عرق آویشن و خواص دارویی فراوان آن
عرق آویشن به دلیل خواص دارویی و ادویه ای فراوانی که دارد بسیار محبوب و پرطرفدار است و سابقه استفاده از آن به قرن ها پیش باز می گردد . در طب اسلامی و سنتی به استفاده از آن توصیه فراوان شده است . به علت عطر بسیار خوشی که دارد معمولا هنگام پخت و پز از آن استفاده می شود. این گیاه در صنایع مختلفی مانند صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی کاربرد دارد و بازار عمده مصرف گیاه آویشن در کشورهای آمریکا و اروپا است. این گیاه بیشتر به شکل دمنوش یا عرق مورد استفاده قرار می گیرد.
گیاه آویشن به دلیل خاصیت ضد التهابی، ضد عفونی، ضد قارچی و تسکین دهندگی به درمان بیماری های مختلفی مانند عفونت های روده ای، ریوی، مشکلات معده، نقرس و سیاتیک، اختلالات مغزی، دردهای قاعدگی، سرماخوردگی و گلو درد، آکنه و … کمک می کند.
گیاه آویشن در نواحی مختلف ایران به نام های آویشم، آزوبه، زروه، جعتری، آنوخ، ازوه، کهلیک اوتی، کاکله اوتی، اوشوم، پلنگ مشک و ازگند شناخته می شود.
ویژگی های گیاه شناسی گیاه آویشن
گیاه آویشن حدود ۳۵۰ گونه مختلف دارد که ۱۴ گونه آن در مناطق مختلف ایران دیده شده است. آویشن از جمله گیاهان گل دار است که دو لپه ای بوده و در راسته نعناسانان، تیره نعناعیان و سرده آویشن قرار می گیرد.
این گیاه ساختار بوته ای دارد. ساقه های گیاه مستقیم و علفی یا چوبی و پرشاخه است. ارتفاع ساقه ها اغلب ۳۰-۱۰ سانتیمتر بوده و گاهی به ۴۵ سانتیمتر هم می رسد. ریشه آویشن مستقیم و تقریبا چوبی است که انشعاب های فراوانی دارد، به همین دلیل کندن بوته آویشن از دل خاک بسیار دشوار است. برگ های آن کوچک، معطر و تقریبل همیشه سبز است که در ساقه رو به روی هم می رویند، معمولا دمبرگ ندارد یا دمبرگ بسیار کوتاه دارد . آویشن دارای گل های کوچک بنفش و سفید و همینطور بذرهای گرد و ریز است که می توانند تا سه سال زنده بمانند.
اسانس گیاه، مایعی به رنگ زرد یا قهوه ای مایل به قرمز تیره است که عطر خوش قوی و طعم تند و پایدار دارد و خنک کننده است. این اسانس از تقطیر برگ ها و سرشاخه های گلدار به دست می آید.
گیاه آویشن از طریق بذر، قلمه و تقسیم بوته قابل تکثیر است. در اولین سال رویش، تنها یک بار و از سال دوم به بعد دو تا سه بار قابل برداشت است. اولین برداشت تقریبا اواسط بهار و همراه با گل دهی صورت می گیرد. برداشت دوم در اواسط تابستان و برداشت سوم در اواسط پاییز انجام می شود.
این گیاه نسبت به کم آبی مقاوم است به همین دلیل در زمین های سخت و بین تخته سنگ ها می روید. آویشن در شرایط آب و هوایی گرم، نیمه خشک تا معتدل رشد می کند. این گیاه نسبت به آفات و بیماری ها بسیار مقاوم است، از این رو بهتر است از دادن هر گونه سم به آن جلوگیری کرده تا بتوان به راحتی از برگ هایش در پخت و پز و دمنوش استفاده کرد.
ترکیبات مهم گیاه آویشن
گیاه آویشن منبعی غنی از ویتامین های C , A و K، مس، منگنز، آهن، پتاسیم، کلسیم، فسفر، کارواکرول، پیریدوکسین، فیبر غذایی، فلانوییدها و روغن اسانس است.
پراکندگی جغرافیایی گیاه آویشن
خواستگاه رویش گیاه آویشن شرق مدیترانه است و در نواحی مختلف مدیترانه و برخی نواحی آسیا می روید. در ایران، این گیاه در استان های گیلان، مازندران، گلستان، فارس، هرمزگان، بوشهر، همدان، چهارمحال بختیاری، لرستان، کردستان و نواحی کوهستانی سیستان و بلوچستان می روید.
همانطور که گفته شد یکی از روشهای مصرف آویشن استفاده از عرق آن است و از آنجایی که مصرف آن راحت تراست محبوبیت بالایی بین مردم دارد. در ادامه مقاله به روش تهیه عرق اویشن و خواص درمانی آن می پردازیم.
روش تهیه عرق آویشن
برای تهیه عرق آویشن از سرشاخه های گلدار آن استفاده می کنند. برای این کار ابتدا آویشن را به همراه آب حرارت می دهند تا به جوش آید. بخار آب را به روش های مختلف سنتی یا صنعتی سرد و سپس تقطیر می کنند. مایعی که به این روش به دست می آید عرق آویشن است.
طبیعت عرق آویشن
طبیعت عرق آویشن مانند گیاه آویشن گرم است و مصرف آن به کاهش سودا کمک می کند.
خواص درمانی عرق آویشن
- زندگی شهر نشینی، رژیم غذایی نامناسب و افزایش سن از جمله عواملی هستند که سبب افزایش فشار خون در افراد می شود. برای کنترل فشار خون باید از مصرف غذاهایی که سدیم و چربی های اشباع دارند پرهیز کرد و به جای آن از غذاهایی استفاده کرد که حاوی منیزیم، پتاسیم و کلسیم است. آویشن، گیاهی است که سرشار از این عناصر بوده و به کاهش فشار خون کمک می کند. به افراد دارای فشار خون بالا توصیه می شود هنگام پخت و پز مصرف نمک را کاهش داده و در عوض مصرف آویشن را افزایش دهند.
- برای درمان مشکلات پوستی به خصوص آکنه مورد استفاده قرار می گیرد از این جهت نوجوانان توجه ویژه ای به عرق آویشن دارند.
- استفاده آن سبب تقویت بینایی می شود.
- چون خاصیت ضد نفخ و تسکین دهندگی دارد برای درمان مشکلات معده، تهوع، نفخ و هضم کنندگی مورد استفاده قرار می گیرد.
نکته :
- عرق آویشن مدر است و با افزایش ادرار سبب دفع نمک های اضافی بدن، آب اضافی و سموم بدن می شود.
- خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی روغن آویشن و همچنین داشتن ویتامین های C و A که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند باعث می شوند در درمان سرما خوردگی و سرفه بسیار تاثیر گذار باشد. در درمان گلودرد های چرکین، روغن آویشن بسیار موثر تر از آنتی بیوتیک های قوی است.
- به دلیل داشتن خاصیت ضد قارچ، ضد باکتری و ضد کرم در درمان عفونت های روده ای، از بین بردن انگل، رفع سوء هاضمه و یبوست موثر است.
- خاصیت ضد اسپاسم روغن آویشن به درمان درد های قاعدگی کمک می کند. علاوه بر این، ترکیب فعال کارواکرول که در این روغن موجود است سبب افزایش احساسات مثبت در افراد شده و نوسانات خلقی پیش از قاعدگی را کنترل می کند.
- مسکن و ضد درد قوی است و در درمان بیماری هایی مانند نقرس و سیاتیک کاربرد دارد.
نکته :
- به درمان شب ادراری کودکان بسیار کمک می کند.
- این روغن به دلیل طبع گرمی که دارد در درمان سنگ کلیه و ورم کلیه موثر است.
- روغن آویشن خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که به درمان بیماری هایی مانند سرگیجه، ام اس، هپاتیت و زونا کمک می کند.
- روغن آویشن با کم کردن اشتها سبب کاهش وزن می شود. علاوه بر این با تامین مواد مغذی بدن انرژی مورد نیاز بدن را تامین می کند.
- عطر خوش آویشن و همچنین خاصیت ضد قارچی و ضد عفونی آن موجب می شود در تولید خمیر دندان و دهانشویه کاربرد فراوانی داشته باشد.
- پماد آویشن برای درمان نیش و گزیدگی حشرات بسیار مفید است.
عوارض جانبی مصرف عرق آویشن
- مصرف عرق آویشن در دوران بارداری سبب سقط جنین می شود.
- سبب بروز اختلالات تیروئیدی در کودکان کمتر از ۴ سال می شود.
- مصرف آن توسط افراد آلرژیک توصیه نمی شود.
- زیاده روی در مصرف عرق آویشن سبب بروز مشکلاتی مانند سرگیجه، اسهال و استفراغ می شود که برای رفع آن پیشنهاد می شود از نعناع و دم کرده ی آن استفاده کرد.
عرق آویشن و فشار خون
عرق آویشن دارای ترکیبات بسیار مفیدی است. تحقیقات نشان داده است، این عرق گیاهی برای درمان فشار خون بالا بسیار مفید است. آویشن غنی از پتاسیم است. پتاسیم در کاهش قند خون بسیار تاثیرگذار است. همچنین عرق آویشن حاوی مقداری زیادی تیمول است که این ماده در تنظیم فشار خون نقش بسزایی در بدن دارد.
شما با مصرف منظم این عرق گیاهی، می توانید فشار خون خود را کاهش داده و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری کنید. مصرف این عرق گیاهی، برای افرادی که فشار خون پایینی دارند، توصیه نمی شود. همیشه از مصرف بیش از حد، این عرق گیاهی باید اجتناب کنید.
عرق آویشن و عسل
مصرف عرق آویشن به همراه عسل، فواید این عرق گیاهی را بسیار افزایش می دهد. شما از این معجون می توانید برای بهبود مشکلات گوارشی، مشکلات تنفسی، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت سلامت پوست و مو و بسیاری دیگر از مشکلات خود استفاده کنید. این معجون به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی و یک آنتی بیوتیک طبیعی عمل می کند. اما باید توجه داشته باشید، از مصرف این معجون به مقدار زیاد به دلیل طبع گرم آن، شدیدا خودداری کنید.
عرق آویشن و عسل در طب سنتی بیشتر برای درمان عفونت و زخم های گلو استفاده می شود. خاصیت ضد باکتریایی این معجون، در بهبود عفونت های گلو بسیار مفید واقع می شود. همچنین با تقویت سیستم ایمنی بدن زخم ها و عفونت های موجود در بدن را سریع تر بهبود می بخشد.
عرق آویشن برای ریه
یکی دیگر از خواص عرق آویشن، بهبود مشکلات تنفسی و تقویت ریه است. از آنجایی که عرق آویشن خاصیت آنتی بیوتیکی و ضد میکروبی دارد، با مصرف آن می توانید مشکلات تنفسی مانند برونشیت، سرفه و گلودرد خود را تا حدود زیادی بهبود ببخشید. عرق آویشن همچنین خاصیت خلط آوری نیز دارد. بنابراین شما می توانید با مصرف منظم این عرق گیاهی، ریه های خود از عفونت ها، ویروس ها و باکتری ها محافظت کنید.
عرق آویشن برای سرماخوردگی
عرق آویشن به دلیل غنی بود از آنتی اکسیدان های مفید و ویتامین های مفید برای بدن، برای بهبود سرماخوردگی نیز استفاده می شود. این عرق گیاهی با تقویت سیستم ایمنی، با ویروس های موجود در بدن مبارزه می کند. این عرق گیاهی به دلیل داشتن مقدار زیادی ویتامین C باعث بهبود هرچه سریع تر سرماخوردگی می شود. همچنین به دلیل داشتن خواص آنتی‌بیوتیکی از بروز سرماخوردگی نیز جلوگیری می کند.
عرق آویشن برای کرونا
شما می توانید از عرق آویشن برای تقویت سیستم ایمنی بدن خود استفاده کنید. با تقویت سیستم ایمنی بدن خود می توانید در مقابل بیماری های ویروسی مانند بیماری ویروسی کرونا تا حدود زیادی مصون باقی بمانید.
مضرات عرق آویشن
عرق آویشن دارای خواص بسیار زیادی برای سلامتی است. اما مصرف بیش از حد آن، ممکن است مضراتی را برای سلامتی به همراه داشته باشید. به همین دلیل است که توصیه می شود از مصرف بیش از حد، این عرق گیاهی خودداری کنید.
برخی از مضرات مصرف بیش از حد عرق گیاهی آویشن شامل بروز مشکلات گوارشی، واکنش های آلرژیک، تاثیرات منفی بر روی غده تیروئید، تپش قلب، افت فشار خون، سردرد و تشنج است. همچنین توصیه می شود از مصرف عرق آویشن در دوران بارداری و شیردهی اجتناب کنید. بهتر است قبل از مصرف عرقیات گیاهی در دوران شیردهی و بارداری، با پزشک خود مشورت کنید.
عرق آویشن برای لاغری
شما می توانید از عرق گیاهی آویشن، برای کاهش وزن نیز استفاده کنید. این عرق گیاهی باعث افرایش متابولیسم بدن و چربی سوزی می شود. در نتیجه عرق آویشن در کاهش وزن شما می تواند بسیار موثر باشد. این عرق گیاهی به دلیل داشتن ترکیبات مفید باعث تقویت سیستم گوارشی و هضم سریعتر مواد غذایی می شود.
همچنین به دلیل داشتن فیبر غذایی بسیار زیاد، اشتهای شما را کاهش می دهد. توصیه می شود برای گرفتن نتیجه بهتر برای کاهش وزن، عرق آویشن را به همراه یک رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم مصرف کنید.
طبع عرق آویشن
طبع عرق آویشن گرم و خشک است. این عرق گیاهی برای کسانی که طبع سرد دارند، بسیار مفید است. اما کسانی که داری طبع گرم هستند، باید عرق آویشن را همراه مصلح استفاده کنند.
