اختلال رشد کودک چیست و چگونه رخ می دهد؟ | راه درمانی اختلال رشد کودک
امروز در این مطلب از نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با دلایل بروز اختلال رشد کودک و راه های درمان آن آشنا کنیم. یکی از مهم ترین مشکلاتی که والدین با آن دست و پنجه نرم می کنند، رشد کودک و مشکلات مربوط به آن است. این که یک کودک به اندازه ای که باید خوب رشد نکند، زمینه ساز بسیاری از مشکلات در او خواهد شد. از همین رو بسیار مهم است که والدین به مسائل و مشکلاتی که سبب بروز اختلال رشد کودک می شوند، توجه کرده و برای درمان آن ها اقدام کنند. در این مطلب سعی کردیم تا تمامی آنچه را که لازم است در رابطه با اختلال رشد کودک بدانید به شما آموزش دهیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.
لازم به ذکر است شما در نشریه ی الکترونیکی جهان شیمی فیزیک می توانید اطلاعات بسیار کامل و مفیدی در رابطه با انواع داروها به دست آورید. کافی است در کادر جستجو که در قسمت سمت چپ و بالای صفحه ی اصلی سایت قرار گرفته است، نام داروی خود را وارد کرده و مقالات مربوط به آن را بخوانید. اگر به دنبال اطلاعات دارویی خاص هستید و مطلبی در رابطه با آن در سایت ما نیست، لطفا در قسمت بیان دیدگاه ها عنوان کرده تا مقاله ی کاملی در رابطه با آن برای شما قرار دهیم.
برای مثال خواندن مطلبی در رابطه با آنوسمی یا نابویایی را به شما پیشنهاد می کنیم. برای مطالعه ی این مقاله ی ارزشمند اینجا کلیک کنید.
اختلال رشد کودک چیست
بیایید قبل از گفتن هر چیزی ببینیم که اساسا اختلال رشد کودک چیست و چرا رخ می دهد؟ اختلال رشد کودک یا FTT وضعيتي است كه در بيشتر كودكان زير ۲ سال رخ مي دهد و عبارتست است از تاخير يا توقف در رشد کودک.
تشخيص اختلال رشد کودک با موارد زير صورت مي گيرد:
وزن کودک زير صدك ۳ باشد.
همچنین وزن كمتر از ۸۰% وزن ايده آل باشد.
صدك وزن كودك به اندازه ۲ صدك اصلي از صدك رشد استاندارد او اختلاف پيدا كند.
به زبان ساده، اختلال رشد کودک یعنی عدم وزن گیری کودک در سنین اصلی رشد او . این موضوع می تواند در مراحل بعدی زندگی کودک را دچار مشکل اساسی کند. این اختلال رشد در کودکان بدین معناست که کودک به قد و وزن دل خواهی که از او انتظار می رود نرسیده است. مثلا، قدش کوتاه است و یا به رشد جنسی لازم در نوجوانی نرسیده است.
دلایل بروز اختلال رشد کودک
در این قسمت از مقاله باید در رابطه با دلایل بروز اختلال رشد کودک صحبت کنیم. این اولین سوالی است که در ذهن والدین شکل می گیرد که چرا کودک دچار اختلال رشد می شود؟
دلايل بروز FTT به دو دسته تقسيم مي شوند که عبارتند از:
دلايل ارگانيك
افت رشد به دليل وجود يك بيماري حاد يا مزمن (مثل عفونت) كه در جذب يا متابوليسم مواد مغذي تداخل مي كند و يا نياز به انرژي دريافتي را افزايش مي دهد، رخ مي دهد.
دلايل غير ارگانيك
این دلایل بيشتر به عوامل محيطي، رواني و اجتماعي بر مي گردد؛ مثل عدم دريافت غذاي كافي. ۸۰% کودکانی که دچار اختلال رشد می شوند، دلايل غير ارگانيك دارند. فقر مالي، كاهش اشتها، عدم داشتن دانش و فهم كافي در مورد شيوه هاي صحيح غذا دادن، تعداد زياد فرزندان، شير ناكافي مادر (به دليل فقر غذايي مادر، استرس هاي روحي مادر و …) از جمله اين دلايل هستند. اختلال رشد کودک غيرارگانيك بيشتر در سن زير يكسال و حدود ۶ ماهگي رخ مي دهد. گاهي نیز اختلال رشد کودک به شكل مختلط رخ مي دهد يعني دلايل ارگانيك و غير ارگانيك با هم بروز مي كنند.
تشخيص اختلال رشد کودک
سه نكته كليدي در تشخيص اختلال رشد کودک، بررسي منحني رشد، گرفتن تاريخچه غذايي كودك و معاينه فيزيكي است. آزمایشاتی که ممکن است پزشک برای تشخیص اختلال رشد توصیه کند به یافته های پزشک در هر مرحله از معاینات بستگی دارد. كودك کوتای و سالمی که با سرعت عادی رو به رشد است، ممکن است فقط در دوران کودکی زیر نظر گرفته شود. این امر در مورد کودکی که رشد او متوقف شده یا کمتر حد انتظار بوده است کاملا متفاوت است، این کودکان اغلب به آزمایش های بیشتر نیاز دارند.
پزشک متخصص اطفال یا متخصص غدد همیشه به دنبال یافتن دلیل اصلی از میان هزاران دلیل کوتاه قدی و نارسایی رشد است. ممکن است برای جستجوی ناهنجاری های هورمونی و کروموزومی از شما بخواهد برای فرزندتان آزمایش خون انجام دهید، تا بتواند سایر بیماری های مرتبط با نارسایی رشد را رد کند. همچنین ممکن است برای تعیین سن استخوان از شما بخواهد اسکن اشعه X انجام بدهید و یا با انجام اسکن های خاصی مانند MRI، غده هیپوفیز فرزند شما را از نظر ناهنجاری ها مورد بررسی قرار دهد.
برای اندازه گیری توانایی غده هیپوفیز کودک در تولید هورمون رشد، پزشک (معمولاً متخصص کودکان و نوزادان) ممکن است آزمایش تحریک هورمون رشد را انجام دهد. در این آزمایش داروهایی برای افزایش ترشح هورمون رشد توسط غده هیپوفیز تجویز می شود، سپس چندین نمونه خون کوچک در فواصل زمانی مشخص از کودک گرفته می شود و از این طریق سطح هورمون رشد موجود در خون اندازه گیری می شود. پزشک متخصص اطفال با برسی میزان هورمون رشد موجود در خون که از این آزمایش به دست آمده به توانایی یا عدم توانایی غده هیپوفیز کودک پی خواهد برد.
انواع اختلال رشد کودک چیست
به طور معمول اختلال رشد کودک در سه نوع دسته بندی می شود. این دسته بندی ها عبارتند از:
نوع ۱
در این نوع اختلال رشد کودک، قد و دور سر طبيعي است و وزن كاهش يافته است كه مي تواند در اثر تغذيه نامناسب يا يك بيماري حاد باشد. وزن حساس ترين شاخص در تعيين وضعيت تغذيه كودك است و در تشخيص FTT اهميت زيادي دارد. اگر بدن كودك غذاي كافي دريافت نكند، از توده چربي و حتي ماهيچه اي خود استفاده مي كند تا بتواند مواد مغذي مورد نياز را فراهم كند.
كاهش وزن اغلب نشان دهنده وجود سوء تغذيه است. البته بايد به خاطر داشت كه نوزادان در ۱۵-۱۰ روز اول تولد وزن كم مي كنند كه شايد به خاطر كاهش آب بدن باشد و اين وضعيتي عادي است.
نوع ۲
در این نوع اختلال دور سر طبيعي است و وزن و قد كاهش يافته است كه ممكن است ناشي از اختلالات اندوكرين، كوچك بودن ژنتيكي جثه يا ديستروفي استخوان باشد.
نوع ۳
در این نوع اختلال قد و وزن كاهش يافته و دور سر كمتر از مقدار طبيعي است. اين نوع FTT در اثر تاخير رشد داخل رحمي، نقص در سيستم عصبي ،عفونت هاي داخل رحمي و … رخ مي دهد. اگر پدر و مادر هر دو جثه كوچك داشته باشند كودك به احتمال زياد به طور ژنتيكي ريز جثه است و ناشي از سوء تغذيه او نيست.
اگر گرفتن تاريخچه يا معاينه فيزيكي نشانگر FTT نبود، مي توان از آزمايشات بيوشيميايي استفاده کرد. از جمله این آزمایشات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شمارش گلبول هاي قرمز
بررسي غلظت و اسيديته ادرار
ESR,BUN
آزمايش مدفوع
غلظت الكتروليت ها در كودكي كه سابقه اسهال و استفراغ دارد
سطح تيروكسين در صورتي كه رشد وزني او تحت تاثير قرار گرفته است
اندازه گيري فشارخون
درمان اختلال رشد کودک
اگر شما هم جزء والدینی هستید که با اختلال رشد کودک دست و پنجه نرم می کنید، حتما به دنبال راه حلی برای درمان این اختلال هستید. در این قسمت از مقاله به شما گفته ایم که چطور می توانید با این اختلال مواجه شده و آن را درمان کنید. پس تا انتهای این بخش با ما همراه باشید.
به همه والدینی که کودکشان دچار این عارضه شده است، توصیه می شود که كودكان مبتلا به FTT نوع ۲ و ۳ را تحت نظارت پزشك متخصص اطفال درمان کنند. براي كودكان مبتلا به اختلال رشد کودک نوع ۱ هم بسته به شدت آن اقدامات لازم انجام شود.
هدف از درمان اختلال رشد کودک، بهبود وضعيت رشد او است. در FTT ارگانيك ابتدا بايد عامل بيماري را بر طرف كرد و سپس كمبود تغذيه اي را جبران نمود.
براي كودكی که درگیر اختلال رشد است، بايد يك رژيم غذايي كه كالري كافي براي افزايش رشد او فراهم كند تنظيم نمود. (تقريبا ۱۵۰% كالري مورد نياز براي سن او را بايد در نظر گرفت.)
معمولا براي همه كودكان سوء تغذيه اي مكمل مولتي ويتامين/مينرال از جمله آهن و روي توصيه مي شود. براي كودكان شيرخوار، شيردهي بايد ادامه پيدا كند و حتي اگر بچه توان مكيدن ندارد، مادر بايد شير خود را دوشيده و با فنجان و قاشق كوچك به بچه شير بدهد.
راه های درمانی مناسب
براي كودكاني كه غذا دريافت مي كنند، بايد دفعات تغذيه را بيشتر كرد و هر ۳-۲ ساعت يكبار يا بيشتر به او غذا داد. براي بالا بردن كالري غذا، به هر وعده غذايي كودك بهتر است ۲-۱ قاشق مرباخوري روغن مايع يا كره اضافه شود.
استفاده از جوانه غلات (گندم و ماش)، عصاره استخوان قلم، پودر كنجد يا بادام به مغذي كردن غذاي كودك كمك مي كند.
مصرف زياد آب ميوه و نوشيدني هاي شيرين، اغلب در مقادير cc 900-360 مي تواند اختلال رشد کودک را تشديد كند. مصرف آب ميوه بايد تا زماني كه كودك به وزن مناسب نرسيده است بهcc ۱۸۰-۱۲۰ محدود شود.
با توجه به اين كه تغذيه خوب در سال هاي اول زندگي اهميت زيادي دارد، كودكانFTT ، در اثر سوء تغذيه در معرض خطر عقب ماندگي ذهني و رفتاري هستند (مانند دير زبان باز كردن،اختلالات رفتاري و …). كودكان دچار اختلال رشد زير يكسال و به خصوص زير ۶ ماه ، يعني زماني كه مغز بيشترين ميزان رشد خود را دارد، ازاين نظر در معرض خطر بالايي هستند و لذا بايد به تغذيه كودكان در اين سن توجه كافي نمود.
نکات مهم برای والدین
لازم است تا والدین توجه کنند که درمان اختلال رشد معمولاً سریع اتفاق نمی افتد، اما تشخیص زودرس و درمان به موقع آن می تواند به بعضی از کودکان کمک کند تا از همسالان خود عقب نمانند و در نهایت از لحاظ رشد به آن ها برسند.
اگر مشکلی که باعث اختلال رشد شده است شناسایی شود، درمان آن ممکن است به رشد بهتر منجر شود. به عنوان مثال نارسایی رشد ناشی از کم کاری تیروئید معمولاً با قرص های جایگزینی هورمون تیروئید درمان می شود.
تزریق هورمون رشد برای کودکان با کمبود هورمون رشد، سندرم ترنر و نارسایی مزمن کلیه ممکن است کودکان را در رسیدن به قد طبیعی تر کمک کند. هورمون رشد انسان به طور کلی ایمن و مؤثر است، اگرچه درمان کامل ممکن است سال ها به طول انجامد. این نوع درمان بسیار پر هزینه است و بر روی هر کودک از لحاظ موثر بودن به شکل متفاوتی جواب می دهد.
چگونه به فرزند خود کمک کنید
شما می توانید با تأکید بر سایر خصوصیات مانند هوش، شخصیت و استعدادها، اعتماد به نفس فرزند خود را تقویت کنید. سعی کنید به فرزند خود یاد بدهید که قد معیار اصلی پذیرش اجتماعی نیست.
در بعضی مواقع کودکان کاملا به وضعیت خود آگاه هستند و این مساله در روحیه آن ها تاثیر منفی گذاشته است. در این موارد کمک گرفتن از یک متخصص روانشناسی کودکان خالی از لطف نیست.
اگر نگران رشد فرزندتان هستید، با پزشک متخصص اطفال صحبت کنید. در بعضی اختلالات رشد خاص ممکن است پزشک شما را به متخصص غدد کودکان ارجاع دهد.
زیر نظر گرفتن مشکلات اجتماعی و عاطفی که بچه های دارای اختلال رشد با آن روبرو هستند بسیار مهم است. بدانید که کوتاه تر بودن و مورد تمسخر بقیه قرار گرفتن برای بچه ها آزار دهنده است. همیشه اعتماد به نفس فرزندتان را در برخورد با این نوع مشکلات افزایش دهید.
