روغن مورچه – خواص درمانی آن در طب سنتی و نوین
روغن مورچه که در اصل از تخم مورچه به دست می آید محصولی است که تبلیغات گسترده ی آن ، در عطاری ها و فروشگاه های فروش محصولات طبی بسیار شنیده می شود . طب سنتی بر این باور است که استفاده از آن برای درمان مشکلات شنوایی و از بین بردن موهای زائد مفید است.
در گذشته های دور از روش های گوناگونی برای از بین بردن موهای زائد بدن استفاده می کردند . استفاده از مواد گیاهی مثل منضج ها و مسهلات خاکشیر ، سکنجبین عسل ، دمنوش فلوس که سبب پاکسازی بدن از اخلاط کثیف ، غلیظ و کهنه در خون و جداره روده ها می شود ، استفاده از زردچوبه که یک روش هندی است ، ماسک خمیر زردچوبه با آب لیمو ، مصرف حداقل یک دوره شش ماهه عرق رازیانه صبح ها یک استکان و بعداز ظهرها یک استکان عرق بومادران ( به جز دوره قاعدگی ) و مالیدن روغن رازیانه در محل رویش مو ها از جمله روش هایی هستند که برای رفع مو های زائد مورد استفاده قرار می گرفتند .
طب نوین بر این عقیده است که پذیرفتن اثرات دارویی روغن مورچه نیازمند مطالعات و انجام آزمایشات بیشتری است . از نظر طب نوین رویش موهای زائد به دلیل به هم خوردن تعادل هورمونی است .
در این مقاله از نشریه علمی جهان شیمی فیزیک به بررسی اثرات درمانی و چگونگی تهیه ی روغن مورچه و عوارض احتمالی آن می پردازیم .
روش تهیه روغن مورچه
همان طور که گفته شد روغن مورچه روغنی است که از تخم مورچه به دست می آید . برای این منظور تخم مورچه را خشک کرده و آسیاب می کنند . سپس روغن آن را که مایعی قهوه ای و قرمز رنگ است تحت فشار و گرمای ۵۰ درجه سانتیگراد استخراج می کنند . برای مقبولیت بیشتر مصرف کننده روغن را با اسانس های معطر خوشبو می کنند .
توجه :
به نظر می رسد برای تهیه ی حجم قابل توجهی از این روغن باید مقدار قابل ملاحظه ای تخم مورچه تهیه کرد که این کار چه از لحاظ انسانی و چه از لحاظ اقتصادی منطقی به نظر نمی رسد. بسیاری از تولید کنندگان برای سودجویی بیشتر این روغن را با مواد دیگر مخلوط می کنند . از این جهت ، برای تهیه ی روغن اصل باید به منبع تولید کننده کاملا مطمئن بود .
روغن مورچه و طب سنتی
در منابع طب سنتی مانند تحفه حکیم مومن تبریزی و مخزن الادویه خراسانی به خواص درمانی روغن مورچه اشاره شده است . در این منابع دو نوع از این روغن آمده است . یکی که از آن ها از روغن گیری مورچه در روغن گیاه زنبق و خیری به دست می آید و دیگری حاصل روغن گیری مورچه در روغن زیتون است .
خواص درمانی روغن مورچه در طب سنتی
درمان وز وز گوش :
بر اساس نظریه ی طب سنتی افرادی که از بیماری وز وز گوش و یا شنوایی کم رنج می برند می توانند با چکاندن چند قطره از روغن مورچه در گوش خود این مشکلات را بر طرف کنند . البته این موضوع نیازمند بررسی های علمی بیشتری است و مقدار مصرف آن باید با نظر افراد متخصص صورت گیرد. این روغن حاوی اسید فرمیک است و مقدار زیاد آن می تواند موجب پارگی ، زخم ، عفونت و مشکلات دیگر در گوش شود .
رفع موهای زائد :
در گذشته های دور برای از بین بردن موهای زائد روش های مختلفی به کار می بردند . در یک روش مورچه ها را کشته سپس آسیاب می کردند و به صورت ماسک روی محل مورد نظر می مالیدند . این روش را برای افرادی مناسب می دانستند که پیش از آن از روش های دیگری استفاده نکرده باشد. امروزه این روش را برای برطرف کردن موهای زائد مناسب نمی دانند .
در روش دیگر ابتدا موهای زائد را به روش هایی مانند بند انداختن ، موچین یا اپیلاسیون از ریشه جدا کرده و بعد روغن مورچه را روی محل مورد نظر ریخته و به مدت پنج دقیقه به صورت دورانی ماساژ می دهند تا به درون منافذ ریشه مو نفوذ کرده و فولیکول های مو را ضعیف کند .
توجه :
در بعضی مناطق برای از بین بردن موهای زائد بدن نوزادان به خصوص نوزادان دختر از این روغن استفاده می کنند . متاسفانه این روش می تواند خطرات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد زیرا پوست نوزادان حساس است و موهای بدنشان به صورت کرکی است . استفاده از روغن مورچه به دلیل داشتن اسید فرمیک می تواند باعث ایجاد زخم ، سیاهی و لکه های پوستی شود .
روغن مورچه و طب نوین
دیدگاه متخصصان طب نوین درباره ی اثر بخشی این روغن ، آن ها را به دو گروه تقسیم می کند. گروهی بر این باورند که استفاده از روغن مورچه برای از بین بردن موهای زائد که به توصیه طب سنتی در بین مردم رواج پیدا کرده ، کاری بیهوده است وآنچه که تاثیر گذار است خود مورچه و ماسکی است که از آن به دست می آید .
گروهی دیگر معتقدند استفاده از روغن مورچه برطرف کننده ی موهای زائد نیست زیرا تنها ساقه مو را از بین می برد و آسیب جدی به ریشه مو وارد نمی کند . اسید فرمیک موجود در روغن با اثری که روی ریشه مو می گذارد تنها رشد موها را کند و به تعویق می اندازد .
جالب است بدانیم که :
اسید فرمیک یا اسید متانوئیک که با نام اسید مورچه نیز شناخته می شود ، ساده ترین کربوکسیلیک اسید است که از لحاظ خواص فیزیکی و شیمیایی مایعی بی رنگ ، خورنده و با بوی تند است . در آب و بسیاری از حلال های قطبی حل می شود .
این اسید اولین بار از آنالیز بخاراتی که حاصل تجمع گونه خاصی از مورچه است کشف شد . به همین دلیل به آن جوهر مورچه ( اسید مورچه ) می گویند . اسید فرمیک در حشرات دیگر نیز وجود دارد .
اسید فرمیک و نمک های آن در صنایع تولید خوراک دام به عنوان ماده نگهدارنده و آنتی باکتریال مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر آن در تولید چرم و ضد یخ ، رنگ آمیزی و پرداخت منسوجات ، افزودنی های غذایی ، لاستیک طبیعی ، مایعات حفاری و فرآیندهای مختلف شیمیایی کاربرد دارد .
نکته :
اسید فرمیک متناسب با غلظت آن می تواند ایمن یا خطرناک باشد . به طور معمول ما در معرض مقدار کمی از این ماده قرار می گیریم که عوارضی برای بدن ما در پی نخواهد داشت .
تماس با غلظت های بالای این اسید می تواند خطرناک باشد زیرا ویژگی خورندگی دارد . اگر فرد در تماس مستقیم با اسید فرمیک غایظ باشد ، آن را استنشاق کند یا ببلعد سبب آسیب شدید می شود و باید از آن پرهیز کرد .
اگر این اسید به اندازه طبیعی مصرف شود به سرعت به وسیله بدن تجریه می شود و بدون هیچ گونه ضرری به صورت سالم دفع می شود اما مصرف مقادیر بسیار بالای آن به کلیه و کبد آسیب جدی وارد می کند .
اثر گذاری روغن مورچه تولید شده در خارج
روغن مورچه محصولی است که در کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز تولید می شود و استفاده از آن برای از بین بردن موهای زائد در میان مردم بسیار رواج دارد . در این کشورها نیز روغن مورچه از تخم مورچه به دست می آید و بر اساس نظر سنجی ای که تولید کنندگان انجام داده اند مصرف کنندگان معتقد بودند استفاده چند باره محصول در کم شدن رشد موهای زائد بسیار موثر است .
