بیماری ورم روده چیست و چگونه می توان آن را درمان کرد؟

بیماری ورم روده که به عنوان بیماری التهابی روده ( Inflammatory Bowl Disease ) نیز شناخته می شود زمانی اتفاق می افتد که التهاب در روده کوچک و روده بزرگ باعث ایجاد قرمزی ، خونریزی و عفونت در این اندام شود که به نوبه خود علائمی مانند اسهال را در شخص ایجاد می کند. التهاب توانایی روده بزرگ را در نگه داشتن محتوای مواد غذایی را مختل می کند و در نتیجه مواد غذایی بدون استفاده از بدن دفع می شود.

ورم روده یا IBD شامل دو بیماری متمایز است ، کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis) و بیماری کرون (Crohn’s disease) ، اگرچه هر دو بیماری شامل التهاب بوده و علائم مشابهی ایجاد می کنند ولی در بیماری کرون ، التهاب می تواند به سایر اندام های دستگاه گوارش ، از جمله معده و مری گسترش یابد ، در حالی که کولیت اولسراتیو به طور خاص روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می دهد.

هر دو شکل بیماری IBD بزرگسالان و  جوانان را تحت تأثیر قرار می دهد ، شروع بیماری معمولاً در سنین ۱۵ تا ۳۰ سالگی و کمتر در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی برای کولیت اولسراتیو اتفاق می افتد. بیماری کرون در بیشتر افراد در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی تشخیص داده می شود. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

بیماری ورم روده یا التهاب روده چیست؟

بیماری IBD می تواند یک طرف روده بزرگ یا کل روده بزرگ شما را تحت تأثیر قرار دهد. التهاب روده بزرگ در سمت چپ کولیت محدود یا دیستال ( limited, or distal, colitis ) نامیده می شود. پروکتیت اولسراتیو ( Ulcerative proctitis ) التهاب رخ داده در قسمت تحتانی روده بزرگ و راست روده را توصیف می کند. کولیت اولسراتیو محدود به لایه مخاطی سطحی است که روده بزرگ را پوشانده است و بیماری کرون بر ضخامت کامل روده تأثیر می گذارد ، در نتیجه باعث ایجاد زخم و تشکیل فیستول (fistula) می شود.

بیماری التهابی روده به خودی خود یک وضعیت اضطراری و اورژانسی نمی باشد ، اما اسهال طولانی مدت ، یک علامت رایج برای این بیماری که می تواند منجر به کم آبی یا عوارض جدی  بر سلامتی فرد شود.

علائم بیماری ورم روده چیست؟

علائم بیماری التهابی روده (IBD) ، از جمله کولیت اولسراتیو و بیماری کرون ، در درجه اول بر دستگاه گوارش تأثیر می گذارد و شامل کاهش اشتها ، اسهال ، کاهش وزن ، خونریزی مقعدی ، حالت تهوع و گرفتگی شکم است و همچنین اسهال مداوم می تواند باعث سوتغذیه ، ضعف و عدم تعادل الکترولیت ها در بدن شود.

علائم شایع بیماری التهابی روده (IBD)

• مدفوع خونی (خون ممکن است قرمز ، سیاه یا قیر مانند باشد)
• خستگی زیاد
• از دست دادن اشتها
• تعداد کم گلبول های قرمز خون (کم خونی)
• حالت تهوع با استفراغ
• ضایعات پوستی
• کاهش وزن بدون دلیل

همچنین ممکن است درصد کمی از افراد مبتلا به بیماری IBD علائم مربوط به سایر اندام ها یا نواحی بدن را از خود نشان دهند که شامل موارد زیر می باشد :

• درد و قرمزی چشم
• درد مشترک در اندام های مختلف
• زخم های دهانی
• راش پوستی یا تغییرات پوستی

در برخی موارد ، بیماری التهابی روده می تواند اسهال مداوم ایجاد کند که می تواند باعث کم آبی شدید و گاهی تهدید کننده زندگی یا سایر علائم جدی برای فرد باشد. اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید ، علائم زیر را مشاهده کردید سریعا به دنبال خدمات پزشکی و اورژانسی باشید زیرا زندگی فرد در خطر خواهد بود :

• عدم توانایی دفع گاز یا مدفوع
• درد شدید شکم
•  استفراغ یا استفراغ خونی

چه عواملی باعث ایجاد بیماری ورم روده می شود؟

علت دقیق بیماری التهابی روده (IBD) هنوز هم  مشخص نشده است اما شناخته شده است که در خانواده ها شایع می باشد و در گروه های خاصی مانند افراد از نژاد یهودی شیوع بیشتری دارد. ممکن است این بیماری یک جز خود ایمنی داشته باشد ، که در آن سیستم ایمنی بدن ، که به طور معمول ما را در برابر مهاجمان مضر محافظت می کند ، غذاها و سایر مواد را به عنوان “یک جسم خارجی” تصور کند و پاسخ ایمنی برای آن ایجاد کند.

این واکنش منجر به آزاد شدن آنتی بادی ها و گلبول های سفید خون در روده می شود که منجر به علائم التهابی و زخم می شود و مشخص نیست که چرا سیستم ایمنی بدن غذا را به عنوان یک مهاجم تصور می کند ، اما سطح بالایی از فاکتور نکروز تومور –tumor necrosis factor  (TNF) ، پروتئینی که توسط سیستم ایمنی آزاد می شود ، در افراد مبتلا به بیماری کرون یافت می شود.

ریسک فاکتور ابتلا به بیماری ورم روده چیست؟

تعدادی از عوامل ، خطر ابتلا به بیماری التهابی روده (IBD) را در افراد افزایش می دهند ،همچنین همه افرادی که دارای عوامل خطر هستند به بیماری IBD مبتلا نخواهند شد. عوامل خطر بیماری IBD عبارتند از:

• سابقه خانوادگی داشتن بیماری التهابی روده
• مصرف چربی های اضافی در رژیم غذایی ، پروتئین و قند تصفیه شده
• نسب یهودی داشتن
• داشتن پیشینه قبلی بیماری گاستروانتریت حاد باکتریایی (بیماری کرون)
• ابقاء آپاندیس –  Retention of appendix ( آپاندکتومی از کولیت اولسراتیو محافظت می کند)
• سیگار کشیدن (بیماری کرون)
• استفاده از داروهای NSAID  ( کولیت اولسراتیو)

بیماری التهابی روده چگونه درمان می شود؟

در حال حاضر ، هیچ درمانی برای بیماری التهابی روده (IBD) وجود ندارد و هدف از درمان کاهش علائم ، رفع کمبودهای تغذیه ای و کاهش تعداد علائم یا عوارض می باشد. برای کنترل علائم بیماری IBD می توان از دارو یا جراحی استفاده کرد.

داروهای مورد استفاده شامل استروئیدها برای کاهش التهاب هستند. این داروها اغلب با سرکوب کننده های سیستم ایمنی ، که داروهایی هستند که پاسخ ایمنی را سرکوب می کنند ، ترکیب می شوند. این ترکیب می تواند بسیار موثر واقع شود و اثربخشی استروئیدها را افزایش دهد و دوز مورد نیاز را کاهش دهد. با این حال ، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی می توانند توانایی بدن شما را در مبارزه با عفونت ها محدود کنند.

داروهایی که برای درمان بیماری IBD استفاده می شوند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک ها
• داروهای ضد اسهال
• عوامل ضد التهابی مانند سولفاسالازین (sulfasalazine) و مزالامین ( mesalamine )
• آنتی بادی ضد TNF مانند اینفلیکسیماب ( infliximab )  که به سرکوب سیستم ایمنی کمک می کند
• کورتیکواستروئیدها – Corticosteroids (استروئیدها)
• مایعات و مکمل های غذایی
• سرکوب کننده های سیستم ایمنی ، مانند آزاتیوپرین (azathioprine ) و مرکاپتوپورین ( ۶-mercaptopurine )
• جراحی برای درمان ورم روده

جراحی در موارد پیشرفته تر بیماری IBD یا در بیمارانی که علائم آنها با دارو قابل کنترل نیستند انجام می شود ، دو سوم بیماران مبتلا به بیماری کرون در برخی موارد نیاز به جراحی دارند.

روش های جراحی شامل موارد زیر است:

• برداشتن  بخشی از روده  که در آن قسمت التهاب شدید وجود دارد
• کولکتومی (Colectomy) ، که در آن یک قطعه یا کل روده بزرگ برداشته می شود

درمان های مکمل بیماری ورم روده

برخی از درمان های تکمیلی ممکن است در تلاش برای مقابله با بیماری التهابی روده به برخی از افراد کمک کند. این روش های درمانی که بعضاً به عنوان درمان های جایگزین نیز شناخته می شوند ، همراه با درمان های پزشکی سنتی مورد استفاده قرار می گیرند. اگر از مکمل های غذایی یا داروهای بدون نسخه استفاده می کنید حتما به پزشک خود اطلاع دهید زیرا این داروها ممکن است با درمان دارویی تجویز شده تداخل داشته باشند. درمان های تکمیلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• طب سوزنی
• ماساژ درمانی
• مکمل های غذایی تغذیه ای ، داروهای گیاهی ، دمنوش های گیاهی و محصولات مشابه
• یوگا

عوارض احتمالی بیماری ورم روده چیست؟

عوارض بیماری التهابی روده درمان نشده یا کنترل ضعیف آن می تواند بسیار جدی باشد و با پیروی از برنامه درمانی که متخصصان مراقبت های بهداشتی و درمانی مخصوص شما طراحی کرده اند می توانید در به حداقل رساندن خطر عوارض جدی این بیماری به خود بسیار کمک کنید. عوارض احتمالی گوارشی بیماری IBD عبارتند از:

• انسداد روده
• سرطان روده بزرگ
• کمبود آب بدن و عدم تعادل الکترولیت به دلیل اسهال طولانی مدت
• ایجاد شکاف در راست روده
• فیستول (سوراخ یا لوله غیرطبیعی بین اندام ها یا بافت ها  که می تواند به طور جدی آلوده شود و مشکلات دیگری ایجاد کند)
• کمبودهای تغذیه ای
• زخم های پوستی در اطراف مقعد و روده بزرگ

سایر عوارض بیماری IBD عبارتند از:

• آرتروز
• سنگ صفرا
• بیماری کبد یا کلیه
• التهاب چشمی
• پوکی استخوان (نازک شدن و ضعیف شدن استخوان ها)

برای ورم روده چی بخوریم

رژیم غذایی مدیترانه ای، سرشار از میوه ها، سبزیجات، پروتئین های بدون چربی و چربی های سالم به دلیل خواص ضد التهابی آن توصیه می شود. این رژیم غذایی بر غذاهای کامل تاکید دارد و غذاهای فرآوری شده و گوشت قرمز را محدود می کند و با توصیه های غذایی برای بیماران IBD همسو می شود.

رژیم غذایی با کربوهیدرات خاص (SCD) کربوهیدرات های خاصی را که هضم آنها دشوار است، محدود می کند، که می تواند به کاهش التهاب روده کمک کند. به طور مشابه، رژیم کم FODMAP به شناسایی غذاهایی که باعث تخمیر و نفخ می‌شوند کمک می‌کند و راهکاری برای به حداقل رساندن این محرک‌ها ارائه می‌دهد.

بیماران IBD به دلیل کاهش مصرف غذا، سوء جذب و عوارض جانبی دارو در معرض خطر بیشتری از کمبودهای تغذیه ای هستند. مواد مغذی ضروری که ممکن است نیاز به نظارت داشته باشند عبارتند از ویتامین D، آهن، کلسیم و ویتامین های B. کار با یک متخصص تغذیه می تواند اطمینان حاصل شود که نیازهای تغذیه ای برآورده شده است و هر گونه کمبودی برطرف می شود.

کراکر، سیب پوست کنده یا موز با کره آجیل: این میان وعده ها ترکیب خوبی از کربوهیدرات ها برای انرژی و پروتئین برای حفظ عضلات را ارائه می دهند. کره های آجیل چربی های سالمی را تامین می کنند که برای سلامت کلی ضروری هستند.

تخم مرغ آب پز با یک تکه میوه: تخم مرغ یک منبع پروتئین با کیفیت بالا است و جفت کردن آن با میوه ویتامین ها و مواد معدنی بیشتری را همراه با کربوهیدرات های قابل هضم ارائه می دهد.

ماست یونانی با میوه: ماست یونانی نسبت به ماست معمولی پروتئین بیشتری دارد و می‌تواند یک میان‌وعده عالی باشد، به‌ویژه زمانی که با میوه برای فیبر و مواد مغذی اضافه شده پر شود.