آشنایی با ساختار ، عملکرد و بیماری های زبان

زبان عضوی عضلانی در دهان است که با یک بافت مرطوب و صورتی رنگ به نام مخاط پوشانده شده است. برجستگی های ریزی به نام پاپیلا (papillae)  به زبان بافتی ناصاف می بخشد. هزاران جوانه چشایی سطح پاپیلاها را می پوشانند. جوانه های چشایی مجموعه سلول های عصبی مانند هستند که به اعصاب  مغز متصل می شوند.

زبان بوسیله تارهای بافتی سخت و مخاطی به دهان متصل می شود. اتصالات جلویی زبان فرنوم نامیده می شود. در پشت دهان ، زبان در استخوان هیوئید لنگر می اندازد. از این اندم برای جویدن و بلعیدن غذا و همچنین برای توانایی گفتاری یک عضو حیاتی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

ساختار زبان

زبان عضوی عضلانی است و هیچ ساختار استخوانی در آن وجود ندارد. این عضو نقش مهمی در فرایندهای ارتباطی ، جوشی و بلع  و درک چشایی دارد. فرآیندهای پاتولوژیک متعددی وجود دارد که علائم داخل حفره دهان را نشان می دهد. علاوه بر این ، چندین آسیب شناسی اصلی نیز در این عضو وجود دارد. اندازه این اندام  انسان در مردان حدود ۳.۳ اینچ و در خانم ها ۳.۱ اینچ است. زبان به سه قسمت تقسیم می شود:

• نوک
• بدنه
• پایه

بخش های مختلف زبان

اپیتلیوم

اپیتلیوم شامل پاپیلاها و جوانه های چشایی است. جوانه های چشایی به حس چشایی کمک می کنند. آنها توسط بافت اپی تلیال سنگفرشی پوشانده شده و دارای ته پهن هستند.

سلول های چشایی باریک ، میله ای شکل و دارای هسته در مرکز این عضو هستند. سطح آزاد آنها شامل موهای چشایی کوتاه است. سلول های چشایی به تشخیص طعم کمک می کنند که برای احساس مناسب در بزاق حل می شود.

عضلات

عضلات زبان اختیاری هستند و حاوی رشته های عضلانی به صورت عرضی هستند.

غدد

زبان از غدد کوچک و پراکنده تشکیل شده است. این غدد سه نوع هستند:

• غدد مخاطی
• غدد سروز
• گره های لنفاوی

غدد لنفاوی در قسمت خلفی این عضو بسیار برجسته بوده و به لوزه های زبانی معروف هستند.

جنین شناسی زبان

این اندام از نظر جنینی به قسمت قدامی و خلفی تقسیم می شود. قسمت قدامی به عنوان قسمت دهانی یا مقدماتی شناخته می شود که شامل ریشه متصل به کف حفره دهان است. در حالی که قسمت خلفی به عنوان حلق یا قسمت بعد از حفره دهانی شناخته می شود که شامل پایه تشکیل دهنده دیواره شکمی ابتدای حلق است.

این عضو در پایان هفته چهارم بارداری شروع به رشد می کند و از قوس حلقی اول ، سوم و چهارم دستگاه حلق ناشی می شود. در ابتدا ، قوس حلق اول باعث ایجاد یک ناحیه سل مرکزی (تورم میانی زبانه نیز نامیده می شود) و تورم های جانبی زوج دو طرفه می شود. تورم های جانبی از سل ناحیه ریز رشد کرده و منجر به همجوشی جوانه های جانبی در خط میانی می شود. آنها متعاقباً دو سوم قدامی زبان را تولید می کنند که زبان دهانی یا اولیه نامیده می شود.

عضلات این اندام از مهاجرت میوتوم های پس سری به وجود می آیند. همزمان با حمله میوسیت های بدوی به مزانشیم دستگاه حلق ، آنها فیبرهای عصبی ناشی از عصب هایپوگلاس (CN XII) را با خود می گیرند. در نتیجه ، کلیه عضلات زبان (به جز پالاتوگلوسوس) توسط CN XII عصب می شوند.

تأمین اعصاب حسی عمومی و اختصاصی مخاط به قوس حلقی که ناحیه زبان از آن ایجاد می شود ، بستگی دارد. بنابراین ، قسمت دهانی این اندام که از اولین قوس حلق ناشی می شود ، توسط عصب زبان که شاخه ای از عصب سه قلو فک پایین  (محرک های حسی عمومی) و شاخه chorda tympani (محرک های حسی خاص) است ، عصب دهی می شود.

آناتومی زبان

ریشه: این بخش اغلب به عنوان یک سوم پشت زبان تعریف می شود. در دهان و نزدیک حلق قرار دارد و نسبتاً در جای خود ثابت است و به استخوان هایوئید و فک پایین (فک پایین) متصل است. نزدیک به دو عضله ژنیوئید و مایلوئید قرار دارد.

بدنه : بدنه به ویژه به دو سوم جلویی که در جلوی غلاف قرار دارد گفته می شود که بسیار متحرک است و عملکردهای مختلفی را ارائه می دهد.

راس : بخش نوک زبان است  که بیشتر در دهان قرار دارد و همچنین بسیار متحرک است.

دورسوم:  سطح فوقانی خمیده به سمت پشت است. روی آن یک شیار V شکل وجود دارد که به آن شیار انتهایی می گویند.

سطح زیرین: حاوی رگ های مهمی است که باعث جذب سریع داروهای خاص می شود.

انواع پاپیلاهای زبان

سطح جلویی زبان با برجستگی های کوچک متعددی به نام پاپیلا پوشانده شده است. اینها ممکن است اشکال ، اندازه ها و عملکردهای مختلف داشته باشند. بسیاری از آنها با جوانه های چشایی مرتبط هستند ، اما برخی ممکن است اهداف دیگری داشته باشند. پشت این عضو فاقد پاپیلاست اما ممکن است بافت زیرین لنفاوی با ظاهری نامنظم و سنگفرشی داشته باشد. انواع پاپیلا عبارتند از:

ولیت پاپیلا

این برآمدگی های بزرگ و صاف  درست روی جلوی ساکوس انتهایی قرار دارند که تقریباً دو سوم پشت سطح زبان را فرا گرفته اند. آنها توسط حفره های عمیق احاطه شده اند  که مجاری از غدد تولید کننده مایعات در آنها باز می شوند و دیواره های آنها از جوانه های چشایی پوشیده شده است.

فولات پاپیلاها

اگرچه در انسان رشد کمی دارد ، اما این چین های کوچک سطح زبان در کناره ها دیده می شود. آنها همچنین گیرنده های چشایی دارند که در جوانه های چشایی قرار دارند.

پاپیلای فیلی فرم

به صورت ردیف های V شکل به موازات بخش انتهایی قرار گرفته اند این برجستگی ها کشیده و متعدد هستند. آنها حاوی انتهای عصبی هستند که به لمس حساس هستند. به نظر می رسد که پوسته پوسته ، نخ مانند و به رنگ خاکستری مایل به صورتی باشد و می توانند زبان برخی از حیوانات (مانند گربه ها) را به خصوص خشن کنند. در نوک زبان ، این پاپیلاها بیشتر به صورت ضربدری قرار می گیرند (به صورت عرضی مرتب می شوند).

پاپیلای قارچی

این پاپیلاهای قارچی شکل ممکن است به رنگ صورتی یا قرمز باشند  که در بین پاپیلاهای فیلی فرم پراکنده شده اند. آنها معمولاً در امتداد نوک یا کناره های زبان یافت می شوند. بسیاری از آنها گیرنده های چشایی را در جوانه های چشایی خود دارند.

اعصاب زبان

تمام عضلات زبان توسط عصب هیپوگلاس (که به آن عصب جمجمه ای XII نیز گفته می شود) عصب دهی می شوند به استثنای عضله پالاتوگلوسوس که توسط شاخه ای از شبکه حلق عصب کشی می شود. احساساتی از جمله لمس و دما  در دو سوم قدامی سطح زبان ، توسط عصب زبانی (شاخه ای از عصب سه قلو) تأمین می شود.

طعم احساس خاصی است و از عصب chorda tympani ناشی می شود که از عصب صورت منشعب می شود. یک سوم پشتی زبان عصب دهی حسی عمومی و ویژه خود را از شاخه ای از عصب گلوسفارنکس دریافت می کند. کمی جلوتر از اپی گلوت یک لکه کوچک از زبان قرار دارد که احساس خاص خود را از عصب داخلی حنجره ، شاخه ای از عصب واگ دریافت می کند.

عضلات زبان

زبان مانند یک توده عضلانی بزرگ به نظر می رسد. این عضله در واقع از بسیاری از عضلات بهم پیوسته تشکیل شده است ، بعضی از آنها در داخل زبان هستند و برخی در نزدیکی آن هستند و حرکات پیچیده آن را کنترل می کنند. این عضلات مختلف به عنوان عضلات ذاتی (عضلات داخل زبان که بر شکل تأثیر می گذارد) و عضلات خارجی (عضلات خارج از زبان که به آن و استخوانهای اطراف متصل می شوند و موقعیت آن را تحت تأثیر قرار می دهند) دسته بندی می شوند. عضلات زبان با اعمال اصلی همانطور که ذکر شد ، شامل عضلات ذاتی و عضلات بیرونی است.

عضلات ذاتی:

طولی فوقانی: نوک و کناره های زبان را به سمت بالا فر می دهد و زبان را کوتاه می کند.

طولی تحتانی: نوک زبان را به سمت پایین فر می کند و زبان را کوتاه می کند.

عرضی: زبان را باریک و کشیده می کند و باعث افزایش طول و باعث بیرون زدگی  می شود.

عمودی: زبان را در دهان صاف کرده و باز می کند و باعث بیرون زدگی یا فشار بر روی دندان های جلو می شود.

عضلات خارجی

عضله Genioglossus : ماهیچه ای بزرگ فن مانند ، بیشتر قسمت زبان را تشکیل می دهد و آن را پایین می آورد و ممکن است آن را به جلو بکشد تا بیرون بیاید یا حتی آن را به عقب و جلو تکان دهد.

عضله Hyoglossus : ماهیچه ای نازک و چهار سره است که زبان را پایین آورده و دوباره به دهان می کشد.

عضله Styloglossus : عضله ای کوچک و کوتاه است که با الیاف عضله hyoglossus تغییر اندازه می یابد. این عضله می تواند زبان را جمع کرده و به سمت بالا بکشد تا حفره ای برای بلعیدن ماده غذایی بزرگ ایجاد کند.

عضله  Palatoglossus : در واقع قسمت بیشتری از کام نرم است تو برای بالا بردن قسمت پشتی زبان کار می کند.

تأمین خون زبان

بدون ورود به جزئیات بیش از حد ، شریان های زبان از شریان لینگوال ناشی می شوند که از شریان کاروتید خارجی ناشی می شود. تخلیه وریدی شامل ورید لینگوال پشتی و سیاهرگ های عمیق زبانی است که به ورید ژوگولار داخلی تخلیه می شود. رگ های زیر زبانی ممکن است در افراد مسن بزرگ و پر پیچ و خم (واریس) باشد ، اما خونریزی نمی کند و این تغییر هیچ اهمیت بالینی ندارد.

عملکردهای زبان

غذا خوردن

بعد از اینکه دندان ها با کمک عضلات قدرتمند فک غذا را تکه تکه کردند این غذا باید قبل از بلع ایمن ، به قطعات کوچک تر تجزیه شود. این اندام به طور فعال غذا را درون دهان حرکت می دهد  و آن را در معرض تخریب بیشتر توسط دندان ها قرار می دهد.

غذا با بزاق مخلوط می شود و در نهایت به بخشی قابل کنترل به نام بولوس تبدیل می شود که ممکن است قبل از بلعیدن و عبور از مری به معده به حلق منتقل شود. زبان همچنین ممکن است به تمیز کردن دهان کمک کند و از تماس طولانی مدت غذا با دندان ها جلوگیری کند.

حس چشایی

زبان توسط جوانه های چشایی به تشخیص مزه ها کمک می کند. احساسات اصلی چشایی عبارتند از:

• شیرین
• شور
• ترش
• تلخ

اگرچه ممکن است مناطق مختلف زبان نسبت به طعم های خاص حساسیت بیشتری داشته باشند ، اما از نظر منطقه ای آنطور که قبلاً اعتقاد داشتند متمایز نیست.

حرف زدن

زبان همچنین عامل اصلی گفتار است. بدون قرارگیری مناسب این عضو در دهان امکان تشکیل کلمات و صحبت وجود ندارد. این بستگی به عضلات ذاتی و خارجی دارد که در بالا ذکر شد و باعث تغییر شکل و موقعیت زبان می شود. این عضو به بیان مناسب صدا کمک می کند و اختلال در عملکرد آن ممکن است منجر به اختلال جدی در گفتار شود.

نفس كشيدن

اگر این عضو خیلی به طرف گلو کشیده شود ممکن است بر تنفس تأثیر بگذارد. این اتفاق بیشتر در صورت وجود تنفس دهانی رخ می دهد. با تنفس طبیعی بینی ، دهان بسته نگه داشته می شود و با جمع شدن دندان ها ، فک پایین در وضعیت جلوتر قرار می گیرد. این وضعیت احتمال انسداد راه های هوایی توسط زبان را کاهش می دهد. در خواب ، تغییر وضعیت این اندام که به دلیل تنفس دهانی اتفاق می افتد ممکن است مشکلاتی از جمله خروپف و آپنه انسدادی خواب ایجاد کند. افزایش وزن ممکن است اندازه این عضو را افزایش دهد و این شرایط را بدتر کند.

نقش های فرعی زبان

این عضو  چندین نقش مهم دیگر نیز دارد. ممکن است با رفلکس گگ از بدن محافظت کرده و از مصرف مواد غذایی بی طعم و حتی سمی جلوگیری کند. اگر قسمت خلفی زبان لمس شود ، ممکن است انقباض عضلانی شدیدی در گلو ایجاد شود و باعث بسته شدن آن شود.

علاوه بر این ، زبان مسیر جذب سریع داروها را فراهم می کند. به طور خاص ، نیتروگلیسیرین برای اتساع رگ های خونی قلب هنگامی که درد شدید قفسه سینه رخ می دهد ، استفاده می شود. با استفاده از قرص یا اسپری در زیر زبانی ، دارو به سرعت حل شده و در کمتر از ۱ دقیقه وارد رگ های موجود در آن می شود.

چه مشکلاتی زبان را تحت تاثیر قرار می دهند؟

ما برای خیلی چیزها به زبان خود متکی هستیم. جوانه های چشایی به ما اطلاع می دهند که آیا از غذاهایی که می خوریم لذت می بریم یا نه. سنسورهای دما اگر چیزی بیش از حد گرم باشد به ما هشدار می دهند و اگر چیزی بیش از حد سرد باشد ما را آگاه می کنند. ساختار عضلانی به ما کمک می کند تا با وضوح صحبت کنیم. بنابراین ، وقتی چیزی مانند بیماری بر توانایی این عضو در انجام آنچه ما انتظار داریم تأثیر می گذارد ، برای حل آن بسیار مهم است که بدانید چه چیزی باعث این مشکل شده است.

چندین علامت آشکار  وجود دارد که شامل درد ، تورم ، عدم توانایی در چشایی و مشکل در صحبت کردن است. سایر علائم کمتر واضح که ممکن است ناشی از مشکلات زبانی باشند عبارتند از بوی بد دهان ، تغییر رنگ و تغییر در بافت. عوامل متعددی می توانند منجر به بیماری در این اندام شوند. شناسایی دقیقاً آنچه باعث علائم می شود، اولین قدم در درمان آن است.

عفونت

عفونت معمولاً حاصل از فعالیت باکتری یا قارچ ها است که پس از مصرف داروهای آنتی بیوتیک و ضد قارچ برطرف می شوند.

کمبودهای تغذیه ای

عدم مصرف ویتامین ها و مواد مغذی ضروری مورد نیاز بدن می تواند منجر به مشکلات زبان از جمله کم خونی زبان شود. بهبود رژیم غذایی و رفع کمبودها این بیماری را برطرف می کند.

ضربه

آسیب یا گزش می تواند باعث تورم و خونریزی این عضو شود. معمولاً این آسیب ها به خودی خود برطرف می شوند ، اما یک روش مناسب مراقبت از دهان و دندان با مسواک زدن و کشیدن نخ دندان است که از عفونت ریشه دندان جلوگیری می کند.

تغییرات هورمونی

هر نوسان هورمونی ، به ویژه در دوران بارداری ، می تواند بر این اندام تأثیر بگذارد. اینها غالباً شرایط بی ضرری هستند و خود به خود برطرف می شوند.

شرایط پزشکی

سرطان ، اختلالات خود ایمنی و آسیب عصبی می تواند باعث بیماری این عضو شود. برای تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.

بیماری های زبان

انواع بیماری های شایع زبان عبارتند از:

زبان مودار سیاه:

غالباً در نتیجه عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به وجود می آید و مشکلی است که در آن سلول های مرده روی سطح زبان جمع می شوند و ظاهری تیره و خز مانند ایجاد کنند.

گلوسیت:

گلوسیت می تواند در اثر تورم ، التهاب یا تغییر رنگ زبان ایجاد شود و در اثر عوامل مختلفی به وجود می آید. برای تشخیص و گزینه های درمان با دندانپزشک خود صحبت کنید.

برفک دهانی:

با برآمدگی های کوچک سفید و لکه های سطح ی در این عضو مشخص می شود ، برفک دهانی یک عفونت مخمری است که با داروهای تجویز شده توسط پزشک قابل درمان است.

سندرم سوزش دهان:

این بیماری باعث می شود زبان شما احساس سوزش کند ، تسکین اغلب با تشخیص دقیق دندان پزشک انجام می شود.

سرطان دهان

علائم شامل درد ، مشکل در حرکت زبان و لکه بینی غیر طبیعی است. در صورت بروز علائم یا نگرانی در این رابطه فوراً به پزشک یا متخصص دندانپزشکی خود مراجعه کنید.

تست های تشخیص بیماری زبان

به عنوان یک قاعده کلی این اندام برای ارزیابی سلامت و عملکرد خود نیاز به آزمایش زیادی ندارد. فراتر از ارزیابی بصری توسط پزشک یا دندانپزشک ، ارزیابی بیشتر ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص داشته باشد. یک متخصص گوش ، حلق و بینی (گوش و حلق و بینی) یا متخصص مغز و اعصاب یا حتی یک آسیب شناس گفتار درمانی می تواند کمک کننده باشد. آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
• اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
• نمونه برداری
• تست تمایز طعم

درمان ممکن است به ماهیت اساسی هر گونه ناهنجاری شناسایی شده بستگی داشته باشد. بهینه سازی عملکرد زبان ممکن است نیاز به جراحی ، تمرینات تخصصی (از جمله درمان myofunctional) یا سایر امکانات موجود داشته باشد.

پیشگیری از بیماری های زبان

۱- مراقبت از دهان و دندان اغلب بهترین راهکار برای عدم ابتلا به بیماری های زبان است ، اما چندین روش درمانی نیز وجود دارد که می توانید علائم ناراحت کننده را برطرف کنید:

۲- دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنید تا پلاک ها ، باکتری ها و ذرات غذا پاک شود و از بوی بد دهان و عفونت جلوگیری کنید. برای تمیز کردن جامع تر ، سعی کنید از مسواک برقی مجهز به حالت تمیز کننده زبان استفاده کنید.

۳- حداقل یک بار در روز نخ دندان بکشید تا باکتری ها و پلاک هایی که منجر به عفونت در امتداد خط لثه و بین دندان ها می شوند از بین بروند.

۴- برای از بین بردن موثر سلول های مرده ، تجمع مواد غذایی و باکتری ها از دستگاه تمیز کننده زبان استفاده کنید.

۵- با دهانشویه بدون الکل دهان را بشویید تا ذرات باقیمانده مواد غذایی از بین برود و از تحریک زبان جلوگیری شود. برای معاینه عمومی حفره دهان سالی دو بار به متخصص دندانپزشکی خود مراجعه کنید.

۶- اگر مشکوک به مشکلات زبان هستید ، یک وقت ملاقات با متخصص دندانپزشکی خود برای تشخیص و درمان بگیرید در صورت عفونت ، برای حل مسئله و برگرداندن زبان به حالت اول به دارو درمانی نیاز است.