بیماری عدم تحمل فروکتوز چیست و چگونه درمان می شود؟
عدم تحمل فروکتوز (Fructose Intolerance) زمانی اتفاق می افتد که مولکولی که در سیستم گوارشی ما فروکتوز را حمل می کند به درستی کار نکند. فروکتوز نمی تواند در روده کوچک جذب شود ، بنابراین وقتی به روده بزرگ می رسد ، باکتری ها بر آن را تخمیر می کنند و این امر باعث ایجاد گاز زیاد و نفخ در معده می شود که با درد و اسهال شدید همراه خواهد بود.
معمولاً در کنار سوء جذب فروکتوز ، عدم تحمل لاکتوز و همچنین اختلال رفلاکس معده – مری (GORD) نیز بوجود می آید . اگر مبتلا به GORD تشخیص داده شده اید ، اما نمی دانید چرا این اتفاق افتاده است ، باید به دنبال عدم تحمل مواد غذایی باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
فروکتوز چیست؟
فروکتوز مانند لاکتوز نوعی قند است که هضم آن دشوار است. فروکتوز معمولاً در میوه ها یافت می شود ، اما در عسل و برخی از سبزیجات و غلات نیز وجود دارد. فروکتوز یک واحد قند است ، به این معنی که قبل از جذب در بدن نیازی به تجزیه توسط آنزیم ها ندارد . با این حال ، بدن نمی تواند مقدار نامحدودی از فروکتوز را جذب کند ، به طور متوسط بزرگسالان مقدار قابل جذب از ۲۵ تا ۵۰ گرم فروکتوز در روز را دارند.
هر چیزی بیش از این سهمیه قابل هضم به روده بزرگ منتقل شود باعث تخمیر سریع و تجمع مایعات اضافی می شود. ایجاد نفخ ، تولید گاز و مدفوع شل که بعد از خوردن غذا ، معمولاً اتفاق می افتد مربوط به بیماری عدم تحمل فروکتوز است زیرا در بیشتر افراد هنگام خوردن مقدار زیادی میوه یا غذاهای حاوی فروکتوز (بیش از ۵۰ گرم در یک روز) ، این اتفاق خواهد افتاد. هنگامی که این علائم تنها با مصرف فروکتوز مقدار کمی از رخ می دهد ، می توان آن را بیماری عدم تحمل فروکتوز نامید.
علائم عدم تحمل فروکتوز چیست؟
همانطور که قبلاً به طور خلاصه اشاره کردیم ، برخی از رایج ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- نفخ گوارشی
- دفع گاز و باد
- اسهال
برخی علائم دیگر این بیماری عبارتند از:
- خستگی شدید – به دلیل التهاب ناشی از مصرف فروکتوز
- حالت تهوع
- یبوست
- سوزش معده و رفلاکس
- سردرد و میگرن
- کمبود مواد مغذی مانند آهن
چه عواملی باعث ایجاد بیماری عدم تحمل فروکتوز می شود؟
علت این بیماری تجمع بیش از حد فروکتوز در روده بزرگ است و دلیل این تجمع می تواند کمبود “حامل های فروکتوز” باشد ، سلول هایی که در دیواره روده قرار دارند و فروکتوز را به مقصد هدایت می کنند. اگر به اندازه کافی از این سلول ها در بدن وجود نداشته باشد ، زمانی که این قند به میکروبیوم (باکتری ها) موجود در روده بزرگ شما می رسد و مقدار زیادی گاز تولید می کند که باعث ایجاد نفخ ، درد و اسهال در شما می شود .
موارد دیگری که می توانند باعث ایجاد این بیماری شوند عبارتند از:
- سندرم روده تحریک پذیر
- تعادل ضعیف باکتریایی روده و رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک (SIBO)
- رژیم غذایی ضعیف و مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده و غذاهای پر قند
- سطح استرس بالا
- التهاب های موجود در بدن
- کبد چرب
ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری عدم تحمل فروکتوز چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر (IBS) یک ریسک فاکتور بزرگ برای ایجاد این بیماری می باشد ، در واقع تا ۷۰ درصد از افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) مبتلا به سوء جذب فروکتوز نیز هستند . جالب اینجاست که وقتی این بیماری درمان می شود ، سوء جذب فروکتوز نیز ممکن است از بین برود. سایر شرایط گوارشی نیز وجود دارد که شما را مستعد به ابتلا به این بیماری می کند ، این موارد عبارتند از :
- بیماری کرون
- کولیت
- سایر اختلالات باکتریایی مانند عفونت های قارچی و غیره
آیا بیماری عدم تحمل فروکتوز ارثی است؟
مانند اکثر بیماری های عدم تحمل های غذایی ، عدم تحمل فروکتوز نیز در خانواده ها دیده می شود. با این حال ، این همیشه صدق نمی کند و بیشتر می بینیم که علت آن ضعف در سلامت روده و اختلالات گوارشی است.
یک بیماری ژنتیکی جدی تر به نام “عدم تحمل فروکتوز ارثی” نیز وجود دارد. این بیماری زمانی بوجود می آید که بدن هیچ یک از آنزیم های مورد نیاز برای تجزیه فروکتوز را تولید نمی کند. این بیماری کاملاً نادر است و در صورت عدم رعایت رژیم غذایی دقیق بدون فروکتوز ، می تواند منجر به عوارض بسیار جدی ، از جمله نارسایی کبد شود.
بیماری عدم تحمل فروکتوز چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص این بیماری را می توان از طریق آزمایش تنفس ، بسیار مشابه آزمایش لاکتوز ، انجام داد. یک محلول فروکتوز توسط بیمار نوشیده می شود و مقدار گاز آزاد شده در تنفس طی چند ساعت آینده اندازه گیری می شود. نتایج با وجود مقادیر زیادی از گاز که نشان دهنده ابتلا به این بیماری است. یک گزینه بسیار غیرتهاجمی انجام تست مو برای تشخیص عدم تحمل این قند می باشد .
آیا بیماری عدم تحمل فروکتوز قابل درمان است؟
برای این بیماری هیچگونه درمانی وجود ندارد ولی لازم نیست با علائم دردناک این بیماری زندگی کرد ، زیرا شرایط و علائم این بیماری به خوبی قابل کنترل است.
چگونه می توان بیماری عدم تحمل فروکتوز را کنترل کرد؟
این بیماری را می توان از طریق رژیم غذایی به تنهایی کنترل کرد و از طریق اصول بهبودی روده که یک متخصص تغذیه می تواند شما را راهنمایی کند ، بهبود بخشید.
پیروی از رژیم FODMAP استراتژی شماره یک برای مدیریت این بیماری در ابتدا است. FODMAPS مخفف کلمات Oligosaccharides Fermentable ، Disaccharides، Monosaccharides و Polyols است که نام علمی این مواد بر اساس ساختار آنها به گروه هایی از قندها یا کربوهیدرات ها داده می شود.
این نوع رژیم غذایی یک استراتژی کوتاه مدت عالی است ، اما مهم است که آن را برای مدت کوتاهی دنبال کنید و سپس با راهنمایی یک متخصص تغذیه ، غذاهای FODMAP را دوباره به آرامی وارد رژیم غذایی خود کنید. سطح تحمل همه افراد نسبت به غذاهای حاوی فروکتوز متفاوت است و هدف نهایی از یک رژیم غذایی FODMAP یافتن سطح تحمل شخصی شما برای این قند می باشد.
پروبیوتیک های خاص ، آنزیم ها و گیاه درمانی نیز ممکن است توسط پزشک شما برای بهبود دستگاه گوارش و تسکین علائم بیماری عدم تحمل فروکتوز همزمان استفاده شود. طب سوزنی در برخی از بیماران در درمان عدم تحمل فروکتوز و مشکلات گوارشی نیز موفق بوده است.
در صورت ابتلا به بیماری عدم تحمل به فروکتوز از کدام غذاها باید اجتناب کنم؟
اگر متوجه شدید که مشکل سو جذب فروکتوز دارید ، به شما توصیه می شود از هرگونه غذای معروف به فروکتوز یا غذاهای حاوی فروکتان که زنجیره های فروکتوز بهم پیوسته اند ، خودداری کنید. کاهش بار فروکتوز دریافتی بدن علائم شما را کاهش می دهد. با گذشت زمان ممکن است دریابید که هنوز می توانید غذاهای خاصی را که حاوی این قند هستند ، به ویژه غذاهای کم قند را مصرف کنید .
غذای سرشار از فروکتوز مانند عسل ،سیب ، گلابی ، انبه ،هندوانه و شربت ذرت با فروکتوز بالا می باشند .همچنین غذاهای حاوی فروکتان شامل کنگر فرنگی ، سیر، پیاز ، گندم ، مارچوبه ، لوبیا سبز و خیار می باشد که فرد مبتلا به بیماری عدم تحمل لاکتوز باید از خوردن این غذاها و میوه ها جدا خودداری کند .
این لیست ها راهنمای خوبی برای شروع کار می باشد ، اما بسیار فردی است و به احتمال زیاد دو نفر مبتلا به بیماری عدم تحمل فروکتوز واکنش متفاوتی به غذاهای مشابه نشان خواهند داد ، در این مورد آزمون و خطا وجود دارد و شما خواهید فهمید که بدن شما چه غذاهایی را تحمل می کند و کدام یک را نمی تواند تحمل کند به این رژیم غذایی رژیم حذف می گویند.
آیا بیماری عدم تحمل فروکتوز باعث افسردگی یا اضطراب می شود؟
اعتقاد بر این است که این بیماری در برخی افراد باعث بوجود آمدن افسردگی و اضطراب می شود. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد عدم مصرف فروکتوز می تواند سطح تریپتوفان را در بدن کاهش دهد. تریپتوفان در ایجاد سروتونین و ملاتونین که دو انتقال دهنده عصبی بسیار مهم هستند ، ضروری می باشد ، بدون سطح کافی سروتونین و ملاتونین ، افسردگی و سایر اختلالات خلقی و سیستم عصبی ایجاد خواهد شد .
چرا بیماری عدم تحمل فروکتوز در حال افزایش است؟
بزرگترین دلیل افزایش این بیماری افزایش عظیم مصرف شکر است. در مقایسه با ۵۰ سال پیش ، امروزه رژیم های غذایی ما به طور متوسط ۱۰۰۰ برابر فروکتوز بیشتری از شربت ذرت با فروکتوز بالا را دریافت می کند.
غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی های غیر الکلی ساخته شده با شربت ذرت با فروکتوز بالا سهم بزرگی در بروز این مشکل دارند ، زیرا بدن انسان ساخته نشده است که این مقادیر زیاد فروکتوز و سایر قندها را تحمل کند. اگر روزانه مقادیر زیادی از این مواد را بخوریم ، مشکلاتی پیش می آید که کمترین آنها بیماری عدم تحمل فروکتوز خواهد بود.
