عوارض ناگوار قطع نخاع چیست |علت و ریسک فاکتورهای قطع نخاع
قطع نخاع ارتباط اعصاب بین مغز و بقیه بدن را مختل می کند. این آسیب در اثر ضربه به ناحیه خاصی از نخاع ایجاد می شود. شدت آن از کبودی خفیف تا پارگی کامل متغیر است و سالانه حدود ۱۷۵۰۰ نفر دچار آسیب نخاعی می شوند. طناب نخاعی مجموعه ای از اعصاب است که مسئول انتقال پیام ها بین مغز و بقیه بدن هستند. آسیب به نخاع در این اتصال اختلال ایجاد می کند و منجر به تغییرات موقت یا دائمی در عملکرد و حس عضلات می شود.
آسیب های نخاعی که گردن را تحت تاثیر قرار می دهد به عنوان آسیب های گردنی شناخته می شود. آنها می توانند منجر به چهار پلژی یا از دست دادن کامل کنترل بر هر چهار اندام و نیم تنه شوند. آسیب نزدیک به قسمت های بالای نخاع می تواند کشنده باشد. آسیب های خفیف ممکن است فقط روی پاها تأثیر بگذارد.
کمتر از ۳۰ درصد از قطع نخاع ها کامل است. آسیب کامل نخاع زمانی رخ می دهد که نخاع به طور کامل قطع شده یا له شود در نتیجه تمام حرکات و حس زیر ناحیه آسیب دیده از بین می رود. با اینحال هنوز پتانسیل برای برخی از سطوح بهبودی وجود دارد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در رابطه با قطع نخاع و علائم آن ارائه می گردد لطفا با ما همراه باشید.
نخاع چیست
نخاع ستونی از بافت عصبی است که توسط غشاهای محافظ پوشیده شده و توسط ستون فقرات شما (مهره ها) احاطه شده است. همراه با مغز، نخاع سیستم عصبی مرکزی (CNS) را تشکیل می‌دهد و مسئول انتقال پیام‌ها بین مغز و بدن شماست. اگر نخاع آسیب ببیند، می تواند این مسیر سیگنالینگ حیاتی را مختل کند و بر عملکردهای حیاتی زیر تاثیر بگذارد:
- حرکت عضلات
- نفس كشيدن
- تپش قلب
- رفلکس ها
- احساس
- عملکرد متابولیک (هضم)
- عملکرد روده و مثانه
نخاع در کجا قرار دارد
طناب نخاعی از بصل النخاع یا ساقه مغز تا اولین یا دومین مهره کمری ستون فقرات امتداد دارد. طناب نخاعی کوتاهتر از ستون مهره است و در کل ساختاری شگفت آور است. به طور متوسط تنها حدود ۱۶.۵-۱۷.۵ اینچ طول دارد و قطر آن در پهن ترین نقطه کمتر از ۱/۲ اینچ است.
طناب نخاعی یکی از دو جزء اصلی سیستم عصبی مرکزی است. عملکرد صحیح آن برای یک سیستم عصبی سالم کاملا ضروری است. طناب نخاعی شامل نورون های حرکتی است که عضله اسکلتی را عصب دهی کرده و امکان حرکت را فراهم می کند. طناب نخاعی همچنین تمام اطلاعات حسی را از اطراف بدن ما دریافت می کند و شامل مسیرهایی است که از طریق آنها این اطلاعات حسی به مغز منتقل می شود.
ساختار نخاع
طناب نخاعی ساختاری لوله ای است که در ناحیه گردن شکلی بیضوی و در ناحیه قفسه سینه شکلی گرد دارد. نخاع را می توان به ۳۱ بخش تقسیم کرد: ۸ بخش گردنی، ۱۲ قسمت قفسه سینه، ۵ قسمت کمری، ۵ قسمت خاجی و ۱ بخش دنبالچه ای. هر بخش دارای یک جفت ریشه عصبی پشتی (حسی) و شکمی (حرکتی) است که به هم می پیوندند و یک عصب نخاعی مخلوط را تشکیل می دهند که از کانال مهره ها از طریق سوراخ بین مهره ای خارج می شود.
انواع قطع نخاع
آسیب های نخاعی را می توان به انواع مختلفی طبقه بندی کرد و فقط پزشک می تواند به آسیب های کامل و ناقص تشخیص را دهد. آسیب کامل به این معنی است که فرد آسیب دیده کنترل کامل خود را بر احساس و کنترل اندام ها از دست می دهد. در حالی که ضایعه ناقص نخاعی، فرد آسیب دیده همچنان تا حدودی بر نواحی آسیب دیده کنترل دارد. نوع آسیب نخاعی نیز با توجه به محل آسیب مشخص می شود. نخاع چهار بخش دارد:
ستون فقرات گردنی (مهره های C1 – C7)
ستون فقرات سینه ای (مهره های T1 – T12)
ستون فقرات کمری (مهره های L1 – L5)
ستون فقرات خاجی (مهره های S1 – S5)
صدماتی که بر نواحی مختلف ستون فقرات تأثیر می گذارند، آسیب های ستون فقرات گردنی / قفسه سینه / کمری / خاجی نامیده می شوند. از آنجایی که هر یک از این بخش‌ها برخی یا قسمت‌های مختلف بدن را کنترل می کند، محل آسیب میزان و نواحی آسیب دیده را تعیین می کند.
علت قطع نخاع
بیشتر آسیب های نخاعی ناشی از ضربه به مهره ها است. هنگامی که ستون فقرات می شکند، می تواند به نخاع و اعصاب زیرین آسیب بزند. در موارد نادر اما شدید، آسیب نخاعی می تواند منجر به قطع کامل نخاع شود. شایع ترین علل این آسیب ها عبارتند از:
- تصادفات اتومبیل
- جراحات ناشی گلوله
- سقوط
- آسیب های ورزشی
- عوارض ناشی از جراحی
عوامل خطر قطع نخاع
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند خطر آسیب نخاعی را افزایش دهد. اینها شامل:
سن: خطر آسیب نخاعی با افزایش سن، به ویژه برای افراد بالای ۶۵ سال افزایش می یابد.
فعالیت های بدنی: شرکت در فعالیت های پرخطر، مانند ورزش های تماسی، ورزش های شدید یا غواصی می تواند خطر آسیب نخاعی را افزایش دهد.
شرایط پزشکی: برخی شرایط پزشکی، مانند پوکی استخوان یا سرطان، می تواند خطر آسیب نخاعی را افزایش دهد.
علائم قطع نخاع
آسیب طناب نخاعی معمولا در نتیجه یک رویداد تروماتیک و ناگهانی رخ می دهد. علائم آسیب نخاعی ممکن است بسته به نوع آسیب متفاوت باشد. آسیب کامل نخاع منجر به از دست دادن کامل عملکرد (فلج) می شود که هر دو طرف بدن زیر ناحیه آسیب را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر هر چهار اندام تحت تأثیر قرار گیرند، فلج چهار پلژی نامیده می شود.
اگر فقط اندام تحتانی تحت تأثیر قرار گیرد، به آن پاراپلژی می گویند. آسیب نخاعی ناقص به این معنی است که برخی از عملکردها در بدن باقی می ماند و ارتباط هنوز در مسیرهای خاصی بین بدن و مغز رخ می دهد. مناطق آسیب دیده ممکن است در یک یا هر دو طرف بدن باشد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- دشواری در تنفس
- ضعف بازو یا پا
- کاهش حس در اندام ها
- از دست دادن کنترل در مثانه یا روده
- فشار یا درد شدید در پشت یا گردن
- توده های غیر معمول در امتداد ستون فقرات
تشخیص قطع نخاع
معاینه به پزشک کمک می کند تا آسیب نخاعی را تشخیص دهد. آنها بررسی می کنند که آیا آسیب بر تنفس یا ضربان قلب شما تأثیر می گذارد یا خیر. سپس با معاینه فیزیکی عملکرد حرکتی و حسی شما (چقدر می توانید عضلات خود را به خوبی حرکت دهید و احساسات خود را درک کنید) عملکرد اعصاب شما را ارزیابی می کند. آزمایش های تصویربرداری به پزشک کمک می کند تا آسیب نخاعی شما را تشخیص دهد. آزمایش های تشخیصی عبارتند از:
سی تی اسکن: شکستگی استخوان ها یا آسیب به لخته های خون در رگ ها را نشان می دهد
MRI: آسیب به نخاع یا بافت های نرم مجاور را نشان می دهد.
اشعه ایکس: مهره های شکسته یا دررفته (ستون فقرات) را نشان می دهد.
EMG (الکترویوگرام): فعالیت الکتریکی بین ماهیچه ها و سلول های عصبی را بررسی کرده و آسیب های عصبی را آشکار می کند.
درمان قطع نخاع
بلافاصله پس از آسیب نخاعی، پزشکان برای بی حرکت کردن بیمار و جلوگیری از آسیب بیشتر به نخاع تلاش می کنند. تزریق کورتیکواستروئید ممکن است برای کمک به حفظ عملکرد عصبی، کاهش التهاب و بهبود جریان خون استفاده شود. فراتر از این اقدامات اولیه، پزشک ممکن است برخی از گزینه های درمانی زیر را توصیه کند:
جراحی رفع فشار
پزشک ممکن است با جراحی، هر بافت یا مایعی را که به نخاع و اعصاب فشار وارد می کند با استفاده از یک روش جراحی به نام لامینکتومی رفع فشار و یا جراحی رفع فشار عصبی خارج کند.
جراحی بازسازی عصب
تعداد انگشت شماری از بیماران با موفقیت از جراحی بازسازی عصب برای فلج بازو، دست یا دیافراگم استفاده کرده اند. در این روش، اعصاب سالم را به اعصاب غیرفعال پیوند می زنند تا به بازیابی عملکرد و حس کمک کنند.
پزشک دستورالعمل های دقیقی را در مورد آنچه که باید قبل، در طول و بعد از درمان جراحی نخاع انتظار داشته باشید، به شما ارائه می دهد. برخی از اقدامات ممکن است تنها چند ساعت به صورت سرپایی طول بکشد. با این حال، سایر رویه ها ممکن است به کار گسترده تری نیاز داشته باشند و تکمیل آنها بیشتر طول بکشد. ممکن است لازم باشد بیمار در روزها یا هفته های بعد از درمان زمانی را تحت نظر سپری کند.
متخصصان آسیب نخاعی شما توصیه های شخصی برای آنچه در طول دوره نقاهت انتظار دارید ارائه می دهند، که ممکن است شامل عدم فعالیت شدید برای ۴ تا ۶ هفته اول به علاوه محدودیت در فعالیت های شما در چند ماه اول پس از جراحی باشد. استخوان ها ممکن است ۳ تا ۴ ماه طول بکشد تا بهبود یابند و پایانه های عصبی به آرامی رشد کنند. ممکن است ماه ها یا حتی یک سال یا بیشتر طول بکشد تا روند بهبودی شما کامل شود.
عوارض قطع نخاع
ضایعه نخاعی، بسته به میزان شدت و آسیب، می تواند عوارض متعددی ایجاد کند و در نهایت بر عملکرد روزانه فرد تأثیر بگذارد. شایع ترین عوارض دیده شده عبارتند از:
از دست دادن کنترل مثانه/یا روده
از آنجایی که آسیب نخاعی به طور قابل توجهی بر مثانه/یا حرکات روده فرد آسیب دیده تأثیر می گذارد، برای آنها بسیار مهم است که یاد بگیرند که چگونه مثانه خود را به طور کامل تخلیه کنند، زمانی که نمی توانند این کار را احساس کنند.
از دست دادن تون عضلانی
آسیب نخاعی باعث ناتوانی حرکتی فرد مبتلا می شود. این وضعیت باعث کوچک شدن و ضعیف شدن عضلات به مرور زمان می شود. آمادگی جسمانی فرد آسیب دیده نیز به دلیل بی حرکتی به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد.
اسپاسم عضلانی مکرر و دردناک
یکی از شایع ترین عوارض مشاهده شده آسیب نخاعی، اسپاسم عضلانی است. این عارضه منجر به انقباض در عضلات، حرکات کنترل نشده عضلانی و اسپاسم می شود.
درد طولانی مدت عصبی
درد طولانی مدت عصبی یکی دیگر از عوارض شایع در اکثر بیماران آسیب نخاعی است. درد عصبی می‌تواند در نواحی تأثیر بگذارد که هیچ احساسی ندارند.
زخم ها و آسیب های پوستی
از آنجایی که آسیب نخاعی ممکن است منجر به از دست دادن کامل یا قابل توجه احساس در ناحیه آسیب دیده شود، هر گونه بریدگی یا آسیب وارد شده ممکن است مورد توجه بیمار قرار نگیرد.
مشکلات ریوی
از آنجایی که بیمار مبتلا به آسیب نخاعی نمی تواند به درستی سرفه کند، احتمالاً به راحتی به ذات الریه مبتلا می شود زیرا نمی تواند ریه های خود را پاک کند.
تغییرات فشار خون
آسیب های نخاعی ممکن است باعث کاهش یا افزایش فشار خون شود که احتمال ایجاد لخته خون و تورم را افزایش می دهد. در برخی از آسیب های نخاعی، فشار خون ممکن است به شدت بالا برود و باعث ایست قلبی یا سکته شود.
چاقی و سلامت روان
آسیب نخاعی باعث بی حرکتی فرد می شود که در نهایت باعث می شود فرد مبتلا دچار اضافه وزن شود. در حالی که زنان ممکن است در نتیجه آسیب نخاعی دچار ناباروری شوند، می تواند منجر به مشکل در انزال در مردان شود.
آزمایش آب نخاع برای چیست
آزمایش آب نخاع برای اندازه گیری مواد مختلف در مایع مغزی- نخاعی شما استفاده می شود. ممکن است شامل آزمایش هایی برای تشخیص بیماری های عفونی مغز و نخاع، از جمله مننژیت و آنسفالیت باشد. تست‌های CSF عفونت ها، گلبول های سفید، باکتری ها و سایر مواد موجود در مایع مغزی نخاعی را بررسی می کنند.
ایا ضایعه نخاعی درمان میشود
متأسفانه هیچ راه شناخته شده ای برای معکوس کردن یا ترمیم کامل آسیب های نخاعی وجود ندارد. با این حال، درمان ضایعات نخاعی راه طولانی در کمک به بیماران برای بازیابی هرچه بیشتر عملکرد ممکن پیموده است. بیشتر گزینه های درمانی آسیب نخاعی با هدف ترویج تولید سلول های عصبی جدید و بهبود عملکرد عصبی پس از آسیب انجام می شود. بهبود نسبی یا حتی کامل در برخی از بیماران امکان پذیر بوده است، در حالی که برخی دیگر می توانند تا یک سال پس از آسیب بهبودهای تدریجی را تجربه کنند.
علیرغم چالش‌های پیش رو، امیدواریم رویکردهای پزشکی احیاکننده مانند پیوند سلول‌های بنیادی طی ۵ تا ۱۰ سال آینده وارد کلینیک ها شوند. اگر چنین باشد، می‌تواند زندگی بیمارانی را که ممکن است از گزینه‌های امروزی سود نبرند، متحول کند.
در سال‌های اخیر، آزمایشگاه‌ها در تکنیک‌های نوآورانه‌ای که می‌توانند مدت‌ها پس از آسیب اولیه به نخاع اعمال شوند، گام‌های بزرگی برداشته اند، از جمله استفاده از جریان‌های الکتریکی برای بیدار کردن مجدد مسیرهای کلیدی در سیستم عصبی و جراحی هایی که می توانند جراحات را ترمیم کنند.
