یبوست چیست و چگونه سلامتی شما را تحت تاثیر قرار می دهد؟

خواندن این مطلب 9 دقیقه زمان میبرد

یبوست (Constipation) یک وضعیت غیر عادی است که در آن حرکات روده ها کمتر از حد معمول اتفاق می افتد . حرکات روده ای منظم در هر فرد تفاوت دارد ، اما یبوست را می توان به این صورت نیز معنی کرد افرادی کمتر از سه بار در هفته مدفوع می کند دچار این بیماری هستند.

هنگامی که به یبوست دچار می شوید، حرکات روده ای بسیار کمی دارید که دفع را بسیار سخت ، ، دشوار یا دردناک می کند. همچنین ممکن است مقدار کمی مدفوع را در قطعات کوچک دفع کنید. یبوست در اثر حرکت بیش از حد غذا از طریق روده بزرگ ایجاد می شود ، یا ممکن است هنگامی رخ دهد که روده بزرگ در هنگام تشکیل مواد زائد (مدفوع) آب زیادی از غذای هضم شده جذب کند.

یبوست یکی از شایع ترین شکایات دستگاه گوارش است. یبوست در کودکان خردسال و سالخوردگان بسیار شایع است اما در هر گروه سنی یا جنسیتی ممکن است اتفاق بیفتد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

فهرست مطالب

یبوست شایع ترین بیماری دستگاه گوارش

بسیاری از بیماری ها ، اختلالات و شرایط زندگی ازجمله :تغییر در سبک زندگی ، کمبود آب بدن ، تومورهای بدخیم (سرطان) ، التهاب و بسیاری از شرایط غیر طبیعی می تواند منجر به یبوست شود. این بیماری می تواند به دلیل شرایط خفیف تا متوسط در اثر رژیم غذایی نامناسب ، بارداری یا بواسیر ایجاد شود ، درمان نکردن این بیماری باعث سرطان روده بزرگ (colon cancer) و انسداد روده (bowel obstruction) می شود.

در برخی موارد، یبوست ممکن است مختصر باشد، مانند زمانی که شما زمان دفع خود را به تاخیر می اندازید ، همچنین می تواند در طول یک دوره طولانی تر رخ دهد مثلا زمانی که از یک رژیم غذایی کم فیبر و کم مایعات پیروی می کنید. اگر یبوست شما ادامه پیدا کرد، عود کرد یا باعث نگرانی شما شد ، سریعاً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

اگر یبوست با مدفوع خونی ، خونریزی از رکتوم ، سرگیجه ، غش یا درد شدید شکم همراه باشد ، می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی و تهدید کننده زندگی برای شما باشد. اگر هر یک از این علائم را دارید ، سریعا به پزشک مراجعه کنید.

علائم یبوست چیست؟

این بیماری ممکن است با علائم دیگری همراه باشد ، که بسته به بیماری زمینه ای ، اختلال یا شرایط مختلف ، متفاوت است. علائم این بیماری به طور مکرر بر دستگاه گوارش تأثیر می گذارد اما ممکن است سایر سیستم های بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

یبوست ممکن است با علائم موثر بر دستگاه گوارش همراه باشد از جمله:

گرفتگی شکم یا درد
تورم ، نفخ شکم یا اتساع شکم
تغییر در عادات روده
بی اختیاری مدفوع
نفخ شکم ، گاز یا سوء هاضمه
دفع مقادیر کمی مدفوع به صورت مایع بدون وجود حرکات روده ای کامل
حالت تهوع و استفراغ
درد یا سوزش رکتوم

علائم همراه یبوست کدامند؟

این بیماری ممکن است با علائم مربوط به سایر مشکلات سیستم های بدن همراه باشد که عبارتند از :

علائم شبیه آنفولانزا ( خستگی ، تب ، گلودرد ، سردرد ، سرفه ، درد بدن )
کم اشتهایی
استرس یا اضطراب
ضعف
کاهش وزن بدون دلیل

چه موقع یبوست خطرناک است؟

این بیماری ممکن است با علائمی بروز کند که نشان دهنده یک بیماری جدی یا خطرناک باشد که باید فوراً در شرایط اضطراری بررسی شود. اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید ، این علائم را داشتید فوراً به دنبال درمان پزشکی باشید:

مدفوع خونی ، سیاه رنگ یا قیر مانند
تغییر در سطح هوشیاری ، مانند عدم پاسخگویی
سرگیجه
تب بالا (بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت)
خونریزی عمده از مقعد
ضربان قلب سریع ( tachycardia ) یا تنفس سریع ( tachypnea )
مشکلات تنفسی ، مانند تنگی نفس ، دشواری تنفس ، تنفس سخت ، خس خس کردن ، تنفس نکردن یا خفگی
سفتی شدید شکم
درد شدید در شکم
ضعف (از دست دادن قدرت)
پوست زرد و سفیدی چشم ( زردی )

چه عواملی باعث ایجاد یبوست می شود؟

معمولا روده بزرگ هنگام گوارش غذا آب زیادی را از غذا جذب می کند ، وقتی غذا خیلی آهسته حرکت می کند ، روده بزرگ آب زیادی جذب می کند و در نتیجه مدفوع سفت و خشک را ایجاد می کند.

در کودکان خردسال ، یبوست می تواند ناشی از ترس یا عدم تمایل به استفاده از دستشویی یا تأخیر در حرکات روده هنگام احساس تمایل به مدفوع باشد که در بزرگسالان نیز ممکن است این حالت رخ دهد.

شرایطی که بر هضم غذا تأثیر می گذارند و باعث ایجاد یبوست می شود:

بیماری های گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر ، سرطان روده بزرگ ، فیستول مقعدی و ایلئوس – (فلج روده) یا انسداد می تواند باعث به وجود آمدن این بیماری شود. این بیماری اغلب ناشی از مصرف رژیم کم کالری یا کم فیبر است ، همچنین مصرف طولانی مدت روان کننده ها باعث می شود روده به منظور دفع مدفوع به روان کننده ها وابسته شود و قطع ملین باعث به وجود آمدن یبوست می شود. به یبوستی که علت مشخصی ندارد ، یبوست ایدیوپاتیک (idiopathic constipation) گفته می شود.

این بیماری همچنین می تواند ناشی از شرایط دیگری مانند بارداری و انواع خاصی از آسیب های نخاعی رخ دهد و گاهی اوقات داشتن یک بیماری زمینه ای مانند انسداد روده می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

سایر دلایل بروز یبوست

این بیماری می تواند ناشی از سبک زندگی ، رژیم غذایی یا سایر شرایط باشد از جمله:

سن بالا
تأخیر در حرکات روده (چشم پوشی از تمایل به دفع مدفوع)
عدم فعالیت بدنی
رژیم کم فیبر
نخوردن مایعات کافی
بارداری
استرس یا اضطراب
سفر (یبوست مربوط به سفر)

یبوست ناشی از بیماری های گوارشی

این بیماری ممکن است به دلیل شرایط دستگاه گوارش رخ دهد از جمله:

فیستول مقعدی (اتصال یا تونل غیرطبیعی بین مقعد و باسن)
انسداد روده
از دست رفتن حرکات روده بزرگ (عملکرد غیرعادی عصب و عضله در روده بزرگ)
سرطان روده بزرگ
کمبود آب بدن در اثر استفراغ بیش از حد یا اسهال
جراحی دستگاه گوارش
دیورتیکولوز یا دیورتیکولیت – (التهاب غیرطبیعی در روده بزرگ)
آلرژی به بعضی محصولات لبنی ، مانند شیر
بیماری هیرشپرونگ -Hirschsprung’s disease ( بیماری ناشی از نقص مادرزادی عصبی که منجر به یبوست شدید و انسداد روده در نوزادان می شود)
سندرم روده تحریک پذیر (IBS ؛ ناراحتی گوارشی که باعث آسیب روده یا بیماری جدی نمی شود)
اختلال عملکرد کف لگن

اختلالات عصبی و متابولیکی که باعث یبوست می شوند

این بیماری همچنین می تواند به دلیل شرایط عصبی ، متابولیکی و سایر بیماری ها ایجاد شود که عبارتند از :

افسردگی
دیابت (بیماری مزمنی که بر توانایی بدن شما در استفاده از قند برای انرژی تأثیر می گذارد)
اختلالات اشتها
هیپرکلسیمی -Hypercalcemia (کلسیم خون بالا)
کم کاری تیروئید (کم کاری غده تیروئید)
مولتیپل اسکلروزیس – Multiple sclerosis (بیماری که بر روی مغز و نخاع تأثیر می گذارد و باعث ضعف ، هماهنگی ، مشکلات تعادل و سایر مشکلات می شود)
بیماری پارکینسون – Parkinson’s disease (اختلال مغزی که باعث اختلال در حرکت و هماهنگی می شود)
آسیب نخاعی
سکته
لوپوس اریتماتوز سیستمیک – Systemic lupus erythematosus (اختلالی که در آن بدن به سلول ها و بافت های سالم خود حمله می کند)
اورمیا – Uremia (میزان بالای ضایعات متابولیکی در بدن مانند نیتروژن در خون به دلیل اختلال در عملکرد کلیه)

یبوست ناشی از مصرف داروها

این بیماری همچنین می تواند توسط برخی از داروها ایجاد شود از جمله:

داروهای بیهوشی
آنتی اسیدهایی که حاوی کلسیم و آلومینیوم هستند
داروهای ضد تشنج
داروهای ضد افسردگی
مسدود کننده های کانال کلسیم برای فشار خون بالا
داروهای ادرار آور
مکمل های آهن
سو استفاده از روان کننده ها
مواد مخدر
داروهای بیماری پارکینسون
آرامش دهنده ها

چه زمانی باید برای یبوست به پزشک مراجعه کنید؟

همه افراد عادات روده ای منحصر به فردی دارند که در آن بعضی از افراد روزانه چند بار مدفوع می کنند و برخی نیز فقط چند بار در هفته نیاز به دفع دارند. بنابراین ، مهم است که بدانید چه چیزی برای بدن شما طبیعی است و اگر تغییری در خود مشاهده کردید و اقدامات پیشگیرانه در شما کارساز نبود برای ملاقات با پزشک خود وقت بگیرید.

به عنوان یک راهنمایی کلی ، اگر هرکدام از شرایط زیر را مشاهده کردید سریعا به دنبال خدمات پزشکی باشید :

۳ تا ۵ روز حتی با استفاده از داروهای خانگی قادر به تحرک روده خود و در نتیجه مدفوع کردن ، نیستید.
همراه با این بیماری دچار حالت تهوع ، استفراغ ، معده درد یا نفخ شکم شده اید .
در مدفوع خون مشاهده کرده اید

در بیشتر موارد ، یبوست یک وضعیت اضطراری نیست اما این بیماری می تواند نشانه یک مشکل جدی باشد ، برخی از این بیماری ها می توانند تهدید بزرگی برای سلامت فرد باشند ، به عنوان مثال می توان به کم آبی بدن و یا انسداد روده اشاره کرد.

علت یبوست چگونه تشخیص داده می شود؟

پس از بررسی سابقه پزشکی ، توسط پزشک ، احتمالاً معاینه فیزیکی انجام می گیرد. این عمل ممکن است شامل معاینه رکتال دیجیتال باشد. پزشک شما همچنین ممکن است چندین آزمایش از جمله موارد زیر را برای تشخیص علت این بیماری انجام دهد :

آزمایش اسفنکتر مقعدی ، شامل آزمایشاتی برای اندازه گیری قدرت عضله و سرعت عضله مقعد
آزمایش خون برای بررسی تعداد سلول های خونی ، سطح الکترولیت ها و سطح هورمون هایی مانند هورمون تیروئید
آزمایش قدرت انتقال روده بزرگ که میزان حرکت غذا در روده بزرگ را اندازه گیری می کند
آزمایش دفکوگرافی که از آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا MRI برای تجسم عملکرد عضلات استفاده می کند.
معاینات داخلی ، از جمله کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی و استفاده از اشعه ایکس با مواد حاجب برای بررسی انسداد روده.

یبوست چگونه درمان می شود؟

اگر یبوست شما به دلیل یک بیماری زمینه ای نباشد ، درمان بر روی رژیم غذایی ، تغییر سبک زندگی و داروهای بدون نسخه (OTC) متمرکز می شود. اگر پزشک علت این بیماری را تشخیص دهد ، درمان آن بخشی اساسی برای حل مشکلات روده خواهد بود.

داروهایی که برای درمان یبوست استفاده می شوند؟

۱- برای یبوست های گاه به گاه ، داروهای مختلفی را می توانید در داروخانه های محلی خود پیدا کنید.

۲- مکمل های فیبر (Fiber supplements) ، مانند متیل سلولز یا پسیلیوم (psyllium) از داروهای مفید برای این بیماری می باشند ، این محصولات معمولا حجم مدفوع را افزایش می دهند که به بدن در حرکت مدفوع و دفع آن کمک می کند.

۳- روان کننده ها (Lubricants) ، مانند روغن های معدنی ، به عبور روان مدفوع در روده شما کمک می کنند.

۴- مسهل های اسموتیک ( Osmotic laxatives ) ، مانند شیر منیزی (milk of magnesia) یا پلی اتیلن گلیکول که به مدفوع آب افزوده و آن را نرم تر می کند.

۵- ملین های محرک ( Stimulant laxatives ) ، مانند بیساکودیل ( bisacodyl ) و سنا ( senna ) باعث انقباض روده شما می شوند که باعث مدفوع می شود.

۶- نرم کننده های مدفوع ، مانند docusate که آب را به داخل مدفوع می کشند تا دفع آن راحت تر شود.

۷- به طور کلی ، باید روان کننده ها را برای درمان این بیماری ذخیره داشته باشید خصوصا برای زمانی که هیچ یک از محصولات دیگر جواب نداده باشند.

البته به یاد داشته باشید که بیش از یک هفته نباید از روان کننده ها استفاده کنید ، استفاده مزمن از ملین (روان کننده ها) می تواند یبوست را بدتر کند زیرا امکان دارد بدن شما به تحریک مصنوعی عادت کند و توانایی انجام آن را به طور طبیعی از دست بدهد.

تغییر سبک زندگی برای درمان یبوست

سه تغییر اساسی در سبک زندگی وجود دارد که می تواند به رفع و جلوگیری از ابتلاء به این بیماری کمک کند آنها عبارتند از:

انجام فعالیت بدنی منظم : ورزش در بیشتر روزهای هفته باعث افزایش فعالیت در روده می شود. قبل از شروع یک برنامه ورزشی حتما با پزشک خود مشورت کنید.

افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی : مقدار لازم دریافت فیبر در زنان ۲۵ گرم و در مردان ۳۸ گرم در روز می باشد. البته ممکن است هنگام استفاده از فیبر گاز و نفخ در شکم شما ایجاد شود، بنابراین باید به تدریج و طی چند هفته فیبر را به رژیم خود اضافه کنید. همچنین ، حتماً باید با افزایش فیبر مایعات کافی بنوشید.

چه غذاهایی برای رفع یبوست مناسب هستند؟

دریافت فیبر کافی یکی از موارد اصلی در رفع و جلوگیری از ابتلاء به این بیماری می باشد . کنار گذاشتن وعده های غذایی و پرهیز از غذاهای کاملاً فرآوری شده مانند فست فود ، چیپس سیب زمینی و نان سفید برای درمان این بیماری بسیار مهم است. غذاهای سرشار از فیبر عبارتند از: