کود ماکرو چیست و چه تاثیری بر بازدهی محصولات زراعی دارد؟
کود ماکرو به کودهای سنتتیکی گفته می شود که عمدتا شامل سه ماده اصلی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K ) هستند و به عنوان کودهای NPK یا کودهای ترکیبی نیز شناخته می شوند. گیاهان مقداری از عناصر مغذی مورد نیازخود را از خاكی كه در آن رشد می كنند تأمین می كنند در حالی كه سایر مواد مغذی از كود حاصل می شود. اگرچه هر یک از عناصر مغذی موجود در کود نقش های مختلفی را ایفا می کنند اما به طور کلی نیتروژن رشد قوی برگ ها را تشویق می کند ، فسفر باعث گلدهی و جوانه زدن می شود و پتاسیم رشد ریشه را تقویت می کند.
به طور عمد در کشاورزی بیشتر کودها را مخلوط می کنند و با توجه به محتوای این سه عنصر که عناصر درشت مغذی هستند ، نامگذاری یا برچسب گذاری می شوند. به عنوان مثال کسر جرمی (درصد) نیتروژن مستقیماً گزارش می شود. با این حال ، فسفر به عنوان پنتا اکسید دی فسفر یا انیدرید فسفریک (P۲O۵ ) و پتاسیم به عنوان پتاس یا اکسید پتاسیم (K۲O) گزارش می شود. در نتیجه ، یک کود ۱۸-۵۱-۲۰ دارای ۱۸٪ نیتروژن ، ۵۱٪ فسفر و ۲۰٪ پتاسیم است و ۱۱٪ دیگر به عنوان پایه یا نگهدارنده شناخته می شود و برای گیاهان هیچ ارزشی ندارد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
ترکیبات اصلی کود ماکرو
بطور کلی هفده عنصر برای رشد گیاهان ضروری هستند که شامل : کربن (C )، هیدروژن (H )، اکسیژن (O )، ازت (N )، فسفر (P )، پتاسیم (K )، گوگرد (S )، منیزیم (Mg )، کلسیم (Ca) ، آهن (Fe) ، منگنز (Mn) ، روی (Zn) ، مس (Cu) ، بور (Br) ، مولیبدن (Mo) ، کلر (Cl) ، نیکل (Ni). علاوه بر این ، عناصر اضافی ممکن است برای چند گونه گیاهی ضروری باشد ، مانند سدیم (Na ) و کبالت (Co). این عناصر در قالب کود میکرو و ماکرو تامین می شوند.
کربن ، هیدروژن و اکسیژن از جو و آب بدست می آیند و عناصر معدنی محسوب نمی شوند. عناصر اساسی باقی مانده را می توان به سه گروه تقسیم کرد: عناصر درشت مغذی یا اولیه (N ، P و K )، عناصر مغذی ثانویه (S ، Mg و Ca ) و ریز مغذی ها (Fe ، Mn ، Zn ، Cu ، B ، Mo ، Cl و Ni ) . اهمیت این عناصر تا جایی است که اگر تنها یک ماده مغذی ضروری گیاه به مقدار ناچیز در دسترس باشد ، بر رشد گیاه و در نتیجه عملکرد آن تأثیر می گذارد.
فواید مصرف کود ماکرو چیست؟
مواد مغذی اصلی موجود در کودهای درشت مغذی که برای رشد گیاه عبارتند از:
- نیتروژن (N)
- فسفر (P)
- پتاسیم (K)
این عناصر اصلی به عنوان عناصردرشت مغذی طبقه بندی می شوند و معمولاً اولین عناصری هستند که کمبود آنها در خاک مشاهده می شود زیرا گیاهان مقدار زیادی از آنها را برای رشد و بقای خود استفاده می کنند. علاوه بر این ، این عناصر می توانند به طور طبیعی به دلیل تغییرات آب و هوا به ویژه در فصول بارانی یا گرم از خاک شسته شوند. به همین دلیل نیاز به کودهای ماکرو هرچه بیشتر احساس می شود. نحوه مصرف کود ماکرو و زمان مصرف کود ماکرو نیز بر رشد گیاهان به شدت تاثیرگذار است.
نیتروژن (N) عنصر رشد:
نیتروژن “عنصر رشد” است .نیتروژن مهمترین جز برای حمایت از رشد گیاه محسوب می شود.این ماده در خاک های سالم یافت می شود و به گیاهان انرژی لازم برای رشد و تولید میوه یا سبزیجات را می دهد. نیتروژن بسیار حیاتی است زیرا جز اصلی کلروفیل است ، ترکیبی که گیاهان از طریق آن از انرژی نور خورشید برای تولید قند از آب و دی اکسید کربن (یعنی فتوسنتز) استفاده می کنند.
نیتروژن بخشی از مولکول کلروفیل است که به گیاهان رنگ سبز می بخشد و از طریق فتوسنتز در ایجاد غذا برای گیاه نقش دارد. کمبود نیتروژن به عنوان زردی کلی (کلروز) گیاه نشان داده می شود. از آنجا که نیتروژن می تواند در گیاه حرکت کند ، برگ های قدیمی اغلب بیش از برگ های جدید زرد رنگ هستند.
نیتروژن همچنین یکی از اجزای اصلی آمینو اسیدها ، عناصر سازنده پروتئین می باشد. بدون پروتئین ، گیاهان پژمرده می شوند و می میرند. نیتروژن زیاد می تواند باعث ایجاد ثبات ، شستشوی مواد مغذی و تحریک بیش از حد رشد بالای گیاه شود.
بهترین نتیجه برای باغ یا چمن و محیط زیست شما با استفاده از نوع صحیح نیتروژن ، به مقدار مناسب ، در زمان های مطلوب در طول سال حاصل می شود. با آزمایش خاک شما می توانید مقدار نیتروژن مورد نیاز را تعیین کنید. تجزیه و تحلیل دقیق عناصر موجود در خاک شما برای داشتن باغی پربار و سالم و یک چمن سرسبز بسیار مفید است.
فسفر (P) عنصر انرژی:
فسفر “عنصر انرژی” است. گیاهان باید از دانه تا زمان برداشت فسفر ثابت داشته باشند. فسفر به ویژه در مراحل اولیه ریشه زایی مفید است اما در تولید میوه و گل نیز به گیاه انرژی می دهد. فسفر (P ) برای همه موجودات زنده ضروری است. گیاهان برای رشد طبیعی و بلوغ باید فسفر داشته باشند.
فسفر در فتوسنتز ، تنفس ، ذخیره و انتقال انرژی ، تقسیم سلولی ، بزرگ شدن سلول و چندین فرآیند دیگر در گیاهان نقش دارد. یک گیاه باید فسفر داشته باشد تا چرخه تولید طبیعی خود را کامل کند. فسفر یک ماده مغذی ضروری است هم به عنوان بخشی از چندین ترکیب اصلی ساختار گیاه و هم به عنوان تجزیه و تحلیل در تبدیل واکنش های بیوشیمیایی متعدد کلیدی در گیاهان. فسفر به ویژه به دلیل نقش آن در جذب و تبدیل انرژی خورشید به ترکیبات گیاهی مفید مورد توجه قرار می گیرد.
نکته:
فسفر یک جز حیاتی در DNA ، “واحد حافظه” ژنتیکی همه موجودات زنده است. این ماده همچنین بخشی از RNA است ، ترکیبی که کد ژنتیکی DNA را برای ساخت پروتئین ها و سایر ترکیبات ضروری برای ساختار گیاه ، عملکرد دانه و انتقال ژنتیک می خواند. ساختارهای DNA و RNA توسط پیوندهای فسفر به یکدیگر متصل می شوند.
فسفر یکی از اجزای حیاتی ATP ، “واحد انرژی” گیاهان نیز می باشد. ATP در طی فتوسنتز تشکیل می شود و از آغاز رشد گیاهچه تا تشکیل دانه و بلوغ فرآیند می یابد. بنابراین ، فسفر برای سلامت عمومی و نشاط همه گیاهان ضروری است. برخی از فاکتورهای خاص رشد که با فسفر ارتباط دارند عبارتند از:
- تحریک رشد ریشه
- افزایش قدرت ساقه
- شکل گیری گل و تولید بذر بهبود یافته
- محصول یکدست و زودرس
- افزایش قابلیت تثبیت ازت از حبوبات
- بهبود در کیفیت محصول
- افزایش مقاومت در برابر بیماری های گیاهی
- پشتیبانی از رشد در کل چرخه زندگی
گیاهان برای رشد و بزرگ شدن به مقادیر زیادی فسفر نیاز دارند. بدون فسفر کافی ، گیاهان دچار کمبود فسفر می شوند و رشد گیاه متوقف می شود. در این شرایط برگ ها كوچك ، سبز و آبی بوده و گاهی با لكه ها پوشانده می شوند. ساقه ها و آوندها ممکن است در اثر کمبود فسفر بنفش شوند که از انتهای برگ های مسن شروع شوند. در این وضعیت نوک برگ ها تیره شده و به سمت پایین خم می شوند ، همچنین با شروع خمیدگی برگ ها گیاهان گلدار جوانه یا گل کمی خواهند داشت. گلدهی و میوه آرایی با گلها و میوه های کوچک به تأخیر می افتد و عملکرد کلی گیاه به شدت کاهش می یابد.
پتاسیم (K) عنصر سلامتی:
پتاسیم “عنصر سلامتی” است. این ماده بیشتر از هر عنصر دیگری به کیفیت میوه و گل کمک می کند. پتاسیم یکی از مواد مغذی ضروری است و توسط محصولات به مقدار قابل توجهی جذب می شود. پتاسیم برای فتوسنتز ، سنتز پروتئین و بسیاری از عملکردهای دیگر در گیاهان حیاتی است.
پتاسیم برای فتوسنتز ، تولید کربوهیدرات و پروتئین مورد نیاز است. این عنصر به مقاومت گیاه در برابر بیماری کمک می کند و به بهبود حرکت مایع در داخل گیاه ، ساقه ها و ریشه ها کمک می کند. بسیاری از واکنش های آنزیمی به پتاسیم احتیاج دارند و به جذب سیلیس و بهبود کیفیت میوه کمک می کند. شکوفه و گل ها اغلب حاوی سطح بالایی از پتاسیم هستند.
پتاسیم با حرکت آب ، مواد مغذی و کربوهیدرات در بافت گیاه ارتباط دارد. این عنصر باعث فعال شدن آنزیم در گیاهان شده که بر تولید پروتئین ، نشاسته و آدنوزین تری فسفات (ATP ) تأثیر می گذارد. تولید ATP می تواند میزان فتوسنتز را تنظیم کند.
جالب است بدانید:
پتاسیم همچنین به تنظیم باز و بسته شدن روزنه ها کمک می کند که تبادل بخار آب ، اکسیژن و دی اکسید کربن را تنظیم می کند. اگر پتاسیم کم باشد یا به مقدار کافی عرضه نشود ، رشد گیاه را متوقف کرده و بازدهی را کاهش می دهد.
کمبود پتاسیم اغلب به صورت زرد یا قهوه ای شدن لبه های برگ و برگ های خمیده و به دنبال آن لکه های زرد رنگ در قسمت داخلی برگ مشاهده می شود. لکه ها ممکن است در زیر برگ ها هم ایجاد شود. پتاسیم متحرک است ، بنابراین علائم کمبود ابتدا در برگهای پایینی به صورت خمیده یا لکه دار در حاشیه برگ ظاهر می شود. کمبود طولانی مدت این عنصر منجر به مرگ سلول در حاشیه برگ می شود و گیاهان می توانند علائم پژمردگی را نشان دهند. این علائم ابتدا در برگ های مسن مشاهده می شوند و در صورت عدم اصلاح به برگ های جدید ادامه می یابند و رشد گیاه ، رشد ریشه ، مقاومت در برابر بیماری و اندازه جوانه در این شرایط کاهش می یابد.
گیاهان دارای کمبود پتاسیم در برابر خشکسالی ، دمای شدید و سایر عوامل تنش زا مقاومت کمتری دارند. گیاهان فاقد پتاسیم بیشتر در معرض آفات ، بیماری ها و حملات نماتد هستند.
پتاسیم باعث افزایش محصول می شود زیرا:
- رشد ریشه را افزایش می دهد و تحمل به خشکی را بهبود می بخشد
- سلولز می سازد و محل اسکان را کاهش می دهد
- حداقل ۶۰ آنزیم دخیل در رشد را فعال می کند
- کمک به فتوسنتز و تشکیل غذا
- به جابجایی قندها و نشاسته ها کمک می کند
- غلات غنی از نشاسته تولید می کند
- محتوای پروتئین گیاهان را افزایش می دهد
- تورگور را حفظ می کند ، اتلاف آب و پژمردگی را کاهش می دهد
- به تاخیر در گسترش بیماری های زراعی و نماتدها کمک می کند
خطرات کم یا زیاد بودن کود ماکرو در خاک
در دسترس بودن N ، P و K در خاک باید کافی باشد ، اما نه خیلی زیاد. مقدار بسیار کم این مواد می تواند منجر به کاهش رشد گیاه و بازدهی کم گیاه شود ، در حالی که مقدار بیش از حد زیاد یک یا چند ماده مغذی ممکن است منجر به آشفتگی رشد گیاه و اثرات نامطلوب برای بازدهی و یا کیفیت محصولات برداشت شده شود. علاوه بر این در دسترس بودن این عناصر باید متعادل باشد ، بنابراین در دسترس بودن سایر مواد مغذی باید در نظر گرفته شود.
تاثیر کمبود عناصر درشت مغذی
اگر گیاه از نظر هر یک از عناصر غذایی – به ویژه عناصر درشت مغذی کمبود داشته باشد، رشد گیاه متوقف یا کاهش می یابد. کمبود این عناصر ممکن است به صورت رشد آهسته و توقف رشد مشخص شود که باعث کاهش رنگ سبز طبیعی برگهای گیاه می شود. در صورت کمبود شدید ، گیاه می تواند علائم مرگ سلولی را نشان دهد.
به منظور حفظ حاصلخیزی خاک ، بهبود رشد محصول ، بازدهی و یا کیفیت محصول ، کودهای ماکرو یا میکرو به خاک و یا مستقیماً روی گیاه (شاخ و برگ) اعمال می شوند یا به محلول های آبی اضافه می گردند.
هدف ازمصرف این کودها تکمیل مواد مغذی خاک ، ایجاد حاصلخیزی خاک برای تأمین تقاضای محصولات و جبران مواد مغذی برداشت شده توسط محصولات قبلی یا از بین رفتن نشت های اجتناب ناپذیر به محیط زیست است. به منظور حفظ شرایط مناسب خاک برای تولید محصول مجدد استفاده از این کودها کاملا مورد نیاز می باشد.
قیمت کود ماکرو و میکرو
قیمت کود ماکرو و میکرو به فاکتورهای مختلفی از جمله خارجی یا داخلی بودن و وزن بسته بندی آنها بستگی دارد. این کودها به اشکال مختلفی از جمله کود مایع و گرانوله در دسترس هستند که به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. مثلا نحوه استفاده از کود گرانوله با کود مایع متفاوت است.
امنیت غذایی به لطف کودهای میکرو و ماکرو
نیمی از غذایی که امروز می خوریم به لطف کودهای معدنی تولید می شود. آنها محصولات مغذی را برای رشد و سلامت گیاهان فراهم می کنند ، که به افزایش محصول و تولید مواد غذایی کمک می کند. برای حمایت از تولید پایدار کشاورزی و امنیت غذایی از کودها در هر گوشه دنیا استفاده می شود. امنیت غذایی زمانی وجود دارد که همه مردم ، در هر زمان ، از دسترسی جسمی ، اجتماعی و اقتصادی به غذای کافی ، ایمن و مقوی برخوردار باشند.
با توجه به اینکه جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹.۷ میلیارد نفر می رسد ، بخش کشاورزی برای تأمین تقاضای فزاینده مواد غذایی نیاز به افزایش بهره وری ۶۰٪ نسبت به سطح سال ۲۰۰۵ دارد. این کار باید در چارچوب کاهش در دسترس بودن زمین های قابل کشت انجام شود. لازم به ذکر است که دستیابی به امنیت غذایی جهانی امروز و در آینده بدون کود ماکرو و میکرو حاصل نمی شود.
