در منظومه شمسی دومین سیاره از نظر نزدیکی به خورشید سیاره زهره (سیاره ناهید) است. نام لاتین این سیاره ونوس بوده و درخشان ترین جرم آسمانی بعد از ماه است. برای معرفی این سیاره و بیان شگفتی های آن با این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک ما را همراهی کنید.
فهرست مطالب :
۱- سیاره زهره (سیاره ناهید) چیست؟
۲- جو یا اتمسفر سیاره زهره (سیاره ناهید)
۳- ساختار درونی سیاره زهره (سیاره ناهید)
۴- مقایسه سیاره زهره (سیاره ناهید) با سیاره زمین
۵- چرخش سیاره زهره
۶- رعد وبرق در سیاره زهره (سیاره ناهید)
۷- فضاپیماهای سیاره زهره
۸- زندگی و حیات در سیاره زهره
۱- سیاره زهره (سیاره ناهید) چیست؟
سیاره زهره (سیاره ناهید) در منظومه شمسی بین عطارد و زمین قرار گرفته و نزدیک ترین سیاره به زمین می باشد. نام این سیاره از الهه ی زیبایی و عشق در یونان گرفته شده و به ونوس در زبان لاتین نام گرفته است. جرم، اندازه و ساختار این سیاره با زمین تقریبا یکسان است. کوه ها، آتشفشان ها و سنگ های دو سیاره مانند هم است. در هنگام طلوع خورشید در مشرق و هنگام غروب خورشید در مغرب دیده می شود. سیاره ناهید در منظومه شمسی گرم ترین سیاره می باشد. در سیاره زهره تراکم ابرها به قدری بالاست که در این سیاره خورشید را هم نمی توان دید. در سال ۱۶۱۰ گالیله کسی بود که متوجه شد سیاره زهره دارای حالت هایی به شکل ماه است.
۲- جو یا اتمسفر سیاره زهره (سیاره ناهید) :
سیاره ناهید مانند کره ی زمین دارای جو می باشد. اما این جو بسیار ضخیم بوده و با این که نفوذ به آن دشوار است ولی جدیدا دانشمندان توانستند با نفوذ از این جو ضخیم اطلاعاتی درباره سطح ناهید به دست آورند. گاز اصلی در جو سیاره زهره دی اکسید کربن می باشد بر خلاف زمین که گازهای تشکیل دهنده جو آن بیشتر اکسیژن و نیتروژن بودند. ابرهایی از اسیدسولفوریک در بالای جو زهره دیده می شود.
توجه :
سیاره زمین با لایه اوزون محافظت می شود ولی اتمسفر زهره چنین لایه محافظی نداشته و مانند یک شیشه گلخانه ای باعث ورود پرتوهای پرانرژی خورشید می شود. اما مانع خارج شدن انرژی تولیدی به بیرون می شوند. این خاصیت که به اثر گلخانه ای معروف است باعث بالا رفتن دمای سیاره زهره تا ۵۰۰ درجه سانتی گراد می شود. بالا رفتن دما باعث تبخیر آب اقیانوس ها می شود.
۳- ساختار درونی سیاره زهره (سیاره ناهید) :
اطلاعات کمی درباره ساختار درونی و ژئوشیمی زهره وجود دارد. اما به دلیل این که خصوصیات این سیاره شبیه زمین است به نظر می رسد که ساختار آن نیز مانند زمین شامل پوسته، گوشته و هسته ای مذاب از آهن و نیکل است. سیاره زهره میدان مغناطیسی دارد که ناشی از حرکت هسته مذاب آن است. ولی چون زهره بسیار آهسته تر از زمین (۴۳ بار آرام تر از زمین) حرکت می کند، شدت میدان مغناطیسی که ایجاد می کند بسیار ضعیف تر از زمین است.
۴- مقایسه سیاره زهره (سیاره ناهید) با سیاره زمین :
زهره سیاره ای بدون ماه است ولی چون از جهات بسیاری چون اندازه، حجم، نیروی گرانش و ساختار شبیه به زمین است و آن را خواهر زمین می نامند. قطر زهره نزدیک به ۱۲۰۹۲ کیلومتر است که از قطر زمین کمی کوچک تر است. چگالی این سیاره ۹۵ درصد چگالی زمین و نیروی گرانشی آن ۹۱ درصد گرانش زمین می باشد. این سیاره کروی تر بوده و برآمدگی نواحی استوایی و فرورفتگی قطب ها به جهت گردش آرام آن به دور محور خود، از سیاره های دیگر کمتر است. در سطح زهره رشته کوه، آتشفشان ها (نزدیک به ۱۶۰۰ آتشفشان) و دشت های صاف (دو سوم سیاره) و حتی زلزله وجود دارد.
نکته :
سطح سیاره زهره صاف و مسطح می باشد. اختلاف ارتفاع بین سطوح بلند و پست بین دو تا سه کیلومتر (به جز برخی جاهای مرتفع) است. قطب شمال در سیاره زهره کوهستانی و دارای ارتفاعات آتشفشانی و قطب جنوب آن قسمت های پست آتشفشانی دارد. سن سیاره زهره ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون سال اما سن زمین ۱۰۰ میلیون سال می باشد. نور خورشید بعد از شش دقیقه به زهره می رسد در صورتی که به سیاره زمین بعد از هشت دقیقه می رسد و این به دلیل قرار گرفتن ترتیب سیارات است که باعث گرم شدن زهره می شود.
۵- چرخش سیاره زهره :
سیارات منظومه شمسی بر خلاف جهت عقربه های ساعت می چرخند ولی چرخش زهره و اورانوس در جهت عقربه های ساعت است. این عوض شدن جهت چرخش به دلیل برخورد آن به سیارک ها و اشیای دیگر است. زهره وقتی یک دور به دور خودش بچرخد ۲۴۳ روز زمینی طول می کشد و زمان چرخش آن به دور خورشید ۲۲۵ روز یعنی کمتر از یک شبانه روز در زهره است که نشان دهنده چرخش آهسته آن به دور خود است.
۶- رعد وبرق در سیاره زهره (سیاره ناهید) :
در این سیاره تند باد و رعد و برق های زیادی در مقایسه با زمین رخ می دهد و سرعت آن ها به ۳۶۰ کیلومتر در ساعت می رسد. چون انتقال تکانه از سمت لایه های پایینی اتمسفر با چرخش آهسته سیاره به لایه های بالایی انجام می شود سرعت این طوفان ها بالاست.
۷- فضاپیماهای سیاره زهره :
تاکنون فضاپیماهای زیادی به سیاره ناهید فرستاده شده است که اطلاعات زیادی راجع به این سیاره به دانشمندان داده است. در سال ۱۹۶۰ با فرستادن کاوشگر ماژلان، انعکاس سیگنال های آن بعد از برخورد به این سیاره مشاهده شد. این مشاهده دلیل بر چرخش معکوس این سیاره بود. در سال ۱۹۶۲ پرتاب کاوشگر ناسا نشان داد که ابرهای نفوذ ناپذیری به رنگ سفید مایل به زرد این سیاره را پوشانده است. در سال ۱۹۷۴ با پرتاب فضاپیمای مارینر ۱۰ مشخص شد که ابرهای زهره با حرکت منطقه ای دور سیاره می چرخند. در سال ۱۹۷۰ فضاپیمای ونرای روسیه توانست برای اولین بارعکس هایی از این سیاره (عکس صخره های تیز به اندازه ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر) بفرستد. کاوشگر بعدی در سال ۲۰۰۶ اولین تصویر را از قطب جنوب این سیاره گرفت.
۸- زندگی و حیات در سیاره زهره :
اوایل زهره را سیاره ای بدون آب و خشک می دانستند ولی امروزه معلوم شده که این سیاره دارای آب و اقیانوس های کم عمق است. همین موضوع ستاره شناسان را علاقه مند به تحقیق درباره امکانپذیر بودن زندگی در زهره سوق داده است. اما به دلیل دمای بسیار بالای این سیاره و بالا بودن فشار جوی آن حیات در آن امکان ندارد. فشار جوی در این سیاره بسیار بیشتر از زمین (۹۲ برابر) است. به دلیل این فشار بالا سیارک ها در صورت نزدیک شدن به زهره خرد می شوند. با وجود زمستان های خنک در زهره، باز زهره سیاره ای بسیار گرم است.
نکته :
اخترشناسان در جو زهره به وجود فسفین پی بردند و چون فسفین ها توسط برخی از موجودات زنده تولید می شود، آن ها بیان کردند که در زهره زندگی جریان دارد. محققان این طور بیان کردند که در مناطق دور از فشارهای بالای جوی زهره، بعضی از میکروب ها زنده هستند و تولید فسفین در این مناطق کردند. سیاره شناسان با تحقیقات گسترده این موضوع را بیشتر مورد تحقیق قرار می دهند تا بتوانند وجود این ماده را کاملا اثبات کنند.
