آلژینات سدیم چیست و در چه مواردی به کار می رود؟
آلژینات سدیم یک پلی ساکارید خطی مشتق شده از اسید آلژینیک بوده که در دیواره سلولی جلبک های قهوه ای حضور داشته و تقریباً ۳۰ تا ۶۰ درصد با اسید آلژینیک همراه می باشد.
آلژینات ها در چند دهه اخیر به دلیل ویژگی های فیزیک و شیمیایی منحصر به فرد و کاربرد های گسترده شان به عنوان یک پلیمر طبیعی، به طور چشمگیری توجه محققان را به خود جلب کرده اند. آلژینات سدیم با فرمول شیمیایی C۶H۷NaO۶)n) شناخته شده و به صورت رشته هایی سفید تا قهوه ای و یا در فرم دانه ای، پودری و گرانولی به خرید و فروش می رسد.
همانطور که گفته شد، این ترکیب نمکی مشتق شده از اسید آلژینیک می باشد. این اسید پلی ساکاریدی است که به طور گسترده ای در دیواره های سلولی جلبک های قهوه ای وجود داشته و هنگام هیدراته شدن یک صمغ چسبناک را تشکیل می دهد. برای آشنایی بیشتر با این پلیمر طبیعی و همچنین کاربرد های وسیع آن در صنایع مختلف، تا انتهای این مطلب با نشریه جهان شیمی فیزیک همراه بمانید.
آشنایی با کاربرد های آلژینات سدیم
صنایع غذایی
سدیم آلژینات توسط سازمان غذا و دارو آمریکا یا همان FDA کد معتبر E401 را دریافت کرده و به عنوان تثبیت کننده در بستنی، ماست، خامه و پنیر استفاده می شود. تولید کنندگان فعال در حوزه صنایع غذایی از سدیم آلژینات به عنوان غلیظ کننده و امولسیون کننده برای سالاد، انواع پودینگ، مربا، رب گوجه فرنگی، سس و محصولات کنسروی نیز استفاده می کنند.
این ترکیب شیمیایی یک ماده آبرسان مناسب بوده و به همین جهت نیز برای تازه و نرم نگه داشتن فرآورده های غذایی چون نودل و ماکارونی، نان و حتی دسر های سرد و یخ زده نیز به کار می رود.
جالب است بدانید این ماده در محیط های اسیدی و حاوی کلسیم ژل های ارتجاعی را ایجاد می کند و به عنوان یک ماده ژل ساز سرد نیز شناخته شده است؛ چرا که برای ژلی شدن به هیچ گونه حرارتی نیاز ندارد.
به طور کلی مهم ترین ویژگی هایی که موجب شده تا این ترکیب در صنایع غذایی به طور گسترده ای مورد استفاده قرار گیرد عبارت اند از:
• از خروج رطوبت از درون بافت فرآورده های غذایی جلوگیری می کند.
• به بازسازی بافت منسجم و یکنواخت محصولات گوشتی و ماهی کمک می کند.
• باعث ایجاد احساس سیری کاذب می گردد (مورد استفاده در خوراکی های رژیمی).
• دارای خاصیت امولسیفایری و پایدارکنندگی است.
• تشکیل کریستال را در خوراک های سرد به تعویق می اندازد و میزان ذوب آن ها را کنترل می کند.
• خاصیت ژلی کنندگی بسیار بالایی دارد که این مشخصه بسیار مورد توجه تولید کنندگان صنایع غذایی می باشد.
داروسازی و پزشکی
سدیم آلژینات به دلیل داشتن خاصیت ژلی کنندگی و غلیظ کنندگی به غیر از صنایع غذایی در صنایع داروسازی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. البته این ماده به غیر از نقشی که به عنوان یک ماده افزودنی ایفا می کند، کاربرد های دیگری نیز در دنیای پزشکی و داروسازی نیز دارد. البته باید گفت اشکال دیگری از این ترکیب همانند سایر نمک های آلژینات، اسید آلژینیک و همچنین آلژینات های پروپیلن گلیکول نیز کاربرد های دارویی دارند.
به طور کلی آلژینات ها به دلیل خاصیت های منحصر به فرد خود در حوزه داروسازی در لایه ساز ها و مواد ضد عفونی کننده مورد استفاده قرار می گیرند و به عنوان کنترل کننده رهاسازی مواد دارویی، کنترل کنندگی رفلاکس معده، غلیظ کننده فرآورده های مایع و… نیز به کار می رود.
جالب است بدانید دوز های مشخصی از سدیم آلژینات در خون می تواند به طور مؤثری جذب استرانسیوم را که فلزی سنگینی است و موجب ایجاد بیماری هایی چون سرطان استخوان، بیماری لنفوم هاجکین، سرطان خون و… می شود را کاهش دهد.
به طور کلی از جمله دیگر موارد استفاده از آلژینات ها در حوزه پزشکی و داروسازی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• مکمل های غذایی و رژیمی
• درمان سوزش و رفلاکس معده
• حذف مواد سمی موجود در خون به عنوان یه عامل شلاته کننده خون
• عامل چسبندگی قرص و همچنین رهاساز مواد تشکیل دهنده دارو ها
سایر کاربرد های سدیم آلژینات در صنعت
• تهیه فرآورده های آرایشی و بهداشتی چون رژ لب
• فرآوری خوراک حیوانات
• ساخت انواع کود
• چاپ رنگ بر روی پارچه
• تهیه مواد ژلی مورد نیاز در دندانپزشکی
