چگالی حلال ویژه و خواص دیگر آن
چگالی حلال ویژه یکی از خواص فیزیکی این حلال است که برابر با ۰,۸ گرم بر میلی متر است. علاوه بر چگالی، حلال ویژه دارای خواص فیزیکی چون حلالیت پایین در آب و بی رنگ بودن است. حلال ویژه ترکیبی هیدروکربنی است که حاصل برش دادن نفت سفید است. ارزان بودن قیمت حلال ویژه یکی از دلایلی است که باعث کاربرد گسترده آن شده است. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به کاربردها و خواص فیزیکی چون چگالی حلال ویژه می پردازیم.
حلال ویژه چیست؟
وایت اسپریت یا حلال ویژه یکی از ترکیبات هیدروکربنی با تعداد ۵ تا ۸ کربن است که در نتیجه برش دادن کروزن ایجاد می شود. با کراکینگ کروزن سنگین می توان حلال ویژه به عنوان ترکیبی سبک را تولید کرد. با توجه به درصد ترکیبات هیدروکربنی خطی و آروماتیک، بوهای مخصوصی در این حلال ها دیده می شود. حلال وایت اسپریت بدون رنگ و شفاف بوده و آتش زا است.
چگالی حلال ویژه، ۰,۸ گرم بر میلی متر مکعب بوده و ترکیبی از پارافین ها، سیکلوپارافین ها و هیدروکربن های معطر است. به طور عمده از این حلال در صنعت رنگ سازی استفاده شده و به نام تینر رنگ نیز خوانده می شود. فشار بخار آن بین ۰,۳ تا ۳ کیلوپاسکال بوده و گریدهای مختلفی از آن روانه بازار شده است. سه گرید متفاوت حلال ویژه، دارای خواص فیزیکی چون نقط جوش، وزن مولکولی، فشار بخار، انحلال پذیری و درجه اشتعال متفاوت هستند.
انواع حلال ویژه
فلاش کم از وایت اسپریت، نقطه اشتعالی بین ۲۱ تا ۳۰ درجه سانتی گراد، فلاش معمولی از این حلال در محدوده بین ۳۱ تا ۵۴ درجه سانتی گراد و وایت اسپریت با فلاش زیاد، دارای درجه اشتعالی بیشتر از ۵۴ درجه سانتی گراد است.
قیمت حلال ویژه با توجه به انواع مختلف فلاش های آن، فرق دارد.
خواص و مزایای حلال ویژه
از وایت اسپریت به طور عمده در حلال های پاک کننده، رنگ ها، حلال های استخراج کننده، نگهدارنده های چوب، مرکب چاپ، حلال لاستیک و رزین، به عنوان حلال در صنایع آرایشی و بهداشتی، چسب ها و … استفاده می شود. به عنوان مثال وایت اسپریت به عنوان حلال چربی گیر برای تمیز کردن سطوح فلزی، خشک شویی و حلال خشک کن در صنعت رنگ سازی کاربرد دارد.
وایت اسپریت می تواند نقش حلال را در چاپ پارچه و یا چاپ روی صفحه داشته باشد. برای این که صفحاتی که با جوهرهای پارچه ای و پلاستیزول روغن چاپ شده اند، پاکسازی شوند از حلال ویژه استفاده می شود. تینرهای رنگ، لاک الکل و رنگ های روغنی را با کمک این حلال، رقیق می کنند. در واکس کفش، واکس مبلمان و اثاث منزل و کف پوش ها نیز، حلال ویژه استفاده می شود. وایت اسپریت نقش پاک کننده را در برخی از مصارف خانگی دارد. به عنوان مثال تمیز کردن قلم موی رنگ، پاک کردن چسب از سطوح و تمیز کردن قطعات خودرو با این ماده انجام می شود.
برای تمیز کردن، از بین بردن چربی و استخراج مواد نیز، حلال ویژه به عنوان حلال کاربرد دارد.
عوارض حلال ویژه
استفاده از حلال ویژه در موارد متعددی چون رنگ ها و لاک ها و یا حضور در محیط تولید این حلال، می تواند عوارضی را برای این افراد در پی داشته باشد. تماس، تنفس و یا نوشیدن وایت اسپریت می تواند باعث بروز عوارض این ترکیب شود. همچنین چگونگی تاثیر اثرات نامطلوب این ترکیب می تواند در نتیجه میزان قرارگیری، نحوه مواجه با وایت اسپریت، مدت زمانی که با آن در تماس هستند و یا شکل شیمیایی این حلال، متفاوت باشد.
از عوارض این ترکیب می توان به ناراحتی معده و شکم درد، خواب آلودگی، مشکلات قلبی و یا حتی کما اشاره داشت. ورود مستقیم این حلال به ریه ها، باعث استفراغ و صدمه به ریه می شود که پنومونیت نامیده می شود. استشمام این ماده باعث تحریک گلو، بینی، ریه ها، تنگی نفس، سرگیجه، ناراحتی معده و عدم هماهنگی می شود. تحریک، خشکی و ایجاد ترک نیز در نتیجه تماس طولانی مدت وایت اسپریت با پوست می شود.
قیمت حلال ویژه در شرکت های مختلف متفاوت بوده و شرکت های معتبر وارد کننده مواد اولیه شیمیایی صنعتی با برندهای معروف، محصولی باکیفیت را عرضه می کنند.
