آشنایی با کلسیم هیدروکسید و کاربرد هایش

کلسیم هیدروکسید که با نماد شیمیایی Ca(OH)_۲ نمایش داده می شود در بازار به صورت پودری سفید رنگ و بدون بو به خرید و فروش می رسد. این ترکیب که با نام های آهک هیدراته یا آهک آبدار نیز شناخته شده است به دلیل ویژگی های خاص و منحصر به فردش، کاربرد های فراوانی در صنعت دارد.

این ترکیب شیمیایی از صنایع غذایی گرفته تا ساخت و ساز و عمران کاربرد های زیادی داشته و به طور غیر مستقیم نیز برای تهیه فرآورده های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله مهم ترین کاربرد های آهک آبدار می توان به صنایع غذایی، تصفیه آب و فاضلاب، عامل منعقد کننده، تهیه آمونیاک، اصلاح کننده PH، تهیه گچ و سیمان، کاغذسازی، تهیه سموم آفت کش، تصفیه شکر، تولید پلاستیک، چرم سازی و… اشاره کرد.

برای آشنایی بیشتر با هیدروکسید کلسیم ، شیوه تهیه آن در دنیای صنعت و همچنین کاربرد هایش تا انتهای این مطلب با نشریه جهان شیمی فیزیک همراهی کنید.

کلسیم هیدروکسید چیست؟

هیدروکسید کلسیم یک ترکیب معدنی است که به دلیل داشتن ضریب انحلال پذیری پایین از نظر شیمیایی تقریباً در آب نامحلول است. با این وجود با فراهم کردن شرایط لازم، کلسیم هیدروکسید در آب خالص حل شده و محلولی با PH برابر ۱۲.۴ ایجاد می کند. لازم به ذکر است که انحلال این ترکیب گرماده بوده و محلول های این ترکیب می توانند باعث سوختگی شیمیایی شوند.

محلول های آبی Ca(OH)_۲ را آب آهک می نامند که باز هایی با قدرت متوسط اند و در برابر اسید ها از خود واکنش نشان داده و تولید نمک می کنند. این محلول ها برخی از فلزات مانند آلومینیوم را مورد تهاجم قرار می دهند و این در حالی است که از برخی دیگر از فلزات مثل آهن و فولاد در برابر خوردگی محافظت می کنند.

آب آهک در حضور کربن دی اکسید به دلیل تشکیل کربنات کلسیم به صورت شیری در می آید که به این فرآیند، کربناتاسیون می گویند. طی این فرآیند و با گرم شدن ترکیب دی اکسید کربن و کلسیم هیدروکسید، اکسید کلسیم و آب تشکیل می شود.

روش صنعتی تهیه هیدروکسید کلسیم

Ca(OH)_۲ یا همان آهک آبدار مانند تمام هیدروکسید های فلزی ساختاری پلیمری داشته و همچون منیزیم هیدروکسید از ساختار بروسیت پیروی می کند. این ترکیب در دنیای صنعت از واکنش میان آهک و آب تولید می شود.

این ترکیب را می توان در آزمایشگاه با ترکیب کردن محلول آبی کلسیم کلراید و سدیم هیدروکسید نیز تولید نمود. این ترکیب به صورت طبیعی و به شکل معدنی به ندرت در سنگی چون پرتلندیت یافت می شود؛ با این وجود می توان آن را به خوبی در برخی از سنگ های آتشفشانی مثل پلوتونیک و سنگ های دگرگونی یافت. تحقیقات نشان داده اند که کلسیم هیدروکسید با سوزاندن زباله های زغال سنگ نیز تشکیل می شود.

کاربرد های کلسیم هیدرکسید

همانطور که اشاره شد، کاربرد های آهک آبدار در صنعت بسیار زیاد است و به همین دلیل نیز در این قسمت قصد داریم تا شما را با مهم ترین آن ها آشنا کنیم:

صنایع غذایی: یکی از بزرگترین کاربرد های هیدروکسید کلسیم در حوزه صنایع غذایی می باشد. تولید کنندگان فعال در این صنعت از نوع خوراکی کلسیم هیدروکسید برای تولید انواع ترشی و خیار شور استفاده می کنند تا بافت فرآورده را ترد و شکننده نماید.

یکی دیگر از کاربرد های آهک آب خورده یا همان Ca(OH)_۲ در صنایع غذایی، تهیه آرد از ذرت می باشد. بسیاری از فرآورده های غذایی تهیه شده با آرد ذرت حاوی مقادیری از کلسیم هیدروکسید هستند. با استفاده از این ترکیب معدنی و طی انجام فرآیند کربناتاسیون، تولید کنندگان صنایع غذایی قادرند تا شکر را از ناخالصی ها تصفیه کرده و ساکارز خالص را تهیه کنند.

تصفیه آب: هیدروکسید کلسیم به دلیل داشتن خاصیت انعقادی و خنثی کنندگی به خوبی باعث ایجاد رسوب آلاینده های آب شده و آب را از لجن و لخته های آلوده پاک می سازد. این ترکیب دارای خاصیت آنتی باکتریال نیز بوده و با نابود کردن میکروارگانیسم ها، بوی بد آب را از بین می برد.

کاغذسازی: از Ca(OH)_۲ در صنعت کاغذسازی به منظور تبدیل چوب به خمیر چوب طی فرآیند کرافت استفاده می شود.

کشاورزی: آهک هیدراته به دلیل داشتن خاصیت بازی، در صنعت کشاورزی به عنوان کود شیمیایی و برای بالا بردن سطح PH خاک های اسیدی مورد استفاده قرار می گیرد و علاوه بر آن منبعی غنی از کلسیم برای گیاه می باشد.

دندانپزشکی: در دندانپزشکی از کلسیم هیدروکسید برای جلوگیری از خونریزی و جهت انعقاد خون و همچنین برای پانسمان ریشه، پر کردن دندان و همچنین روکش دندان استفاده می شود.