دفع سنگ از ادرار به چه دلیلی رخ می دهد؟ | دارو و درمان دفع سنگ از ادرار
در این مطلب از نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با دلایل دفع سنگ از ادرار و راه های درمان آن اشنا کنیم. دفع سنگ از ادرار اتفاقی عادی نیست و اشاره به یک بیماری جدی مثل سنگ کلیه دارد. اگر شما هم در ادرار خود سنگ دیده اید و از این موضوع نگران هستید، بهتر است این مطلب را تا انتها مطالعه کنید. در این مطلب سعی کردیم تا تمامی آنچه که در رابطه با دفع سنگ از ادرار لازم است بدانید را به شما آموزش دهیم. پس با ما همراه باشید.
لازم به ذکر است شما در نشریه ی الکترونیکی جهان شیمی فیزیک می توانید اطلاعات بسیار کامل و مفیدی در رابطه با انواع داروها به دست آورید. کافی است در کادر جستجو که در قسمت سمت چپ و بالای صفحه ی اصلی سایت قرار گرفته است، نام داروی خود را وارد کرده و مقالات مربوط به آن را بخوانید. اگر به دنبال اطلاعات دارویی خاص هستید و مطلبی در رابطه با آن در سایت ما نیست، لطفا در قسمت بیان دیدگاه ها عنوان کرده تا مقاله ی کاملی در رابطه با آن برای شما قرار دهیم.
برای مثال خواندن مطلبی در رابطه با پرش عضلات را به شما پیشنهاد می کنیم. برای مطالعه ی این مقاله ی ارزشمند اینجا کلیک کنید.
دفع سنگ از ادرار چیست
به طور کلی سنگ هایی که از طریق ادرار دفع می شوند، توسط دستگاه تولید و دفع ادرار به وجود آمده اند. این سنگ ها از ته نشین شدن مواد کریستالی ایجاد می شوند. از جمله مواد کریستالی که سبب دفع سنگ از ادرار می شوند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اگزالات کلسیم
فسفات کلسیم
اسید اوریک
به طور عادی، مواد نام برده شده، همیشه از ادرار دفع خواهند شد، اما گاهی به صورت سنگ انباشته شده و دفع می شوند. محل تجمع این سنگ ها معمولا در کلیه است. بیشتر افرادی که به دفع سنگ از ادرار دچار می شوند، در دهه دوم و سوم زندگی خود قرار دارند، به طوری که سن این بیماران از ۲۸ سال به بالا گزارش شده است.
علامت ابتلا به سنگ
در حدود سن ۵۵ سالگی نیز ممکن است این نوع سنگ ها پدیدار شوند که اغلب به دلیل عفونت های ادراری است. افرادی که در معرض خطر سنگ های عفونی قرار می گیرند، بیشتر بانوان هستند. عوامل مختلفی در بروز این عارضه نقش دارد که از جمله آن ها می توان به ژنتیک، مصرف برخی داروها، تغییرات اسیدیته ی ادرار، کاهش مصرف مایعات و رژیم غذايي اشاره کرد.
ابتلا به سنگ های دستگاه ادراری به خودی خود علامت خاصی ندارد، مگر اینکه گیر کردن سنگ در مجاری ادراری سبب درد در فرد بیمار شود. از جمله علائم ابتلا به این نوع سنگ ها می توان به انسداد، عفونت و تورم باعث درد شدید، تهوع، استفراغ و اسهال اشاره کرد. بیشتر افراد در هنگام دفع سنگ از ادرار، خون مشاهده می کنند.
از زمانی که زندگی به سمت صنعتی شدن پیش رفت، افراد مبتلا به دفع سنگ ازادرار افزایش یافتند. انتظار می رود که در طول ده سال آینده، تعداد افراد مبتلا به ۷۰ درصد جمعیت جهان افزایش یابد.
اجزای دستگاه ادراری و ارتباط آن ها با دفع سنگ از ادرار
برای این که بدانیم چرا به دفع سنگ از ادرار مبتلا می شویم، بهتر است اجزای دستگاه ادراری را به خوبی بشناسیم. به ادامه این قسمت از مقاله توجه کنید. دستگاه ادراری ما از ۵ بخش اصلی تشکیل شده است. این ۵ بخش مهم به شرح زیر شناخته شده اند:
کلیه ها
اصلی ترین جزء دستگاه ادراری هستند که در بدن هر فردی دو عدد از آن وجود دارد. وظیفه اصلی کلیه، تولید ادرار است. خوب است بدانید که افراد با یک کلیه نیز می توانند به زندگی خود ادامه دهند. با این حال اگر کلیه ها وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند، سموم و مواد زائد از بدن فرد خارج نمی شود و می تواند منجر به مرگ او شود. در چنین شرایطی فرد به دیالیز نیاز پیدا می کند.
لگنچه
دیگر عضو مهم دستگاه ادراری، لگنچه نام دارد. این قسمت از بدن بخشی است که ادرار پس از تولید به آن وارد می شود. جالب است بدانید اغلب سنگ های ادراری در این قسمت تولید می شوند. در صورتی که این سنگ ها مسیر لگنچه مسدود نکنند، دفع سنگ از ادرار دردناک نخواهد بود.
میزنای یا حالب
قسمتی از بدن که ادرار را از لگنچه به مثانه منتقل می کند،میزنای یا حالب نام دارد. در صورتی که سنگ از لگنچه وارد حالب شود، فرد مبتلا درد شدیدی را در پهلو وشکم احساس می کند. این شرایط می تواند همراه با تهوع، استفراغ، سوزش ادرار و در آقایان درد بیضه، احساس شود. در این شرایط دفع سنگ از ادرار نیز همراه با درد و خونریزی خواهد بود.
مثانه
یکی از مهم ترین اجزای دستگاه ادراری، مثانه است. در این محل ادرار پیش از دفع ذخیره می شود. پر شدن مثانه به شما حس ادرار کردن را القا می کند. در صورتی که شرایطی مانند بزرگ شدن پروستات، تنگی مجرای ادرار یا مثانه عصبی برای بیمار رخ دهد، تخلیه مثانه دچار مشکل شده و می تواند سبب بروز سنگ مثانه شود. همچنین شرایط دیگری چون سوء تغذیه یا اختلالات سوخت وساز بدن (متابولیک ) در کودکان ترکیب طبیعی ادرار را تغییر داده و سنگ مثانه را به دنبال دارد. در این شرایط دفع سنگ از ادرار رخ می دهد.
مجرای ادرار
این مجرا وظیفه تخلیه ادرار را از مثانه بر عهده دارد. سنگ کلیه یا مثانه در صورتی که بزرگ باشند، می توانند راه ادرار را مسدود کنند. در این شرایط دفع سنگ از ادرار ممکن نبوده و فرد نمی تواند به راحتی و بدون درد ادرار کند.
برای این که بدانید سنگ در کدام قسمت دستگاه ادراری شما تولید شده و گیر کرده است، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. او با آزمایش و سونوگرافی می تواند جای سنگ را پیدا کرده و برای درمان آن اقدام کند.
آشنايي با سنگ هاي ادراري و روش هاي پيشگيري از دفع سنگ از ادرار
حال که با سیستم دستگاه ادراری آشنا شدیم، بهتر است بدانیم که انواع سنگ های دستگاه ادراری چه هستند و چگونه می توان از دفع سنگ از ادرار جلوگیری کرد؟ پیش از هر چیز باید بدانید که درمان سنگ های ادراری، به دو بخش پیشگیری و درمان تقسیم می شود. اگر کلیه یا مثانه شما سنگ ساز باشد و یک بار سنگ دفع کرده باشید، باید بدانید که احتمال بروز آن برای بار چندم نیز وجود دارد. پس بهتر است از روش های پیشگیری استفاده کنید تا دچار دفع سنگ از ادرار نشوید.
برای پیشگیری از تولید سنگ جدید، باید رژیم غذایی خاصی را رعایت کنید. همچنین، در مواقعی نیاز به انجام آزمایش خون و آزمایش ادرار ۲۴ ساعته برای بررسی وجود یا عدم وجود املاحی که شما را مستعد سنگ سازی می کنند، به شدت احساس می شود. به طور معمول اگر شما سنگ دفع کرده باشید و آن را در دسترس داشته باشید، پزشک با تجزیه آن سنگ می تواند از بروز دوباره آن جلوگیری کند. در افراد مستعد، آزمایشات خون و ادرار باید به فاصله ۲ تا ۶ هفته بعد از دفع سنگ انجام شوند .
نکات لازم برای آزمایشات بعد از دفع سنگ از ادرار
حتما توجه کنید در طول زمانی که شما مشغول به انجام آزمایشات سنگ دفع شده هستید، باید رژیم غذایی معمولی خود را داشته باشید. بر اساس این آزمایشات مشخص می شود که کدام بخش از تغذیه شما مشکل دارد و پزشک راحت تر می تواند دفع سنگ از ادرار را برای شما درمان کند. بر اساس آزمایشات انجام شده، پزشک دستور غذایی و دارویی جدید و مخصوص هر نوع سنگ ادراری را به شما خواهد داد.
علاوه بر این که شما حتما باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنید، باید آزمایشات مناسب تصویربرداری ونمونه برداری را انجام دهید تا هم محل سنگ و هم نوع آن تعیین شود تا به راحتی بتوان آن را درمان کرد.
با توجه به این که سنگ درون مجاری ادراری شما چه اندازه ای دارد و در کدام قسمت از دستگاه ادراری قرار گرفته است، درمان آن متفاوت خواهد بود. برای مثال سنگ هایی که اندازه آن ها از ۲ میلی متر کوچک تر است، تا ۹۷% به صورت خود به خودی دفع خواهند شد. سنگ های بزرگ تری که اندازه بین ۴ تا ۶ میلی متر دارند، تنها ۵۰ درصد احتمال دفع خود به خودی آن ها وجود دارد. سنگ های بزرگ تر از ۶ میلی متر نیز باید با روش های درمانی دفع شوند و عمدتا مسیری برای دفع خود به خودی آن ها وجود ندارد.
درمان جراحی به جای دفع سنگ از ادرار
اگر شما دارای سنگ های بزرگ تر از ۴ میلی متر باشید، ممکن است درمان جراحی به جای دفع سنگ از ادرار برای شما توصیه شود. این جراحی به دو روش انجام می شود که در ادامه به توضیح آن ها پرداخته ایم:
سنگ شکنی از راه پوست (PCNL)
در این روش جراحی، یک برش کوچک روی پوست ایجاد می شود. این برش با وسیله ویژه ای به نام نفروسکوپ در کلیه و در محل سنگ ایجاد خواهد شد. مرحله بعدی، تزریق ماده حاجب است که به واسطه ی آن محل سنگ مشخص می شود. در نهایت، سنگ با فورسپس مخصوصی بیرون کشیده خواهد شد. در صورتی که سنگ ابعاد بزرگی داشته باشد، ابتدا آن را با امواج اولتراسونوگرافی خرد می کنند و سپس با سبد یا فورسپس، از کلیه خارج می کنند. از مزیت های این روش می توان به ایجاد برش کوچک، احتمال عفونت کم و بهبودی فوری بیمار اشاره کرد.
سنگ شکنی درون اندامی (TUL)
روش دوم برای جراحی به جای دفع سنگ از ادرار، سنگ شکنی درون اندامی نام دارد. در این روش بی حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی خفیف انجام می شود. پس از آن جراحی با رد کردن یک لوله باریک (سیستوسکوپ و یورتروسکوپ) از راه مجرای ادراری ادامه پیدا می کند. در این مرحله، امـواج سنگ شکن به سنگ برخـورد می کنند که نوع آن ها برحسب نوع دستگاه سنگ شکن متفاوت خواهد بود. اگر در این مرحله سنگ به دلیل بزرگ بودن کامل از بین نرود، ممکن است جراح لوله ای را در حالب قرار دهد تا مسیر باز بماند و خرده سنگ های باقی مانده در کلیه نیز دفع شوند. این لوله پس از یک الی سه ماه توسط پزشک خارج خواهد شد. در طول این مدت ممکن است بیمار به هنگام ادرار خونریزی را تجربه کند.
اولین علائم دفع سنگ از ادرار
زمانی که سنگ از محل استقرار خود در کلیه یا مثانه جدا شده و تکان بخورد، اولین علائم دفع سنگ از ادرار ظاهر می شود. این علائم ابتدا با درد شدید در پهلوها و پشت شروع می شوند. گاهی اوقات این درد شدید و تیز نیست اما به وضوح فعالیت های روزانه شما را مختل خواهد کرد. اما گاهی شدت درد به حدی است که تا کشاله ران نیز ادامه پیدا می کند. از دیگر علائم دفع سنگ از ادرار می توان به موارد زیر اشاره کرد:
حالت تهوع
استفراغ
ادرار خونی
دفع ادرار دردناک
ادرار کف آلود و بد بو
کم یا زیاد شدن حجم ادرار
تب و لرز
زمانی که شما درد سنگ کلیه را احساس می کنید، یعنی سنگ در مسیر دفع شدن قرار گرفته است. در این شرایط با توجه به اندازه سنگ ممکن است شما دفع سنگ از ادرار را تجربه کنید. گاهی نیز به دلیل اندازه بزرگ سنگ، علائم شما بدتر شده و نیاز به درمان پزشکی خواهید داشت.
از کجا بفهمیم دفع سنگ از ادرار اتفاق افتاده است
برای این که بدانید دفع سنگ از ادرار برای شما رخ داده است یا خیر، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. آزمایشات تصویربرداری می توانند به شما نشان دهند که آیا سنگ دفع شده است یا هنوز در دستگاه ادراری شما وجود دارد. معمولا سنگ های زیر ۴ میلی متر یک ماه طول می کشد تا از مجاری ادراری شما خارج شوند. سنگ های بزرگ تر، دوره درمان طولانی تری داشته و پس از جراحی و مصرف دوره ای آنتی بیوتیک، با چک آپ نهایی توسط پزشک مشخص می شود که به طور کامل دفع شده اند یا هنوز قطعاتی از آن ها وجود دارد.
نوشیدنی های مناسب برای دفع سنگ از ادرار
همان طور که می دانید وقتی فردی دچار سنگ کلیه یا مثانه می شود، به او توصیه می شود که مصرف مایعات خود را افزایش دهد. در این شرایط برخی نوشیدنی ها برای شما بسیار مفید هستند و بهتر است در رژیم غذایی خود از آن ها استفاده کنید. از جمله این نوشیدنی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دمنوش قاصدک
ماء الشعیر
دمنوش گیاه دم اسبی
آب پیاز
چای جاوا یا جاوه
آب آناناس
