مالتودکسترین چیست؟ – ویژگی ها و کاربرد آن

خواندن این مطلب 5 دقیقه زمان میبرد

مالتودکسترین نوعی پلی ساکارید است که از فرآورده های تولید شده از نشاسته به ویژه نشاسته ذرت بدست می آید. این ماده به راحتی در بدن هضم شده و جذب آن به صورت گلوگز در بدن است. از مالتودکسترین به عنوان پودر خشک در صنایع غذایی مانند تولید نوشابه و آب نبات استفاده می شود. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به معرفی مالتودکسترین، ویژگی ها و کاربردهای آن می پردازیم.

فهرست مطالب

خواص شیمیایی و فیزیکی مالتودکسترین

مالتودکسترین با فرمول شیمیایی C_۶nH_(۱۰n+2)O_(۵n+1) به شکل پودری خشک، سفید رنگ و بی مزه ای است که از ذرت، نشاسته سیب زمینی یا گندم و برنج به دست می آید. این ماده در آب به راحتی قابل حل است. مالتودکسترین در دمای ۵۲۷ درجه سانتی گراد به جوش می آید و در دمای ۲۴۰ درجه سانتی گراد ذوب می شود. با بالا رفتنDE، انعطاف پذیری، حلالیت، رطوبت و شیرین بودن مالتودکسترین نیز افزایش می یابد.

نحوه تولید مالتودکسترین

هر چند مالتودکسترین اغلب از نشاسته ذرت حاصل می شود ولی برنج و سیب زمینی هم می توانند جزء منابع تولیدی آن باشند. برای تولید این ماده نشاسته را حرارت می دهند تا پخته شود. در مرحله بعد می توان به آن اسید یا آنزیم آلفا آمیلاز با حرارت ثابت و معین اضافه کرد. ترکیب پودر مانند و سفید رنگی که بدست می آید قابلیت حل شدن در آب را به آسانی دارد.

فروش مالتودکسترین

مالتودکسترین به صورت پودری نشاسته ای و با قیمتی ارزان و به صورت بسته بندی های کیلویی ساده و طعم دار در بازار عرضه می گردد. البته این محصول به شکل شربت غلیظ نیز یافت می شود.

فواید مالتودکسترین

مالتودکسترین ترکیب خوبی برای جانشینی چربی مواد غذایی هستند. این ترکیب به عنوان نگهدارنده مواد غذایی باعث افزایش ماندگاری آن ها می شود. همچنین یکی از مهمترین مزیت های مالتودکسترین هضم فوری و ساده آن است و می تواند باعث بهتر شدن گوارش و التیام یبوست شود.

این ترکیب گزینه خوبی برای افرادی است که می خواهند میزان انرژی و کالری بدن خود را به سرعت بالا ببرند. همچنین افرادی که با افت قند خون مزمن مواجه هستند جهت بالا بردن سریع قند خون خود از فرآورده های این ماده بهره مند شوند. این ترکیب به استقامت بدن بعد از انجام تمرینات ورزشی نیز کمک می کند.

کاربردهای مالتودکسترین

مالتودکسترین در صنایع دارویی و غذایی، در بدنسازی، در محصولات آرایشی و بهداشتی و کاغذ سازی و … کاربردهای فراوان دارد که در ذیل به توضیح مختصر آن ها خواهیم پرداخت.

مالتودکسترین در صنایع غذایی

مالتودکسترین حجم دهنده، شیرین کننده و همچنین نگهدارنده خوبی در فرآورده های غذایی است. این ترکیب در دسرها، کنسروها، اسنک ها و … مورد استفاده قرار می گیرد. بعضی از مواد غذایی از جمله ژلاتین، سس ها، پاستا، قند و شیرینی و … نیز حاوی مالتودکسترین هستند.

استفاده از این ماده در ترکیب آب نبات ها می تواند موجب تردی و شفافیت آن ها، ویسکوزیته کمتر و همچنین به تولید فوری ژل آن کمک کند.در صنایع کنسرو سازی وجود این ماده باعث ماندگاری بیشتر محصول، تثبیت کنندگی، حجم دهندگی فرآورده می شود. مالتودکسترین موجب ایجاد ساختار ژله ای در مرباها می شود. از شکرک بستن آن جلوگیری می کند و غلظت مربا را افزایش می دهد.

مالتودکسترین در نوشیدنی ها و آب میوه ها می تواند به عنوان طعم دهنده، تثبیت کننده، غلظت کننده و شفاف کننده خوبی معرفی شود.

این ترکیب از بیات شدن سریع و چسبندگی کیک ها و کلوچه جلوگیری می کند. همچنین موجب حجم دادن و حفظ حالت رطوبتی آن ها می شود. وجود این ترکیب در غذای کودک باعث هضم آسان، ویسکوزیته کمتر، حجم دهندگی شده و جانشین خوبی برای قند شیر است.

در اسنک ها و مواد غذایی آماده می توان به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده طعم و مزه از مالتودکسترین استفاده کرد. همچنین مقدار مصرف روغن را در این محصولات کاهش می دهد.

کاربرد در صنعت لبنیات

از این ترکیب در صنعت لبنیات برای غلیظ کردن روند تشکیل ماست و برای تولید پنیر به عنوان جانشین چربی استفاده می شود. همچنین می توان با تقویت ماده خشک برای تولید ماست و دوغ از آن بهره برداری کرد.

کاربرد برای ورزشکاران

مصرف این ماده برای ورزشکارانی که همواره در اندیشه داشتن بدنی عضلانی هستند می تواند منجر به تنظیم وزن آن ها شود. مالتودکسترین به دلیل بهره گیری از امتیاز هضم سریع، در نوشیدنی های ورزشی کاربرد دارد. همچنین ورزشکاران از آن به عنوان مکمل های غذایی حاوی هیدرات های کربن استفاده می کنند.

کاربرد در محصولات آرایشی و بهداشتی

همان طور که در قسمت بالا اشاره شد این ترکیب در محصولات آرایشی و بهداشتی نیز کاربرد دارد که اغلب به عنوان امولسیفایر، آبرسان و مرطوب کننده می باشد.

می دانیم که زیرساخت های مرطوب کننده پوست با بالا رفتن سن تضعیف خواهند شد. همچنین برخی عوامل همچون پاک کننده ها و یا الکل ها باعث از بین رفتن این زیرساخت ها شده و در نهایت منجر به خشکی و جمع شدگی پوست می شوند. قندها، نمک ها، اسیدهای آمینه، اوره و پپتیدها از جمله این زیرساخت های طبیعی هستند که موجب ایجاد رطوبت در پوست می شوند. ترکیب موررد بحث می تواند جایگزین مناسبی برای این زیرساخت ها باشد.

فواید مالتودکسترین برای مو

با توجه به این که برای تولید کالاهای مرتبط با مو، آب و روغن ترکیب می کنند. مالتودکسترین به عنوان یک آبرسان موثر و بهبودبخش فرمولاسیون برای این ترکیب قلمداد می شود. همچنین این ترکیب با قابلیت ایجاد لایه ای روی مو می تواند موجب افزایش قطر و ضخیم شدن تارهای مو شود.

تاثیرات ضد پیری مالتودکسترین

طبق پژوهش هایی که در سال ۲۰۰۲ به انجام رسید، اسیدهای هیدروکسی آلفا و بتا که در محصولات مراقبت از پوست کاربرد دارند، می توانند موجب ایجاد سوزش و قرمزی پوست شوند. هرچند مالتودکسترین فعالیت ضد پیری ندارد ولی استفاده از آن در این ترکیب باعث کاهش سوزش و قرمزی پوست می شود.

کاربرد در صنعت دارویی

استفاده از مالتودکسترین در صنایع دارویی به عنوان فیلر (پرکننده) معمول است. به کپسول ها حالت پایدارکنندگی می دهند و در قرص ها به عنوان رقیق کننده مورد استفاده قرار می گیرند.

مضرات مالتودکسترین

طبق نظر سازمان غذا و داروی آمریکا این ماده هیچ خطری به عنوان مواد افزودني برای بدن ما ندارد. البته این ماده می تواند مضراتی برای افرادی با بیماری هایی همچون دیابت، بیماری های روده و … داشته باشد که در ذیل به مختصر به آن ها اشاره خواهیم داشت.

تاثیر در افراد دیابتی

استفاده از مالتودکسترین در افراد دیابتی و یا مقاوم به انسولین توصیه نمی شود و باید از مصرف آن خودداری کنند. چرا که ممکن است منجر به عوارضی همچون عدم تمرکز، تشنگی شدید، سردرد ناگهانی، ادرار مکرر، خشکی دهان، خستگی و تاری دید شود. با مشاهده هر یک از این نشانه ها بهتر است قند خون خود را چک کرده و به پزشک مراجعه کنید.

تاثیر در افرادی با بیماری های روده

وجود پروبیوتیک در دستگاه گوارش برای بهبود سیستم ایمنی بدن و تولید ویتامین ها و آنتی بیوتیک ها بسیار مفید است، ولی مصرف مالتودکسترین ممکن است منجر به آسیب به آن ها شود. همچنین این ماده موجب ایجاد انواع بیماری التهابی و نیز اسهال و استفراغ شود و یا ساختار دفاعی روده را تضعیف کند.