قرص ضد بارداری چیست؟ از عوارض تا مزایای آن

تمامی بانوانی که رابطه جنسی دارند باید با انواع روش های پیشگیری از بارداری آشنا باشند. استفاده از قرص ضد بارداری یکی از روش هایی است که این روزها توسط بسیاری از بانوان مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطلب از نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با انواع قرص ضد بارداری و عوارض و مزایای آن ها آشنا کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

چرا پیشگیری از بارداری مهم است

پیش از این که بخواهیم انواع قرص ضد بارداری را به شما معرفی کنیم، بهتر است بدانیم که چرا پیشگیری از بارداری مهم است؟

گاهش اوقات شما در شرایطی قرار دارید که باردار شدن برای شما مشکل است. این شرایط می تواند شرایط بدنی خاص و یا شرایط اقتصادی خاصی باشد. لذا برقراری رابطه جنسی مطمئن که با آسودگی خاطر برای بانوان همراه باشد، بسیار مهم است. برای این که بدانید چه روشی برای پیشگیری از بارداری برای شما مناسب ایت حتما باید با یک مشاور و پزشک متخصص زنان و زایمان صحبت کنید.

راه های پیشگیری از بارداری متنوع هستند؛ اما هر کدام از آن ها باید با توجه به شرایط بدنی شما انتخاب شوند در غیر این صورت می توانند برای شما مشکل ساز شوند.

در این قسمت از مقاله لیستی از انواع روش های پیشگیری از بارداری برای شما قرار داده شده است؛ اما این مطلب به طور کلی به معرفی قرص های اورژانسی و قرص ضد بارداری می پردازد.

روش های پیشگیری از بارداری

آی یو دی

قرص های پیشگیری ال دی و اچ دی

کاندوم

پیشگیری طبیعی (رابطه جنسی منقطع)

آمپول های ضد بارداری

قرص های اورژانسی

روش های پیشگیری اورژانسی

گاهی اوقات ممکن است بانوان در طول یک رابطه جنسی رضایت بخش، فرصتی برای استفاده از روش های از پیش تعیین شده ی پیشگیری از بارداری نداشته باشند. گاهی اوقات نیز متاسفانه بانوان تحت تجاوز جنسی قرار گرفته و نیاز دارند تا حتما برای جلوگیری از باردار شدن از روش های اورژانسی استفاده نمایند.

در صورتی که به طور صحیح از روش های اورژانسی پیشگیری از بارداری استفاده شود، می توانند تا حد زیادی موثر باشند. در این روش ها احتمال بارداری به میزان قابل توجهی کاهش خواهند یافت. با این حال باید بدانید که این روش ها کارایی ۱۰۰ درصدی ندارند. در حقیقت این روش ها احتمال بارداری را تنها تا ۷۵ درصد کاهش خواهند داد.

به طور کلی مکانیسم روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی، مهار یا به تعویق انداختن تخمک گذاری است. در صورتی که پیش از استفاده از قرص های اورژانسی بارداری رخ داده باشد، استفاده از این قرص ها تاثیری بر از بین رفتن بارداری نخواهند داشت.

در ادامه این مطلب به بررسی روش های پیشگیری از بارداری اورژانسی پرداختیم.

معرفی روش های پیشگیری

قرص اورژانسی

قرص ضد بارداری ترکیبی

آی یو دی

قرص اورژانسی

یکی از رایج ترین روش های اورژانسی پیشگیری از بارداری، استفاده از قرص های اورژانسی است. به گفته منابع علمی خارجی، این قرص ها حاوی مقادیر زیادی هورمون پروژسترون است. قرص اورژانسی با ایجاد تغییر در هورمون های بدن زنان از بروز بارداری جلوگیری خواهند کرد.

از قرص اورژانسی زمانی استفاده می شود که بانویی رابطه ی جنسی محافظت نشده داشته و در دوران باروری و تخمک گذاری قرار داشته باشد. از این قرص نمی توان برای سقط جنین استفاده کرد و همان طور که کمی بالاتر اشاره کردیم، در صورتی که بارداری رخ داده باشد، استفاده از این قرص سلامت بارداری را تهدید نخواهد کرد.

مکانیسم اثر

مکانیسم اثر قرص ضد بارداری بدین صورت است که آزاد سازی تخمک را لغو کرده یا به تاخیر می اندازد. در این شرایط اگر اسپرم به درون رحم وارد شود، تخمکی وجود نخواهد داشت که عمل لقاح پدید آید. در حین استفاده از قرص ضد بارداری، لایه ی داخلی رحم نیز دچار تغییر خواهد شد. بافت رحم ممکن است نازک شده یا رشد آن به طور کامل متوقف شود؛ این اتفاق شانس لانه‌ گزینی را کاهش خواهد داد.

کارشناسان عقیده دارند برای این که بفهمید باردار هستید یا خیر، اگر پس از ۱۵ روز بعد از مصرف قرص اورژانسی دچار پریود نامنظم شدید، سریعا آزمایش خون دهید تا از وضعیت بارداری خود مطلع شوید.

قرص های اورژانسی دوتایی شامل دو قرص ۷۵/۰ میلی گرمی هستید. نوعی از قرص های اورژانسی نیز وجود دارند که به صورت یک قرص ۵/۱ میلی گرمی ارائه می شوند.

احتمال بارداری بعد از مصرف قرص اورژانسی، حدود ۱/۱ درصد گزارش شده است. هرچه فاصله مصرف قرص اورژانسی با رابطه جنسی کمتر باشد کارایی آن بیشتر خواهد بود. در صورتی که قرص اورژانسی پیش از تخمک گذاری مصرف شده باشد، بیشترین کارایی را از خود نشان خواهد داد.

نحوه مصرف قرص اورژانسی

از آن جایی که  لوونورژسترول در فاصله ۳ الی ۵ روز بعد از مقاربت مؤثر خواهد بود، سازمان بهداشت جهانی مصرف این قرص را به صورت یک عدد قرص ۵/۱ میلی گرمی در عرض ۱۲۰ ساعت ( پنج روز) بعد از رابطه جنسی توصیه کرده است.

این بهترین روش استفاده از قرص های اورژانسی است اما به طور کلی به صورت زیر می توان از این قرص ها استفاده کرد:

قرص اورژانسی را طی ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده می ‌توان مصرف کرد.

به گفته کارشناسان، برای کسب نتیجه بهتر، لازم است این قرص در ۲۴ ساعت اولیه مورد استفاده قرار گیرد.

توضیح دقیق تر نحوه مصرف

قرص به صورت تک ۵/۱ دوز: بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود.

دو قرص به صورت ۷۵/۰ دوز: اولین قرص بلافاصله پس از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شود. دومین قرص ۱۲ ساعت بعد از اولین قرص مصرف شود. البته برخی پزشکان معتقدند که می توانید هر دو قرص را به صورت همزمان نیز مصرف کنید.

عوارض قرص اورژانسی

به طور کلی قرص های اورژانسی بر خلاف قرص های ضد بارداری ترکیبی، بسیار بی خطر هستند. عوارضی چون آمبولی در اثر مصرف این قرص ها گزارش نشده است. استفراغ و تهوع ناشی از آن ها نیز بسیار اندک است. با این حال استفاده از قرص ها اورژانسی ممکن است سبب به تاخیر افتادن پریود شود. از همین رو، استفاده مکرر از این قرص ها توصیه نمی شود.

با این حال در مواردی نادر استفاده از قرص های اورژانسی عوارض جانبی ای به شرح زیر به همراه دارد:

حالت تهوع

درد شکمی

استفراغ

ناراحتی شکمی

حساسیت پستان

سردرد و سرگیجه

عوارض شایع

درد لگن

خستگی

نوسانات خلقی

درد عضلانی

درد کمر

آسیب به رحم

عفونت لگن

قرص های ضد بارداری

روش دیگری که برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از داروهای ضد بارداری است. قرص های ضد بارداری ترکیبی که با نام های LD و HD نیز شناخته می شوند، ترکیب استروژن و پروژسترون دارند. قرص LD به نسبت قرص دیگر شناخته شده تر است.

نظیر قرص های اورژانسی در صورتی که داروهای ضد بارداری ترکیبی بلافاصله و یا با کمترین فاصله از نزدیکی مصرف شوند بیشترین اثر را خواهند داشت.

نحوه مصرف این قرص ها نیز عموما به این صورت است که ۴ عدد قرص ال دی در عرض ۷۲ ساعت اول و ۱۲ ساعت بعد هم ۴ عدد دیگر مصرف شود. در صورت استفاده از قرص اچ دی، دوز دارو نصف میزان گفته شده خواهد بود. میزان بارداری با استفاده از قرص های ضد بارداری ترکیبی حدود ۳/۳ درصد گزارش شده است.

جالب است بدانید که استفاده از این قرص ها عوارض جانبی بیشتری دارد. همچنین تهوع، استفراغ و آمبولی ناشی از استفاده از این قرص ها بیش تر است.

انواع قرص اورژانسی

انواع قرص ضد بارداری در بازار دارویی بسیار زیاد است و با نام های گوناگون شناخته می شوند. از جمله این قرص ها می توان به قرص مای‌ وِی، قرص پلن بی وان ‌استپ، قرص پرونتزا، قرص تیک اکشن اشاره کرد. به طور کلی این قرص ها در دسته قرص های لوونورژسترول قرار می گیرند.

اگر به قرص اورژانسی دسترسی نداشتیم چه کنیم

همان طور که گفتیم اثرگذاری قرص های اورژانسی بیشتر از قرص های ضد بارداری ترکیبی است. اما در شرایطی که به قرص اورژانسی دسترسی نداشتید می توانید از قرص ضد بارداری LD و HD استفاده کنید.

اما نکته قابل توجه این است که چنانچه در این شرایط قرار گرفتید، نحوه مصرف قرص ضد بارداری بسیار مهم است. در چنین شرایطیپف پس از نزدیکی محافظت نشده ۲ قرص ال دی و یا اچ دی را به صورت هم‌ زمان مصرف کنید. سپس ۱۲ ساعت بعد دو قرص دیگر مصرف کنید. یعنی در طی ۷۲ ساعت باید ۴ قرص مصرف شوند.

حتما توجه کنید که داروهای ضد بارداری باید با معده پر مصرف شوند. در صورتی که بعد از مصرف قرص استفراغ کردید، مجدد قرص را با همان دستور قبلی مصرف نمایید.

قرص ضد بارداری و پریود

همان طور که گفتیم قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی عوارض وحشتناکی ندارد. با این حال یکی از عوارض جانبی شدید قرص ضد بارداری، تاثیر بر سیکل قاعدگی است. مصرف قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی ممکن است سبب لکه بینی شود. در برخی از بانوان این لکه بینی به صورت خونریزی خفیف دیده خواهد شد و معمولا تا ۵ روز ادامه خواهد داشت. در صورتی که بعد از ۵ روز خونریزی قطع نشد بهتر است حتما با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.

مصرف این قرص می تواند زمان پریود را عقب و یا جلو کند. این موضوع می تواند با اثرات بد روحی و جسمی همراه باشد. مصرف پی در پی قرص ضد بارداری می تواند برای چندین ماه پریود را نا منظم کند.

مصرف هم ‌زمان قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی

به طور کلی شایعات زیادی در رابطه با استفاده از قرص های اورژانسی و قرص ضد بارداری وجود دارد. یکی از این شایعات این است که مصرف هم زمان قرص ضد بارداری و قرص اورژانسی می توان احتمال بارداری را به صفر برساند.

باید بدانید که هر کدام از این دو نوع قرص باید در شرایط خاصی استفاده شوند و مصرف هم زمان آن ها، تنها عوارض جانبی شدیدی به دنبال خواهد داشت و بر احتمال بارداری تاثیری ندارد.

قرص اورژانسی را هر چند وقت یک بار می ‌توان مصرف کرد

چیزی که بیش از همه اهمیت دارد، حفظ سلامت جسمانی شماست. در صورتی که به طور مداوم از قرص های اورژانسی و قرص ضد بارداری استفاده کنید می تواند صدمات جبران ناپذیری به بدن شما وارد کند. در زمینه مصرف قرص اورژانسی پزشکان توصیه می کنند. که در طول یک سال بهتر است ۲ الی ۳ بار از قرص اورژانسی استفاده کنید و نه بیشتر.

نکات مهم در مصرف قرص اورژانسی

در هنگام مصرف قرص اورژانسی حتما به موارد زیر توجه لازم را داشته باشید:

بهتر است قرص ارژانسی را با شکم خالی مصرف نکنید.

در طی دو ساعت پس از مصرف قرص اورژانسی اگر استفراغ کردید دوباره آن را مصرف کنید.

استفراغ و اسهال در اثرگذاری قرص اختلال ایجاد خواهد کرد. در چنین شرایطی بهتر است با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

 انواع قرص ضد بارداری

همان طور که گفتیم داروهای ضد بارداری انواع مختلفی دارند. در این قسمت از مقاله انواع این قرص را با تفاوت ها و عوارضشان به شما معرفی کرده ایم:

قرص های ۲۸ عددی

قرص ضد بارداری ۲۸ عددی، ۲۱ قرص هورمونی و ۷ قرص غیر هورمونی دارد. نحوه مصرف این نوع قرص ضد بارداری به این صورت است که از روز اول سیکل قاعدگی با قرص های هورمونی شروع می شود. سپس در انتها این دوره مصرف با قرص های غیر هورمونی تمام می شود.

بلافاصله بعد از اینکه یک دوره قرص را مصرف کردید، باید مصرف بسته بعدی را آغاز کنید. در همین فاصله ممکن است پریود بعدی شما آغاز شود. در صورتی که خونریزی را سر موعد مشاهده نکردید، بسته بعدی باز هم باید مصرف شود اما برای پیگیری بارداری باید به پزشک مراجعه نمایید.

داروی روکین و یاسمین دو مدل از انواع قرص ضد بارداری هستند.

 قرص های ۲۱ عددی

بد نیست بدانید که قرص ضد بارداری ۲۱ عددی، دارای هورمون استروژن و پروژسترون است. همان طور که بالاتر توضیح دادیم دو نوع رایج آن ها با نام های LD و HD شناخته می شوند.

مصرف قرص ضد بارداری ۲۱ عددی از روز اول پریود شروع شده و یک هفته پس از اتمام قرص ها، بسته ی بعدی شروع خواهد شد.

در یک هفته فاصله بین مصرف دو بسته، ممکن است سیکل پریود بعدی آغاز شود. در صورتی که این اتفاق رخ نداد باید برای پیگیری بارداری به پزشک مراجعه کنید. قرص اچ دی میزان استروژن بیشتری نسبت به قرص ال دی دارد. این قرص در برخی از بانوانی که هم زمان مشکل خونریزی شدید یا غیر طبیعی دارند تجویز می شود.

تداخل دارویی با قرص ضد بارداری

همان طور که می دانید مصرف هر دارویی علاوه بر برخورداری از عوارض جانبی، ممکن است تداخل دارویی نیز داشته باشد. در این زمینه نیز برخی داروهای با قرص ضد بارداری تداخل داشته و باید از مصرف هم زمان آن ها خودداری کرد. از جمله این داروها می توان به برخی آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد تشنج اشاره کرد. مصرف هم زمان این داروها با قرص ضد بارداری می تواند اثر گذاری قرص ضد بارداری را کاهش دهد و سبب خونریزی در طول دوره مصرف شود.

بهتر است پیش از این که مصرف یک دارو را آغاز کنید، لیستی از داروهای مصرفی خود را به پزشک معالجتان بدهید تا در صورت لزوم برای شما داروی جایگزین تجویز شود.

همچنین لازم به ذکر است که مصرف هم زمان ویتامین سی و استامینوفن با قرص ضد بارداری سبب افزایش احتمال خونریزی و لکه بینی در طول دوره مصرف قرص می شوند.

مزایای قرص ضد بارداری

قرص‌ ضد بارداری دردهای دوران قاعدگی را کاهش می دهد.

استفاده از قرص ضد بارداری، خود انگیختگی جنسی (sexual spontaneity) را امکان‌ پذیر خواهد کرد.

قرص ضدبارداری می ‌تواند کمک موثری برای تعیین زمان پریود باشد. قرص‌ ضد بارداری ترکیبی نه تنها برای پیشگیری از بارداری بلکه برای تنظیم (تغییر زمان و دفعات) دوره ی قاعدگی تجویز می شوند.

نوعی روش پیشگیری بسیار راحت است.

ممکن است قرص ضد بارداری از فرد در برابر بیماری‌ های التهابی لگن که در صورت عدم درمان، باعث ناباروری خواهند شد، محافظت کند.

مصرف داروهای ضد بارداری شدت چرخه‌ های قاعدگی را کاهش می دهد و به تنظیم چرخه‌ ها کمک خواهد کرد.

این نوع روش پیشگیری، از دیگر روش های پیشگیری از بارداری ایمن تر است.

سایر مزایای قرص ضد بارداری

جلوگیری رشد غیر سرطانی پستان‌ ها

پیشگیری از رشد موهای زائد بدن

جلوگیری از میگرن قاعدگی

رفع علائم اختلال دیسفوریک قبل از قاعدگی

جلوگیری از پوکی استخوان

رفع کم‌ خونی ناشی از کمبود آهن

از بین بردن کیست‌ های تخمدان

رفع آکنه

جلوگیری خشکی واژن و مقاربت دردناک

قرص ضد بارداری و محافظت در برابر سرطان

طبق تحقیقات انجام شده، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افرادی که قرص ضد بارداری مصرف می کنند نسبت به افرادی که از این دارو استفاده ای ندارد، تا ۲۷ % کاهش یافته است. همچنین بروز سرطان آندومتر در همین افراد ۵۰ % کاهش یافته است. تحقیقات نشان داده اند که محافظت در برابر بروز این سرطان‌ ها تا ۳۰ سال پس از قطع مصرف قرص‌ ضد بارداری ترکیبی ادامه داشته است.

لازم به ذکر است در صورت استفاده سالانه از این قرص ها، احتما سرطان ها مذکور در ه رسال بیشتر کاهش خواهد یافت. از همین رو، اگر از قرص‌ ضد بارداری ترکیبی به مدت ۶ سال استفاده کنید، خطر ابتلا به سرطان تخمدان یا آندومتر تا ۶۰ درصد برای شما کاهش خواهد یافت.

البته لازم به ذکر است که بدی استفاده از قرص ضد بارداری افزایش احتمال ابتلا به سرطان پستان است. همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده، خطر ابتلا به سرطان روده ی بزرگ در بانوانی که از قرص ضد بارداری مصرف کرده اند، ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهشیافته است.

خطرات و عوارض جانبی قرص ضد بارداری

خطرات و عوارض داروهای ضد بارداری با خطرات و عوارض قرص اورژانسی تقریبا یکی بوده و کمی بالاتر در مورد آن ها صحبت کردیم با این حال بهتر است بدانید که این خطرات و عوارض جانبی برای افراد زیر به میزان بیشتری افزایش خواهد یافت:

خانم ‌هایی که سیگار می ‌کشند.

خانم‌ های ۳۵ ساله و مسن ‌تر

داشتن بیماری ‌های مرتبط با حمله ی قلبی (مانند کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت و شرایطی که خطر لخته ‌شدن خون را افزایش می ‌دهند).

جدی‌ ترین عارضه ی استفاده از قرص ضدب ارداری ترکیبی ایجاد لخته ی خون در قلب، ریه‌ ها، مغز یا پاها است. طبق تحقیقات انجام شده، بانوانی که از قرص ضد بارداری ترکیبی استفاده می ‌کنند و فعالیت کمی در طول روز دارند، احتمال لخته ‌شدن خون در آن ‌ها بیشتر است.

 نکات بسیار مهم

در صورتی که قصد انجام یک عمل جراحی مهم دارید، حتما استفاده از قرص ضد بارداری را به پزشک چراح خود اطلاع دهید.

چنان چه سابقه افسردگی دارید، ممکن است با مصرف قرص ضد بارداری این افسردگی تشدید شود و شما قادر به ادامه درمان نخواهید بود.

حتما توجه کنید در صورتی که دچار اضافه ‌وزن باشید، اثر بخشی قرص ضد بارداری به خطر خواهد افتاد.

هنگام مصرف قرص ضد بارداری حواستان به تداخل های دارویی باشد تا اثر بخشی قرص کم نشود.

برندهایی که حاوی دروسپیرنون هستند نظیر یاز و بیاز، هورمون‌ های تنظیم‌ کننده ی آب و الکترولیت بدن را سرکوب خواهند کرد؛ در نتیجه، ممکن است این قرص ‌ها با داروهایی که پتاسیم خون را افزایش می‌ دهند، تداخل داشته باشند.

برخی بانوان برای اینکه نتایج خوبی از داروهای ضد بارداری بگیرند باید چند برند را امتحان کرده و بهترین آن را انتخاب کنند. حواستان باشد این آزمون و خطا زیر نظر زشک انجام شود. در صورتی که به هر دلیلی قصد قطع مصرف قرص ضد بارداری را دارید حتما پزشک خود را مطلع سازید و با دستور او اقدام کنید. هرگز خودسرانه مصرف یک دارو را قطع نکنید.

فراموشی دوز مصرفی و اثربخشی

فراموش‌کردن مصرف تنها یک قرص از دوره درمان، می تواند شانس بارداری را به میزان قابل‌ توجهی افزایش دهد. این فراموشی می تواند اثربخشی قرص ضد بارداری را تا ۹۲ درصد کاهش دهد. بنابراین بسیار مهم است که مصرف یک قرص را نیز فراموش نکنید تا چرخه ی درمانی شما مختل نشود.

به منظور جلوگیری از فراموش کردن دوز مصرفی بهتر است قرص را در جایی قرار دهید که در معرض دید باشد. همچنین می توانید از آلارم تلفن همراه برای یادآوری دوز مصرفی استفاده کنید. جالب است بدانید که به طور متوسط، سالانه حدود پنج تا هشت زوج از هر ۱۰۰ زوج، علی ‌رغم استفاده از قرص ضد بارداری، باردار می ‌شوند.