بیماری عفونت معده یا گاستروانتریت چیست و چه عوارضی دارد؟
بیماری عفونت معده یا گاستروانتریت (Gastroenteritis) اصطلاح عمومی برای تحریک و التهاب دستگاه گوارش می باشد و علائم شایع این بیماری حالت تهوع ، استفراغ و اسهال است . این بیماری بسیار شایع است و می تواند در هر گروه سنی یا جمعیتی مشاهده شود. عفونت معده غالباً به دلیل عفونت ویروسی ایجاد می شود و معمولاً به عنوان بیماری گاستروانتریت ویروسی ، آنفلوانزای معده ( stomach flu ) یا مشکلات معده ۲۴ یا ۴۸ ساعته شناخته می شود و این نوع بیماری عفونی بسیار مسری می باشد .
یک عفونت باکتریایی ، مانند مسمومیت غذایی سالمونلا (Salmonella food poisoning) ، می تواند باعث ایجاد عفونت معده باکتریایی شود ، که یک بیماری مسری نیز می باشد . مسمومیت غذایی به عنوان بیماری ناشی از غذا نیز شناخته می شود و هر ساله ۴۸ میلیون آمریکایی از بیماری های ناشی از غذا رنج می برند.
گاستروآنتریت می تواند منجر به عوارض جدی در شخص مبتلا شود ، مانند کم آبی بدن ، به ویژه در نوزادان ، کودکان خردسال ، افراد مسن یا افرادی که بیماری های مزمن دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
در صورت مشاهده علائم بیماری عفونت معده سریعاً به دنبال مراقبت های پزشکی برای خود یا دیگران باشید. اگر شما ، فرزندتان یا کسی که با او در ارتباط هستید ، علائم این بیماری را همراه با بی حالی ، تغییر در هوشیاری ، هذیان ، تشنج ، خونریزی مقعدی یا کمبود ادرار مشاهده کردید سریعا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید .
علائم بیماری عفونت معده (گاستروانتریت) چیست؟
علائم این بیماری ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد و بسته به علت اصلی آن ممکن است متفاوت باشد . علائم بیماری گاستروآنتریت ویروسی که ناشی از عفونت ویروسی می باشد ، معمولاً طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت برطرف می شود و سایر دلایل التهاب معده می توانند مدت زمان بیشتری ادامه داشته باشند. علائم این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد :
- گاز شکمی ، نفخ یا آروغ زدن
- درد یا گرفتگی شکم
- مدفوع رگه دار خونی
- علائم شبیه بیماری آنفولانزا مانند خستگی ، تب ، گلودرد ، سردرد ، سرفه و درد
- حالت تهوع و استفراغ
- اسهال آبکی
- ضعف (از دست دادن قدرت)
بیماری عفونت معده ( گاستروانتریت ) می تواند در برخی موارد منجر به ایجاد عوارض جدی یا تهدید کننده برای زندگی از جمله کم آبی و خونریزی از دستگاه گوارش شود . اگر شما یا شخصی که با او هستید ، علائم زیر را مشاهده کردید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید :
- تغییر در سطح هوشیاری و آگاهی
- هذیان گفتن
- تشنگی شدید
- کمبود ادرار یا پوشک خشک در نوزادان
- بی حالی
- خونریزی از رکتوم
- تشنج
- تنفس کم عمق یا دشواری در نفس کشیدن
- لکه نرم (Sunken fontanel) در سر نوزاد
- عدم پاسخگویی
چه عواملی باعث بروز عفونت معده (گاستروانتریت) می شوند؟
این بیماری بیشتر در اثر عفونت ویروسی دستگاه گوارش ایجاد می شود و علائم مشابه این بیماری نیز می تواند به دلایل شرایط مختلف دیگری اتفاق بی افتد از جمله :
- مسمومیت با الکل
- عفونت سیاه زخم
- عفونت دستگاه گوارش باکتریایی ، مانند مسمومیت غذایی سالمونلا ، عفونت کمپیلوباکتر (campylobacter infection ) ، یا اسهال مسافرتی
- اسهال خونی
- سوء هاضمه
- سندرم روده تحریک پذیر
- عوارض جانبی دارو
- عفونت های انگلی ، مانند عفونت ژیاردیا ( Giardia infection )
- فشار بیش از حد
- بلع مواد سمی مانند خوردن گیاهان سمی ، قارچ یا مواد شیمیایی
ریسک فاکتورهای بیماری عفونت معده (گاستروانتریت) چیست؟
تعدادی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد . این عوامل عبارتند از :
- تماس نزدیک با شخصی که مبتلا به عفونت معده ویروسی می باشد
- خوردن تخم مرغ یا گوشت هایی که خام یا نیمه پخته شده اند
- خوردن وعده های غذایی بیش از حد زیاد ، به خصوص اگر سریع مصرف شوند
- خوردن غذاهای تاریخ مصرف گذشته یا غذاهای مانده که بیش از دو تا سه روز در یخچال مانده اند
- سیستم ایمنی به خطر افتاده به دلیل شرایطی مانند HIV / AIDS ، دیابت ، بیماری کلیوی یا سرطان یا درمان سرطان
- سطح استرس یا اضطراب بالا
- تکه های یخ تولید شده از آب آلوده
- نشستن دست ها پس از تماس با شخصی که به گاستروانتریت باکتریایی یا ویروسی مبتلا می باشد
- مصرف برخی از داروهای خاص و شیمی درمانی
رعایت نکردن بهداشت عمومی پس از استفاده از دستشویی ، دست زدن به مدفوع حیوانات خانگی ، دست زدن به خزندگان ، یا لمس غذاهای خام یا غذاهایی که به طور بالقوه آلوده به باکتری یا انگل یا ویروس هستند. این بیماری می تواند در برخی موارد منجر به عارضه جدی کم آبی شود و افرادی که بیشتر در معرض کم آبی هستند شامل موارد زیر می باشد :
- نوزادان
- افرادی که بیماری های مزمن مانند دیابت یا سرطان دارند
- بچه های کوچک
- افراد مسن
چگونگی کاهش خطر ابتلا به بیماری عفونت معده
همه افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری عفونت معده هستند ، به این بیماری مبتلا نخواهند شد ، اما شما می توانید خطر ابتلا به این بیماری را با انجام موارد زیر کاهش دهید :
- اجتناب از تماس با شخصی که مسمومیت غذایی ، بیماری گاستروآنتریت یا علائمی مانند استفراغ و اسهال دارد.
- یخ زدایی مواد غذایی در یخچال با مایکروویو و نه روی پیشخوان
- نوشیدن الکل در حد متوسط
- دور نگه داشتن گیاهان یا محصولات سمی از دسترس کودکان خردسال
- عدم استفاده از مکعب یخ غیربهداشتی در نوشیدنی ها
- باقی مانده غذاها را بلافاصله در یخچال قرار دهید و ظرف دو تا سه روز آنها را مصرف کنید ، مانده غذاهای رستورانی را باید ظرف ۲۴ ساعت مصرف کرد.
- بیرون انداختن غذاهای منقضی شده ، باقی مانده مواد غذایی قدیمی یا غذاهای فاسد شدنی که به مدت دو ساعت یا بیشتر در دمای اتاق قرار گرفته اند.
- شستن مکرر دست ها در حین و پس از تماس با شخصی که مسمومیت غذایی ، بیماری گاستروآنتریت یا علائمی مانند استفراغ و اسهال دارد.
- شستن مرتب دستها ، به ویژه پس از استفاده از دستشویی ، دست زدن به مدفوع حیوانات خانگی ، تعویض پوشک یا لمس غذاهای خام
بیماری عفونت معده (گاستروانتریت) چگونه درمان می شود؟
برنامه های درمانی بیماری گاستروآنتریت بسته به علت اصلی و سن بیمار ، سابقه پزشکی و سایر شرایطی که وجود دارد ، می تواند متفاوت باشد . درمان این بیماری به طور کلی شامل یک طرح چند وجهی است که علت این بیماری را برطرف می کند و عوارض این بیماری مانند حالت تهوع ، استفراغ و اسهال را به حداقل می رساند و خطر کمبود آب بدن را کاهش می دهد.
هنگامی که بیماری گاستروانتریت ناشی از یک بیماری خود محدود کننده باشد ، مانند گاستروآنتریت ویروسی ، درمان شامل موارد زیر خواهد بود :
- نخوردن غذاهای جامد برای استراحت معده تا زمان رفع علائم این بیماری
- نوشیدن مایعات فراوان (آب یا مایعات آبرسانی مانند پدیالیت) برای اطمینان از آبرسانی کافی
در برخی موارد ، از داروها برای درمان عفونت معده ( گاستروآنتریت ) استفاده می شود. آنتی بیوتیک ها ممکن است در مواردی تجویز شوند که بیماری گاستروانتریت ناشی از عفونت باکتریایی باشد ، مانند مسمومیت غذایی باکتریایی ناشی از عفونت شیگلا ، سالمونلا یا کمپیلوباکتر .
درمان بیماری گاستروانتریت شدید که با انجام اقدامات بالا برطرف نشود یا منجر به کم آبی بدن شود ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و نیاز به دریافت مایعات داخل وریدی باشد.
عوارض احتمالی بیماری عفونت معده (گاستروانتریت) چیست؟
عوارض این بیماری می تواند بسیار جدی باشد و حتی در بعضی موارد تهدید کننده برای زندگی باشد. عوارض این بیماری می تواند شامل موارد زیر باشد :
- کم آبی شدید ، که می تواند منجر به عدم تعادل و شوک الکترولیت در شخص مبتلا شود
- آسپیراسیون (Aspiration) ، یعنی هنگامی که محتوای معده در هنگام استفراغ به داخل ریه ها جریان می یابد
- پاره شدگی در مری (پارگی مالوری-ویس – Mallory-Weiss tear ) به دلیل چندین دوره شدید استفراغ
