تصلب شرایین یا آترواسکلروز چیست و چه عواقبی دارد؟
تصلب شرایین (Atherosclerosis) حالتی است که در آن لیپیدهای موجود در گردش خون مانند چربی ها و کلسترول در امتداد دیواره عروق جمع می شوند . این ماده چرب ، ضخیم شده و ساختاری به نام پلاک (plaques) ایجاد می کند که رگ ها را باریک می کند و در نهایت ممکن است باعث انسداد کامل جریان خون در این رگ ها شود.
عروق بزرگ و متوسط تحت تأثیر این بیماری قرار خواهند گرفت و باریک شدن و انسداد عروق می تواند منجر به ایجاد فشار خون بالا ، درد در قفسه سینه ، حمله ایسکمیک گذرا – transient ischemic attack ( TIA ) یا در نهایت سکته قلبی یا مغزی در فرد بیمار شود ، همچنین گردش خون ضعیف در پا و سایر اندام بدن باعث ایجاد علائم بیماری های قلبی -عروقی خواهد شد .
آترواسکلروز یک بیماری بسیار شایع قلبی -عروقی در جهان می باشد و این بیماری دلیل اصلی بسیاری از مرگ و میرهای موجود در جهان است ، بیماری تصلب شرایین شایع ترین علت حمله های قلبی و سکته های مغزی در بین مردم جهان می باشد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
حقایقی در مورد تصلب شرایین یا آترواسکلروز
به طور معمول ، افراد مبتلا به بیماری دیابت ، وجود عوامل خطر ژنتیکی ، فشار خون بالا ، رژیم غذایی پرچرب ، چاقی ، سطح کلسترول خون بالا و سیگار کشیدن احتمال ابتلا به این بیماری را بسیار افزایش می دهد .
علائم و نشانه های این بیماری معمولاً تا زمانی که جریان خون محدود نشود ، مشخص نخواهد بود و روند این بیماری در افراد مختلف ، متفاوت است. برخی از افراد مبتلا به این بیماری به هیچ وجه علائمی ندارند ، در حالی که دیگران ممکن است دچار افت فشار خون شدید ، آنوریسم ، لخته شدن خون و بیماری عروق کرونری یا محیطی شوند.
خوشبختانه بیماری تصلب شرایین با استفاده از داروها ، رژیم غذایی سالم و تغییر سبک زندگی و برخی اقدامات پزشکی با موفقیت قابل درمان است و حتی شما می توانید با رعایت رژیم غذایی سالم برای قلب ، انجام فعالیت بدنی منظم و معاینه منظم توسط ارائه دهنده خدمات بهداشتی ، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
در صورت عدم درمان ، بیماری تصلب شرایین ممکن است منجر به لخته شدن شدید خون در بدن فرد بیمار شود که می تواند باعث سکته ، حمله قلبی یا آمبولی ریوی ( pulmonary embolism ) شود . برای علائم جدی این بیماری ، مانند تعریق و دشواری در تنفس ، که ممکن است با لب های رنگ پریده یا آبی رنگ ، ضربان قلب سریع ، درد یا فشار در قفسه سینه ، از دست دادن هوشیاری ، سردرد شدید یا بی حسی ناگهانی یا بی حسی موضعی همراه باشد ، سریعاً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید ، همچنین اگر تحت درمان بیماری تصلب شرایین هستید اما علائم خفیف این بیماری عود می کند یا مداوم است ، مانند درد در پاها یا فشار در قفسه سینه ، سریعا به پزشک مراجعه کنید .
علائم بیماری تصلب شرایین چیست؟
این بیماری باعث تنگی عروق و کاهش جریان خون در اندام ها و بافت های بدن می شود و در نتیجه تعدادی از علائم را در فرد مبتلا ایجاد می کند . شدت علائم در افراد متفاوت است و بیماری تصلب شرایین خفیف معمولاً علائمی در شخص بوجود نمی آورد ، با این حال ، علائم این بیماری به صورت متوسط تا شدید به عروق فرد بیمار بستگی دارد .
علائم شایع بیماری تصلب شرایین :
- شایع ترین علائم این بیماری مربوط به اختلالات عروق قلبی ، مغزی و اندامها می باشد .
- علائم مربوط به اختلالات در عروق قلبی عبارتند از :
- درد یا فشار در قفسه سینه
- مشکل در تنفس یا تنفس سریع (تاکی پنه – tachypnea )
علائم مربوط به اختلالات در عروق مغزی عبارتند از :
- افتادگی عضله در صورت
- درهم صبحت کردن و یا لکنت زبان گرفتن یا عدم توانایی در صحبت
- کاهش ناگهانی بینایی یا دو بینی
- بی حسی ناگهانی در بازوها یا پاها
علائم مربوط به اختلالات در شریان های بازو و پا عبارتند از :
- درد ناگهانی در بازو
- درد ناگهانی در پاها
علائم تهدید کننده حیات تصلب شرایین
در برخی موارد ، این بیماری می تواند تهدید کننده جدی برای زندگی باشد. اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید ، هریک از علائم زیر را مشاهده کردید فوراً به دنبال مراقبت پزشکی برای خود یا دیگران باشید :
- تاری دید یا دو بینی
- تغییر در سطح هوشیاری ، مانند از دست دادن تعادل یا عدم پاسخگویی
- مشکل در بلعیدن
- مشکل در حافظه ، فکر کردن ، صحبت کردن ، درک مطلب ، نوشتن یا خواندن
- بی حسی ، ضعف یا فلج یک طرف صورت
- تنفس سریع (تاکی پنه) یا تنگی در تنفس
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- کمردرد شدید
- سردرد بسیار شدید
چه عواملی باعث بروز بیماری تصلب شرایین می شوند؟
این بیماری در اثر تجمع چربی ، کلسترول و سایر مواد موجود در جریان خون در دیواره عروق ایجاد می شود و ساختارهای سختی به نام پلاک را بوجود می آورد . پلاک عروق را باریک و سفت می کند و جریان خون در عروق را با مشکل مواجه می کند ، علاوه بر این ، تکه های پلاک می توانند شکسته شده و در شریان آسیب دیده حرکت کنند (آمبولیزه شوند) و در رگ های خونی کوچک تر قرار بگیرند، آنها را مسدود کرده و لخته خون ایجاد کنند و باعث آسیب دائمی به بافت ها شوند ، که ممکن است تهدید کننده جدی برای زندگی باشد . بیماری تصلب شرایین اغلب در افرادی رخ می دهد که سابقه خانوادگی بیماری قلبی ، عروقی یا سایر عوامل خطر برای ایجاد این بیماری را دارند.
ریسک فاکتورهای بیماری تصلب شرایین چیست؟
تعدادی از عوامل ، خطر ابتلا به این بیماری را بسیار افزایش می دهند ، ولی همه افرادی که این عوامل خطر را دارند به این بیماری مبتلا نخواهند شد . عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از :
- دیابت
- سطح کلسترول خون بالا
- فشار خون بالا
- رژیم غذایی پرچرب
- سن بالا
- چاقی
- سابقه شخصی یا خانوادگی داشتن بیماری های قلبی ،عروقی
- سیگار کشیدن
چگونه خطر ابتلا به بیماری تصلب شرایین را کاهش دهیم؟
شما می توانید خطر ابتلا به این بیماری را با انجام موارد زیر کاهش دهید :
- انجام فعالیت بدنی منظم
- نگه داشتن کلسترول در سطح سالم
- حفظ فشار خون طبیعی
- کاهش میزان مصرف کلسترول و چربی در رژیم غذایی
- ترک سیگار یا سایر دخانیات
بیماری تصلب شرایین چگونه درمان می شود؟
درمان این بیماری با مراجعه شما به مراکز درمانی آغاز می شود ، سپس برای تعیین اینکه آیا شما بیماری تصلب شرایین دارید یا خیر ، پزشک از شما می خواهد آزمایش های تشخیصی را انجام دهید.
تغییر شیوه زندگی و دارو درمانی از اصلی ترین موارد درمان این بیماری می باشد و مهم است که به طور دقیق برنامه درمانی خود را دنبال کنید و تمام داروهای خود را طبق دستورالعمل برای جلوگیری از عوارض احتمالی این بیماری مصرف کنید .
درمان پزشکی
داروهای ضد پلاکت که مانع تشکیل لخته خون می شوند و می توانند در درمان این بیماری موثر باشند عبارتند از :
- آسپرین ( Aspirin )
- کلوپیدوگرل ( Clopidogrel )
درمان جراحی
تعدادی از جراحی ها برای جلوگیری از بوجود آمدن عوارض این بیماری ممکن است انجام شود از جمله :
- ترمیم آنوریسم آئورت شکمی – Abdominal aortic aneurysm repair (روش ترمیم ناحیه ضعیف شده در دیواره آئورت ، شریان بزرگی که از قلب به شکم منتهی می شود)
- آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت – Angioplasty and stent placement (روشی برای برداشتن پلاک و بازیابی جریان خون در عروق مسدود شده)
- جراحی شریان کاروتید ( Carotid artery surgery )
- جراحی بای پس عروق کرونر – Coronary artery bypass surgery (روشی برای کمک به بازگرداندن جریان خون به قلب با مسیریابی جریان از طریق عروق پیوندی)
- جراحی قلب حداقل تهاجمی ( Minimally invasive heart surgery )
چه اقداماتی می توان برای بهبود و درمان بیماری تصلب شرایین انجام داد؟
- حداقل دو بار در هفته ماهی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید
- خوردن چندین وعده میوه و سبزیجات در روز
- خوردن وعده های غذایی متعادل و کم چربی و کم کلسترول
- اگر اضافه وزن ندارید روزانه ۳۰ دقیقه ورزش منظم داشته باشید و اگر اضافه وزن دارید ۶۰ تا ۹۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
- به طور مرتب فشار خون را کنترل کنید ، به خصوص اگر بیماری فشار خون بالا در خانواده شما وجود داشته باشد
- کلسترول خود را در صورت بالا بودن بررسی و معالجه کنید
- محدود کردن مصرف الکل به یک یا دو نوشیدنی الکلی در روز
- حفظ وزن بدن سالم ، یا در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی تلاش برای کاهش وزن
- فشار خون خود را زیر ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه حفظ کنید
عوارض احتمالی بیماری تصلب شرایین چیست؟
آسیب به قلب ، مغز ، کبد ، کلیه و سایر اندام ها از عوارض احتمالی این بیماری خواهد بود و در بعضی موارد عوارض این بیماری می تواند بسیار جدی و حتی تهدید کننده برای زندگی باشد. شما می توانید با پیروی از برنامه درمانی که توسط پزشک برای شما تنظیم شده است ، در به حداقل رساندن خطر ابتلا به عوارض جدی این بیماری به خود بسیار کمک کنید. عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از :
- بیماری کرونر قلب
- سکته قلبی (حمله قلبی)
- آسیب دیدگی اندام ها (کلیه ، مغز ، کبد و روده)
- کاهش گردش خون در پاها
- سکته
- حمله ایسکمی گذرا (علائمی مانند سکته مغزی موقتی که ممکن است نشانه هشدار سکته قریب الوقوع باشد )
