بیماری ورم معده چیست و چگونه می توان آن را درمان کرد؟
بیماری ورم معده (Gastritis) یک بیماری التهابی است که باعث تحریک پوشش معده یا مخاط این اندام می شود. به طور معمول معده یک لایه محافظ دارد تا از اثرات اسید معده بطور طبیعی محافظت شود. تحریک و التهاب معده باعث می شود که پوشش داخلی این اندام در برابر اسیدیته داخل معده آسیب پذیرتر شود و این می تواند منجر به درد شکم ، از دست دادن اشتها و احتمالاً خونریزی داخلی شود.
علائم و نشانه های این بیماری می تواند ثابت یا پراکنده باشد و روند بیماری در افراد متفاوت است. اگر عفونت با باکتری H.pylori دلیل ابتلا به این بیماری باشد ، علائم بیماری ورم معده تا زمانی که عفونت درمان نشود ، باقی خواهد ماند. برخی از افراد مبتلا به این بیماری هیچگونه علائمی ندارند ولی افراد دیگر علائمی مانند سوزش ، شکم درد ، حالت تهوع ، استفراغ و سایر علائم گوارشی را دارند.
ورم معده می تواند یک بیماری بسیار حاد باشد و به سرعت ایجاد شود و یا به صورت مزمن خود را نشان دهد ، در این صورت این بیماری می تواند ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا علائمی از خود نشان دهد . از هر ۱۰۰۰ آمریکایی حدود ۸ نفر به صورت حاد از این بیماری رنج می برند ، اما ورم معده مزمن کمتر دیده می شود و تقریباً از هر ۱۰ هزار آمریکایی ۱ نفر به آن مبتلا می شود. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
انواع ورم معده
این بیماری همچنین می تواند بر اساس میزان آسیب به پوشش معده در یکی از دسته های زیر قرار بگیرد:
ورم معده فرسایشی (Gastritis Erosive)
به این معنی که التهاب ، مخاط معده را از بین می برد و در نهایت باعث ایجاد ضایعات یا زخم در این اندام می شود. این بیماری معمولاً نوع حادی از این بیماری می باشد که به طور ناگهانی ایجاد می شود . خونریزی داخلی از دستگاه گوارش بیشتر با ورم معده فرسایشی دیده می شود.
ورم معده غیرفعال (Nonerosive)
به این معنی که پوشش به صورت کامل بر روی این اندام وجود ندارد و می تواند از بین برود ، یا تغییر شکل (آتروفی) بدهد. این پوشش همچنین می تواند فرایندی به نام متاپلازی را تجربه کند ، این بدان معنی است که به نوع دیگری از بافت ، معمولاً بافت روده تبدیل می شود. التهاب می تواند تمام معده یا فقط قسمت هایی از آن را تحت تأثیر قرار دهد. ورم معده غیرفعال معمولاً نوعی بیماری مزمن معده می باشد و اغلب بدون علامت است.
علل ایجاد ورم معده فرسایشی معمولاً شامل مصرف نوشیدنی های الکلی ، مصرف دخانیات و استفاده طولانی مدت از آسپرین و NSAIDS (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) است.
شایع ترین علت ورم معده غیرفعال کننده مزمن ، عفونت معده با هلیکوباکتر پیلوری ( (H. pylori می باشد که نوعی باکتری است که در معده نیمی از مردم کشورهای صنعتی یافت می شود. در ایالات متحده ، حدود ۳۵٪ از مردم به این عفونت مبتلا هستند و میزان بروزعفونت H.pylori با افزایش سن ، افزایش می یابد.
در مورد بیماری هلیکوباکتر پیلوری مربوط به ورم معده ، عفونت می تواند با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان می شود. معمولاً پزشکان حداقل دو آنتی بیوتیک به علاوه داروی مسدود کننده اسید برای بیمار تجویز می کنند. برای بیماری ورم معده که به دلیل دیگر ایجاد می شود ، داروهایی که اسید معده را کاهش می دهند می توانند یک درمان بسیار موثر باشند. این درمان ها شامل استفاده از داروهای مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) ، مسدود کننده های H2 و آنتی اسیدها می باشد.
با رعایت اصول بهداشتی متداول ، مانند شستن منظم دست ها با آب و صابون ، می توانید خطر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری را کاهش دهید و تغییر در سبک زندگی ، مانند محدود کردن مصرف الکل و استفاده از NSAID ها ، می تواند خطر ابتلا به بیماری ورم معده را ، بسیار کاهش دهد .
علائم بیماری ورم معده چیست؟
این بیماری باعث التهاب و تورم در پوشش معده می شود که می تواند منجر به ایجاد تعداد زیادی از علائم شود. شدت علائم در افراد مختلف می تواند متفاوت باشد ، با این حال ، برخی از افراد مبتلا به این بیماری ، به خصوص ورم معده غیرفعال ، هیچ علائمی ندارند.
ممکن است شما روزانه یا هر چند وقت یک بار علائم این بیماری را تجربه کنید. علائم بیماری ورم معده ممکن است با غذا خوردن بهتر شود یا غذا خوردن باعث بدتر شدن علائم این بیماری شود که این موارد در افراد مختلف ، متفاوت می باشد. برخی از علائم شایع این بیماری عبارتند از :
- نفخ یا احساس سیری بیش از حد یا احساس سیری خیلی زود
- سوء هاضمه
- کاهش اشتها و کاهش ناخواسته وزن
- حالت تهوع همراه یا بدون استفراغ
- سوزش در غشای شکم
- درد ، ناراحتی در ناحیه فوقانی شکم
در صورت درمان نکردن این بیماری ، می تواند منجر به زخم هایی شود که به آرامی خونریزی می کنند. با گذشت زمان و با از دست دادن خون در نهایت می تواند باعث ایجاد بیماری کم خونی شود. علائم کم خونی شامل خستگی ، سرگیجه ، رنگ پریدگی پوست ، تنگی نفس همراه با فعالیت و سردی دست و پا است.
در برخی موارد ، این بیماری می تواند منجر به عوارض بالقوه و تهدید کننده جدی برای زندگی تبدیل شود. شما یا کسی که با او در ارتباط هستید در صورت مشاهده هر یک از این علائم فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید ،این علائم عبارتند از :
- مدفوع خونی (خون ممکن است قرمز یا سیاه باشد) یا مدفوع سیاه که بافت آن نرم است
- درد شدید در شکم
- تنگی نفس یا سبکی سر
- استفراغ خون یا مواد سیاه رنگ
از کجا باید فهمید که درد معده جدی است؟
درد معده و سوء هاضمه بسیار شایع است و اکثر افراد در برخی موارد آنها را تجربه کرده اند. معمولاً علائم این بیماری ها طولانی مدت نیستند و می توانید آنها را با داروهای بدون نسخه کنترل کنید. درد یا ناراحتی در معده اگر بیش از یک هفته طول بکشد ، ممکن است نشان دهنده یک بیماری بالقوه و جدی باشد. با مشاهده علائم مداوم به پزشک مراجعه کنید و اگر استفراغ خونی ، مدفوع خونی یا مدفوع سیاه دارید ، بلافاصله به دنبال مراقبت های پزشکی باشید .
چگونه می توانیم تفاوت بین بیماری های پانکراتیت و ورم معده را تشخیص دهیم ؟
چندین بیماری وجود دارد که علائمی کاملا شبیه به بیماری ورم معده را دارند ، بیماری پانکراتیت یکی از آنهاست ، مانند سنگ صفرا ، بیماری کرون و بیماری زخم معده . بیماری پانکراتیت ، مانند بیماری ورم معده می تواند باعث ایجاد علائمی مانند : درد در قسمت بالای شکم ، حالت تهوع و استفراغ شود.
اغلب آزمایش خون می تواند نشان دهد که آیا سطح آنزیم لوزالمعده شما بالا است یا خیر و معاینات تصویر برداری همچنین می تواند برای جستجوی سنگ صفرا مفید باشد ، که شایع ترین علت بیماری پانکراتیت می باشد.
علت بیماری ورم معده چیست؟
انواع مختلفی از این بیماری با علت های مختلف وجود دارد ، که عبارتند از :
بیماری ورم معده استرسی حاد (Acute stress gastritis)
نوعی ورم معده فرسایشی می باشد . این مشکل با یک بیماری یا آسیب ناگهانی رخ می دهد که نیازی نیست خود معده را درگیر کند. علت دقیق ایجاد این بیماری هنوز نامشخص می باشد ، اما احتمالاً مربوط به استرس کلی بدن است. این نوع از بیماری حدود ۵٪ از بیماران را به صورت جدی تحت تأثیر قرار می دهد.
ورم معده خود ایمنی (Autoimmune gastritis)
هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه شروع به حمله به سلول های سالم در پوشش معده می کند.
ورم معده فرسایشی ( Erosive gastritis )
که دلایل مختلفی دارد و مهمترین دلیل آن شامل تحریک ناشی از الکل ، مصرف آسپرین ، NSAIDS و استرس است.
ورم معده هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori gastritis)
که شایع ترین علت این بیماری به صورت مزمن می باشد و متخصصان به طور کامل درک نمی کنند که چگونه عفونت با این باکتری گسترش می یابد. با این حال ، همه مبتلایان به عفونت یا سایر مشکلات مانند زخم معده را تجربه نمی کنند و ممکن است به دلیل ژنتیک یا عوامل مختلف در زندگی ، افراد خاصی مستعد ابتلا به بیماری های معده در اثر عفونت باشند. بیماری ورم معده به دلیل پاتوژن عفونی دیگر در افراد سالم نادر است و افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی بدن هستند ، مانند مبتلایان به اچ آی وی یا سرطان ، ممکن است به علت عفونت های ویروسی یا قارچی دچار این بیماری شوند.
سایر علل ایجاد این بیماری شامل ریفلاکس صفرا ، بیماری سلیاک (celiac disease) ، استفراغ مزمن ، آلرژی غذایی ، شیمی درمانی ، پرتودرمانی ، جراحی معده و بیماری های التهابی مانند بیماری کرون و سارکوئیدوز ( sarcoidosis ) می باشد.
ریسک فاکتورهای بیماری ورم معده چیست؟
تعدادی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری را بسیار افزایش می دهد ، برخی از این عوامل خطر عبارتند از :
سو مصرف الکل یا مصرف بیش از حد نوشیدنی های الکلی
الکل برای مخاط معده بسیار تحریک کننده است و مصرف مزمن یا زیاد آن در نهایت می تواند منجر به بیماری ورم معده فرسایشی شود.
بیماری های خود ایمنی
داشتن یک اختلال خود ایمنی ، از جمله دیابت نوع ۱ یا بیماری هاشیموتو ( Hashimoto’s disease ) ، خطر ابتلا به این بیماری خود ایمنی را افزایش می دهد.
استفاده مزمن از داروهای NSAID ها مانند ایبوپروفن ، ناپروکسن و آسپرین
این داروها با مهار ماده ای که از پوشش داخلی معده محافظت می کند خطر ابتلا به بیماری ورم معده حاد و مزمن را افزایش می دهد.
عفونت باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری
بروز این عفونت با افزایش سن نیز افزایش می یابد. در ایالات متحده ، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کودکان زیر ۱۲ سال مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستند . با این حال ، تا ۶۰ درصد بزرگسالان بالای ۶۰ سال به این عفونت مبتلا می شوند.
افزایش سن
افزایش سن منجر به نازک شدن پوشش معده می شود که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. میزان بروز عفونت هلیکوباکتر پیلوری و بیماری های خود ایمنی نیز با افزایش سن افزایش می یابد.
استعمال دخانیات
دخانیات و نیکوتین ممکن است باعث افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت با هلیکوباکتر پیلوری و ایجاد ورم معده شود.
چگونه خطر ابتلا به بیماری ورم معده را کاهش دهیم
کاملاً مشخص نیست که آیا می توانید خطر ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری ، شایع ترین علت بوجود آورنده ورم معده مزمن را کاهش دهید یا نه ، کارشناسان معتقدند این بیماری ممکن است از فردی به فرد دیگر یا با مصرف غذا یا آب آلوده شیوع پیدا کند. رعایت بهداشت می تواند به طور کلی در برابر عفونت از شما محافظت کند ، این شامل شستن مرتب دست ها ، به ویژه قبل از غذا خوردن است. اقدامات دیگری که می توانید برای کمک به کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام دهید عبارتند از :
- نگه داشتن بیماری های خود ایمنی با درمان های موثر
- محدود کردن مصرف مشروبات الکلی و کمک گرفتن برای سو مصرف الکل یا اعتیاد.
- قطع مصرف سیگار یا دخانیات
- کاهش استفاده از داروهای NSAID و آسپرین برای تسکین درد یا علائم کوتاه مدت
اگر عوامل خطر بیماری ورم معده را دارید ، با پزشک خود در مورد سلامت معده صحبت کنید و در مورد راه های محافظت از این اندام در برابر آسیب ها سوال کنید. اگر به طور منظم از آسپرین یا NSAID استفاده می کنید ، پس از مصرف ، اگر علائمی دارید به پزشک خود بگویید.
چه غذاهایی می توانند باعث تشدید ورم معده شوند
برخی از افراد دریافتند که برخی غذاها باعث درد و بروز علائم این بیماری در آنها می شوند. داشتن یک دفترچه یادداشت غذایی به شما کمک می کند غذاهایی را که برای شما مشکل ساز هستند را شناسایی کنید.
به طور معمول ، افراد تمایل دارند که از غذاهای ادویه دار ، چرب یا بسیار اسیدی استفاده کنند ، این غذاها شامل غذاهای سرخ شده ، آب مرکبات ، قهوه و نوشابه ها می باشد . مصرف شیر نیز می تواند مشکل ساز باشد ، اگرچه ممکن است ابتدا در معده شما ته نشین شود ولی می تواند در طولانی مدت تولید اسید معده را تحریک کند و باعث بروز بیماری های معده شود .
چه غذاهایی به بهبودی بیماری ورم معده کمک می کنند
غذاهایی که ممکن است به بهبود این بیماری کمک کنند شامل ماست و میوه های مانند سیب ، قره قروط می باشد . این غذاها دارای اجزایی هستند که ممکن است رشد هلیکوباکتر پیلوری را مهار کنند. سیب و قره قاط حاوی فلاونوئیدها هستند که آنتی اکسیدان های قوی می باشند. ماست نیز حاوی پروبیوتیک است که “باکتری های خوبی” هستند و از سلامت روده پشتیبانی می کنند.
بیماری ورم معده چگونه درمان می شود
درمان این بیماری با مراجعه به پزشک آغاز می شود و برای تعیین اینکه آیا شما مبتلا به این بیماری هستید یا نه ، پزشک شما ممکن است از شما بخواهد آزمایشات تشخیصی مورد نیاز را انجام دهید. برخی از این آزمایشات عبارتند از :
- آزمایش های تشخیص هلیکوباکترپیلوری که بسته به شرایط شما شامل آزمایش تنفس ، آزمایش خون یا مدفوع است
- آندوسکوپی فوقانی ، که شامل عبور آندوسکوپ از گلو برای بررسی مری ، معده و روده کوچک است
- آزمایش دستگاه گوارش که شامل نوشیدن باریم و گرفتن اشعه ایکس از دستگاه گوارش شما می باشد
درمان های آنتی بیوتیکی برای بیماری ورم معده
اگر ورم معده شما به دلیل عفونت هلیکوباکترپیلوری باشد ، درمان با آنتی بیوتیک اصلی ترین درمان است. به طور معمول ، پزشکان دو یا چند آنتی بیوتیک را برای ۱۴ روز برای شما تجویز می کنند. معمولاً پزشکان یک داروی PPI به این ترکیب آنتی بیوتیک نیز اضافه می کنند تا اسید معده شما را مهار کنند . نمونه هایی از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت H.pylori عبارتند از:
- آموکسی سیلین
- کلاریترومایسین
- مترونیدازول
- تتراسایکلین
برای جلوگیری از عفونت مجدد یا عود مجدد این عفونت ، بسیار مهم است که از رژیم آنتی بیوتیکی خود به صورت دقیق و منظم پیروی کنید و حتماً کل دوره را طبق دستورالعمل به پایان برسانید.
داروهای محافظ دستگاه گوارش برای درمان بیماری ورم معده
داروهای محافظ دستگاه گوارش به کاهش اسید در معده کمک می کند و این امر به بافت فرصتی برای بهبود می دهد که باعث کاهش علائم ورم معده می شود. روش های مختلفی وجود دارد که داروها می توانند برای محافظت از پوشش معده از اسید استفاده کنند ، این روش ها شامل کاهش تولید اسید ، پوشاندن پوشش داخلی معده و افزایش تولید مواد محافظ معده می باشد. این اقدامات می توانند درمان های بسیار موثری برای درمان این بیماری باشند.
PPI مهارکننده های قوی اسید معده هستند و با جلوگیری از تولید اسید در سلول های معده به بهبودی بافت ها می کنند. PPI بدون نسخه و با نسخه پزشک در دسترس می باشند:
- دکسلان سوپرازول
- اسومپرازول
- لانزوپرازول
- امپرازول
- پنتوپرازول
- رابپرازول
سایر داروهای محافظ گوارشی عبارتند از
آنتی اسیدها ، که بلافاصله اسید معده را خنثی می کنند و می توانند علائم بیماری ورم معده را تسکین دهند اما اثرات آنها به اندازه PPI ها یا مسدود کننده های H2 طولانی نیست. این داروها به راحتی و بدون نسخه در دسترس هستند و می توانند برای موارد خفیف این بیماری موثر باشند.
میزوپروستول که به بدن شما کمک می کند پروستاگلاندین ها را در معده جایگزین کند. پروستاگلاندین ها برای محافظت از پوشش معده عمل می کنند. NSAID ها از تشکیل آنها جلوگیری می کنند . بنابراین ، میزوپروستول می تواند برای درمان ورم معده ناشی از مصرف داروهای NSAID مفید باشد.
سوکرالفات که با تشکیل یک مانع ژل مانند از مخاط معده در برابر اسید معده محافظت می کند.
چگونه درد بیماری ورم معده را در خانه تسکین دهیم؟
آنتی اسیدها راهی سریع برای تسکین درد این بیماری و سایر علائم آن در خانه هستند و می توانید آنها را به راحتی از طریق داروخانه و سایر فروشگاه ها تهیه کنید. همچنین چندین عادت در سبک زندگی وجود دارد که می تواند به کاهش علائم این بیماری به شما کمک کند. برای تسکین درد و علائم این بیماری راهکارهای زیر را امتحان کنید:
نحوه غذا خوردن را تغییر دهید
خوردن وعده های غذایی کم حجم و مکرر به جای سه وعده غذایی بزرگ می تواند از سوءهاضمه ، نفخ و سایر علائم ناراحتی گوارشی جلوگیری کند.
تغییر در رژیم غذایی
بسیاری از افراد دریافتند که برخی غذاها می توانند باعث تحریک معده آنها شده و علائم بیماری ورم معده را در آنها تحریک کنند. غذاهایی که معمولا باعث تحریک بیشتر علائم این بیماری می شود شامل غذاهای چرب ، سرخ شده ، ادویه دار یا اسیدی هستند. بعضی از نوشیدنی ها نیز می توانند مشکلاتی ایجاد کنند به خصوص نوشیدنی های الکلی .
مصرف الکل خود را تغییر دهید
اگر مبتلا به بیماری ورم معده هستید ، بهتر است به طور کلی از مصرف الکل خودداری کنید.
داروهای مسکن خود را تغییر دهید
اگر از آسپرین یا داروهایی NSAID برای کاهش درد استفاده می کنید ، سعی کنید به جای آنها از استامینوفن استفاده کنید زیرا این دارو باعث ناراحتی معده نمی شود. هرگز داروهای NSAID را با معده خالی مصرف نکنید. اگر این تغییرات نتوانست علائم شما را تسکین دهد ، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض احتمالی بیماری ورم معده چیست؟
در بیشتر موارد ، این بیماری پس از شروع درمان بهبود می یابد و درمان می شود . با دنبال کردن برنامه درمانی که توسط پزشک برای شما ارائه شده است ، می توانید خطر ابتلا به عوارض جدی این بیماری را به حداقل برسانید . عوارض احتمالی این بیماری عبارتند از:
- خونریزی داخلی
- سوراخ شدن و زخم معده ، که می تواند منجر به خونریزی شود
- ناراحتی یا درد شدید
- گسترش عفونت
- سرطان معده
- زخم معده
بهترین قرص برای ورم معده
گاستریت بر اساس علائم بیمار و سابقه تشخیص و درمان قبلی گاستریت، مصرف الکل و استفاده از NSAID ها تشخیص داده می شود. تشخیص قطعی گاستریت با شناسایی علت زمینه ای التهاب مخاط معده و/یا با بیوپسی بافتی (معده) انجام می شود. به عنوان مثال، عامل عفونی اصلی گاستریت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) است. این باکتری را می توان با آزمایش تنفس، خون، مدفوع، ایمونولوژی و بیوپسی تشخیص داد. اگرچه می توان باکتری را از بیمار کشت داد، اما به ندرت تلاش می شود. سایر پاتوژن ها را می توان با استفاده از کشت، مدفوع و آزمایش های ایمونولوژیک شناسایی کرد.
بیوپسی از مخاط معده، که در معاینات آندوسکوپی انجام می شود، اغلب در بیماران برای شناسایی علل گاستریت مزمن استفاده می شود و ممکن است امکان مشاهده فرسایش مخاطی و سایر تغییرات مخاطی معده را فراهم کند. اشعه ایکس شکم یا مطالعات باریم (بالا یا پایین) ممکن است وجود مخاط و چین های ضخیم شده را نشان دهد که نشانه های التهاب در معده است. پزشک شما می‌تواند در تعیین اینکه کدام آزمایش باید انجام شود، از جمله آزمایش‌های کمکی که ممکن است به شناسایی علل دیگر علائم غیراختصاصی که معمولاً در گاستریت یافت می‌شوند کمک کند.
سپس وارد مرجله درمان خواهید شد. درمان‌های گاستریت متفاوت است و به درمان علت زمینه ای آن بستگی دارد. رایج ترین درمان ها، داروهای بدون نسخه (OTC) و داروهای تجویزی برای تسکین علائم هستند. درمان علت زمینه ای گاستریت موثرترین راه برای کاهش یا رفع علائم گاستریت است. به عنوان مثال، اگر علت گاستریت هلیکوباکتر پیلوری باشد، درمان با آنتی بیوتیک های مناسب (معمولا ترکیبی از آموکسی سیلین و کلاریترومایسین به علاوه بیسموت ساب سالیسیلات باید برای تسکین علائم موثر باشد.
آنتی اسیدها، مسدود کننده های هیستامین (H2)، فاموتیدین، PPI یا مهارکننده‌های پمپ پروتون امپرازول و پانتوپرازول همگی با مکانیسم های مختلفی برای کاهش اسید معده عمل می کنند، اما معمولاً علت اصلی گاستریت را درمان نمی کنند.
