اختلال هیپوناترمی چیست | دارو و درمان قطعی اختلال هیپوناترمی

اختلال هیپوناترمی به این معنی است که شما سدیم کافی در خون خود در مقایسه با آب ندارید. سدیم هم الکترولیت و هم یک ماده معدنی است. این ترکیب به حفظ ترکیب مناسب مایعات در بدن شما کمک می کند. هیپوناترمی شدید می تواند برای مغز و سیستم عصبی مضر باشد.

هیپوناترمی می تواند ناشی از شرایطی باشد که باعث احتباس آب می شود، مانند بیماری کلیوی، سیروز کبدی، مشکلات تیروئید و نارسایی قلبی. برخی از داروها ممکن است باعث آن شوند. همچنین ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که از طریق ورزش، استفراغ یا اسهال آب بدن خود را از دست بدهید و سپس آن را با مایعاتی که حاوی سدیم کافی نیستند، جایگزین کنید.

هیپوناترمی در واقع شایع ترین ناهنجاری شیمیایی است که در بین افرادی که در بیمارستان هستند و در کلینیک های سرپایی دیده می شوند. میزان هیپوناترمی در میان افرادی که در بخش ‌های مراقبت‌ های بیمارستانی بستری شده‌ اند یا با شرایط پزشکی که قبلا ذکر شد، بیشتر است. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک در رابطه با اختلال هیپوناترمی و روش های درمان آن صحبت خواهیم کرد لطفا همراه ما باشید.

علائم اختلال هیپوناترمی

هیپوناترمی باعث ایجاد علائم عصبی از گیجی تا تشنج تا کما می شود. شدت علائم بستگی به این دارد که میزان سدیم در جریان خون چقدر کم است و با چه سرعتی کاهش می یابد. در بسیاری از موارد، سطح سدیم خون به تدریج کاهش می یابد و تنها علائم خفیفی را ایجاد می کند زیرا بدن زمان لازم را برای انجام تنظیمات دارد. هنگامی که سطح سدیم خون به سرعت کاهش می یابد، علائم جدی تر می شوند. سایر علائم و نشانه های هیپوناترمی متوسط تا شدید عبارتند از:

• گرفتگی یا ضعف عضلانی
• تهوع و استفراغ
• بی حالی یا کم انرژی
• سردرد
• وضعیت روانی تغییر می کند

هیپوناترمی برای بسیاری از اندام ها، به ویژه برای مغز بسیار خطرناک است. هیپوناترمی می تواند باعث تغییرات خلقی شود و تفکر واضح را سخت کند. کمبود شدید سدیم ممکن است منجر به تشنج یا کما شود.

علت اختلال هیپوناترمی

به طور کلی، وجود آب بیش از حد در بدن معمولا مشکل اصلی است. آب اضافی سطح سدیم را رقیق می کند. در موارد کمتر، هیپوناترمی به دلیل از دست دادن قابل توجه سدیم از بدن شما است.

آب بیش از حد در بدن باعث می شود خون شما رقیق شود. یک مثال خوب افرادی هستند که در مسابقات طولانی یا در روزهای گرم می دوند. آنها نمک و آب را از طریق عرق خود از دست می دهند و اغلب این اتلاف را با آب جایگزین می کنند. این ترکیب می تواند کشنده باشد زیرا سدیم باقی مانده در بدن را رقیق می کند. همچنین ممکن است مقدار زیادی سدیم از بدن شما از بین برود. علل شایع عبارتند از:

استفاده از دیورتیک ها: دیورتیک ها می توانند باعث افزایش میزان سدیم دفع شده از طریق ادرار شوند. برخی افراد حتی دیورتیک ها را «قرص آب» می نامند.

مصرف بیش از حد الکل: اگر زیاد الکل می نوشید (نوشیدن مزمن) ممکن است بیشتر ادرار کنید و به دلیل استفراغ مایعات خود را از دست بدهید.

اسهال درمان نشده: این شرایط بطور مداوم می تواند باعث کم آبی و هیپوناترمی شود.

مصرف برخی داروها: این داروها شامل مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و کاربامازپین است. SSRI ها معمولا برای درمان افسردگی و کاربامازپین برای درمان صرع و شیدایی استفاده می شوند.

اختلال هیپوناترمی چگونه تشخیص داده می شود

برای تشخیص هیپوناترمی پزشک یک آزمایش تشخیصی انجام می دهد که شامل اندازه گیری غلظت سدیم، پتاسیم و کراتینین ادرار خواهد بود. همچنین آزمایش ‌های خونی که به ‌طور غیرمستقیم آب کل بدن، سطح سدیم (Na+) و در برخی موارد، سطوح هورمون ‌هایی که جذب آب توسط کلیه ‌ها را تنظیم می‌ کنند را نشان می ‌دهند، انجام می شود. پزشک شما همچنین یک تاریخچه پزشکی از شما می گیرد و همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. این مراحل به آنها کمک می کند تا بفهمند که سطح سدیم شما چقدر پایین است و چرا هیپوناترمی دارید. پزشک ممکن است از شما بپرسد:

• در چه نوع ورزش هایی شرکت می کنید و چگونه تمرین می کنید
• چه نوع داروهای تجویزی مصرف می کنید
• چه نوع بیماری و جراحی هایی در گذشته داشته ‌اید
• چقدر الکل می نوشید، به خصوص آبجو

درمان اختلال هیپوناترمی

شما و پزشکتان برای یافتن بهترین درمان برای سطوح پایین سدیم خون با یکدیگر همکاری خواهید کرد. درمان بستگی به علت زمینه ای و شدت علائمی دارد که شما تجربه می کنید. اگر علائم خفیفی دارید، پزشک شما تنظیمات کوچکی را برای اصلاح مشکل انجام می دهد. درمان هیپوناترمی ممکن است کوتاه مدت یا بلند مدت باشد. درمان کوتاه مدت شامل:

• محدود کردن مصرف آب
• تنظیم یا قطع داروها
• درمان علل زمینه ای

یک برنامه درمانی طولانی مدت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• محدود کردن مصرف آب
• تنظیم یا قطع داروها یا افزودن داروهای جدیدتر
• اضافه کردن نمک به رژیم غذایی

داروی اختلال هیپوناترمی

اگر هیپوناترمی متوسط تا شدید دارید، احتمالا باید برای ارزیابی و درمان کامل پزشکی به بیمارستان بروید. افراد مبتلا به موارد جدی هیپوناترمی احتمالا سدیم جایگزین را به صورت داخل وریدی (مستقیم در ورید) دریافت خواهند کرد. آنها همچنین باید مصرف آب خود را محدود کنند.

پزشک شما ممکن است دارویی مانند tolvaptan (Samsca®) یا conivaptan (Vaprisol®) را برای اصلاح سطح سدیم خون تجویز کند. پزشک همچنین مشکلات پزشکی زمینه ای را برای بهبود هیپوناترمی برطرف می کند. این شرایط شامل نارسایی قلبی، نارسایی کلیه و سیروز کبدی است.

با درمان، بسیاری از افراد به طور کامل از هیپوناترمی بهبود می یابند. حتی اگر هیپوناترمی طولانی مدت داشته باشید، پزشک شما می تواند کمک کند. افراد مسن و افرادی که برای مدت طولانی در بیمارستان بستری هستند ممکن است عواقب بدتری داشته باشند.

درمان قطعی و فوری اختلال هیپوناترمی

هیپوناترمی یک مشکل بالینی مهم، شایع و چند عاملی است. هیپوناترمی ممکن است اوولمیک، هیپوولمیک یا هیپرولمیک باشد. تفسیر مناسب تست های آزمایشگاهی مختلف به تمایز انواع مختلف هیپوناترمی کمک می کند. درمان با ماهیت شروع – حاد یا مزمن، شدت و علائم متفاوت است. نرمال سالین پایه اصلی درمان هیپوناترمی هیپوولمیک را تشکیل می دهد در حالی که ۳% NaCl و محدودیت مایعات برای هیپوناترمی اوولمیک مهم هستند. هیپوناترمی هیپرولمیک به خوبی به محدودیت مایعات و دیورتیک ها پاسخ می دهد.

هیپرناترمی و هیپوناترمی

سدیم (Na) یک کاتیون اصلی مایع خارج سلولی است. تعادل سدیم برای بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی مهم است که شامل تسهیل انتقال تکانه در فیبرهای عصبی و عضلانی با مشارکت در پمپ سدیم-پتاسیم است. این ماده معدنی با ترکیب شدن با بی کربنات و کلرید به تعادل اسید و باز کمک می کند. غلظت طبیعی سدیم سرم بین ۱۳۵ تا ۱۴۵ میلی اکی والان در لیتر است.

هیپرناترمی سطح سدیم سرم بالاتر از mEq/L 145 تعریف می شود.

هیپوناترمی سطح سدیم سرم کمتر از mEq/L 135 تعریف می شود.

هیپرناترمی و هیپوناترمی اختلالات رایج الکترولیتی هستند که می توانند بر بیماران در محیط های مختلف مراقبت های بهداشتی تأثیر بگذارند. این شرایط نیاز به شناخت سریع و مداخلات مناسب برای جلوگیری از عوارض و بهبود نتایج بیمار دارد.

هیپوناترمی کاذب

هیپوناترمی کاذب یا پسودوهیپوناترمی به عنوان غلظت کم سدیم پلاسما به صورت کاذب تعریف می شود. در این شرایط غلظت سدیم اندازه گیری شده کم است، اما غلظت سدیم فیزیولوژیکی واقعی پلاسما طبیعی است.

هیپوناترمی واقعی زمانی است که شما غلظت سدیم سرم پایینی داشته باشید که با اسمولالیته پایین و تونیسیته کم همراه است و باعث می شود آب به داخل سلول ها حرکت کند. آب به داخل سلول‌ها منتقل می ‌شود و باعث کشیده شدن آن ‌ها می ‌شود و این وضعیت باعث ایجاد علائم می‌ شود. هیپوناترمی کاذب زمانی است که غلظت سدیم سرم شما پایین است اما اسمولالیته یا تونسیته سلولی واقعی طبیعی است یا زیاد، خوب است. در هیپوناترمی کاذب، آب به داخل سلول ها جریان نمی یابد به همین دلیل است که آن را هیپوناترمی کاذب می نامیم.

علل هیپوناترمی کاذب

شایع ترین علت هیپوناترمی کاذب به دلیل افزایش شدید سطح کلسترول است. هیپرناترمی کاذب با حجم بالا می تواند به دلیل هیپرآلدوسترونیسم، تجویز بیش از حد داخل وریدی ۳ درصد نرمال سالین یا بی کربنات سدیم یا به ندرت ناشی از خوردن نمک زیاد باشد. سطوح پایین پروتئین خون نیز می تواند منجر به اندازه گیری کاذب سدیم شود.

انواع هیپوناترمی

هیپوناترمی اوولمیک: اگر مقدار سدیم در بدن شما ثابت بماند، اما کل آب بدن شما افزایش یابد، به هیپوناترمی اوولمیک مبتلا هستید.

هیپوناترمی هیپرولمیک: اگر افزایش کل آب بدن بیشتر از افزایش سدیم کل بدن باشد، هیپوناترمی هیپرولمیک دارید.

هیپوناترمی هیپوولمیک: در این شرایط، کاهش کل آب بدن بیشتر از کاهش سدیم کل بدن است.

هیپوناترمی رقیق کننده: به این نوع سدیم کم خون «مسمومیت با آب» نیز گفته می شود. این وضعیت به نوشیدن بیش از حد آب بدون داشتن الکترولیت هایی اشاره دارد که مواد معدنی لازم مانند کلسیم، پتاسیم و سدیم را تامین می کنند.

هیپوناترمی هیپومولار: این وضعیت که هیپوناترمی هیپوتونیک نیز نامیده می شود در آن سطوح پایین الکترولیت ها (از جمله سدیم)، پروتئین ها و مواد مغذی وجود دارد. هیپوناترمی می تواند باعث هیپوسمولالیته شود.

خطر هیپوناترمی

در بسیاری از موارد، هیپوناترمی باعث می شود که آب اضافی از جریان خون خارج شود و به سلول های بدن، از جمله سلول های مغزی وارد شود. هیپوناترمی شدید باعث می شود که این وضعیت به سرعت رخ دهد و در نتیجه بافت مغز متورم شود. در صورت عدم درمان، عوارض می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییر وضعیت روانی
• تشنج
• کما
• مرگ

درمان خانگی اختلال هیپوناترمی

اگر شرایط پزشکی زمینه ‌ای خاصی دارید که ممکن است سطح سدیم خون شما را کاهش دهد می توانید با پیروی از برنامه درمانی خود و محدود کردن مصرف آب به سطوح توصیه شده توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، خطر ابتلا به هیپوناترمی را کاهش دهید. همیشه باید هر گونه علائم جدید را فورا به ارائه دهنده خود بگویید. اگر پزشک شما سطح سدیم خون شما را کنترل می کند، باید آزمایش خون انجام دهید. برای کنترل هیپوناترمی:

• بیش از حد آبجو و یا سایر اشکال الکل ننوشید.
• آب کافی بنوشید، اما آب زیاد ننوشید.
• اگر ورزشکار هستید، مصرف الکترولیت ها را در هنگام آبرسانی در طول رویدادهای ورزشی فراموش نکنید.
• با مدیریت مداوم و خوب شرایط پزشکی خود از خود مراقبت کنید.
• از یک رژیم غذایی متعادل، شامل غذاهایی با محتوای پروتئین با ارزش بالا استفاده کنید.

هیپوناترمی هیپوولمیک

هیپرولمی می تواند به دلیل مصرف بیش از حد مایعات یا سدیم رخ دهد که مکانیسم های تنظیمی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و منجر به تجمع مایع در فضای خارج سلولی می شود. مکانیسم های تنظیمی به خطر افتاده، مانند اختلال در عملکرد کلیه یا عدم تعادل هورمونی نیز می تواند با کاهش توانایی بدن برای دفع مایعات اضافی و حفظ تعادل مایعات، به هیپرولمی کمک کند.

فرمول اصلاح هیپوناترمی

هیپوناترمی یک اختلال رایج الکترولیتی است که اغلب به تجویز مایع برای اصلاح سطوح فیزیولوژیک نیاز دارد. تصحیح سریع می تواند برای بیماران خطرناک باشد و منجر به ادم مغزی و دمیلیناسیون اسمزی در میان سایر عوارض شود. تعیین میزان ایمن تجویز مایع برای جلوگیری از این مسائل به متغیرهای بیمار و مایع بستگی دارد. با این حال، بسیاری از کارشناسان از رویکرد محافظه‌ کارانه ‌تری برای اصلاح حمایت می ‌کنند، که ۴-۶ میلی‌ مول در لیتر در روز با حداکثر ۸ میلی ‌مول در لیتر در روز را هدف قرار می ‌دهد. فرمول اصلاح سدیم:

سرعت مایعات (mL / ساعت) = [(۱۰۰۰) * (نرخ اصلاح سدیم برحسب میلی مول / L / ساعت)] / (تغییر در سدیم سرم)

تغییر در سدیم سرم = (غلظت سدیم انتخابی مایع ترجیحی – غلظت سدیم سرم) / (کل آب بدن + ۱)

آب کل بدن = (وزن برحسب کیلوگرم) * (درصد آب بدن)، به این ترتیب درصد آب بدن در کودکان و مردان بالغ ۰.۶، در زنان بالغ و مردان مسن ۰.۵ و در زنان مسن ۰.۴۵ است.

ایا سرطان باعث کمبود سدیم میشود

الکترولیت ها مواد معدنی هستند که دارای بار الکتریکی هستند. آنها عملکردهای مختلفی را در بدن انجام می دهند، از جمله تعادل سطح آب و انتقال مواد مغذی به سلول. افراد مبتلا به اختلالات الکترولیت دارای سطح بالا یا خیلی پایین الکترولیت هستند که می تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم شود. هیپوناترمی رایج ترین اختلال الکترولیت در افراد مبتلا به برخی از سرطان ها است که باعث تورم بدن می شود. عدم تعادل الکترولیت در افراد مبتلا به سرطان شایع است و می تواند در درمان تداخل ایجاد کند. مطالعات نشان داده است که حدود ۲۰-۴۴ ٪ از افراد مبتلا به سرطان ریه ممکن است هیپوناترمی داشته باشند.