علت تشنج خفیف چیست | دارو و درمان قطعی و فوری تشنج خفیف
تشنج خفیف یا تشنج کانونی بروز گذرای علائم ناشی از فعالیت عصبی بیش از حد یا غیر طبیعی در مغز است که از شبکه های محدود به یک نیمکره منشا می گیرد. بیشتر تشنج های کانونی کوتاه هستند و بین چند ثانیه تا دو دقیقه طول می کشند. تشنج خفیف یک اختلال در هوشیاری است که معمولا بین یک تا دو دقیقه طول می کشد، اما ممکن است برای برخی افراد کوتاه تر یا طولانی تر باشد.
تشنج خفیف می توانند در اثر ضایعات آشکار مغزی (مانند سکته مغزی، تومور) ایجاد شود، اما مطالعات تصویربرداری عصبی اغلب هیچ آسیب شناسی زمینه ای را شناسایی نمی کنند.
استفاده از داروهای ضد تشنج درمان اولیه و ارجح است. انتخاب دارو باید با توجه به نیازهای هر بیمار و با در نظر گرفتن عواملی مانند سن، جنس و بیماری‌های همراه تنظیم شود. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در رابطه با تشنج خفیف و راههای درمان آن ارائه می دهیم لطفا با ما همراه باشید.
تشنج چیست
تشنج، تغییرات غیرارادی در هوشیاری یا حرکت ناشی از فعالیت الکتریکی غیرعادی و نامنظم در مغز است. در تشنج کانونی یا فوکال که به عنوان تشنج جزئی نیز شناخته می شود فعالیت الکتریکی در ناحیه کوچکی در مغز شروع می شود و ممکن است گسترش یابد و منطقه بزرگ تری از مغز را درگیر کند. گاهی اوقات، تشنج های کانونی در قسمت کوچکی از مغز شروع می‌شوند و به سرعت هر دو طرف مغز را درگیر می‌کنند – اما اگر در یک ناحیه از مغز منشا گرفته باشند، همچنان تشنج کانونی محسوب می‌شوند.
علائم تشنج کانونی می تواند شامل حرکات غیرارادی یا تکان دادن قسمت کوچکی از بدن، تکان دادن تمام بدن، کاهش هوشیاری یا عدم آگاهی کامل باشد.
تفاوت تشنج خفیف با تشنج عمومی
تشنج عمومی، تشنجی است که با فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز شروع می شود. از آنجا که تشنج خفیف می تواند به سرعت گسترش یابد و علائم شدید ایجاد کند، گاهی اوقات یک تشنج کانونی و یک تشنج عمومی ممکن است بسیار شبیه به هم باشند. تفاوت های اصلی بین تشنج خفیف و عمومی عبارتند از:
تشنج کانونی ممکن است با علائمی مانند اسپاسم یا سفتی عضلات در یک طرف صورت، بازو یا پا قبل از شروع علائم تغییرات در هوشیاری یا حرکات غیرارادی گسترده تر آغاز شود. تشنج عمومی با علائم عمومی مانند از دست دادن هوشیاری یا تشنج کل بدن از همان ابتدا ظاهر می شود. تشنج کانونی می تواند علائم باقیمانده ضعف مانند فلج تاد را پس از پایان تشنج ایجاد کند، در حالی که تشنج عمومی معمولا اینطور نیست.
فردی که تشنج کانونی دارد ممکن است در آزمایش الکتروانسفالوگرام (EEG) فعالیت الکتریکی نامنظم در یک ناحیه خاص داشته باشد، در حالی که انتظار می رود فرد مبتلا به تشنج عمومی دارای الگوی بی نظمی گسترده تری باشد.
تشنج کانونی ممکن است با ناهنجاری هایی در آزمایش های تصویربرداری مغز مرتبط باشد که با علائم اولیه تشنج یا الگوی EEG مطابقت دارد. تشنج عمومی معمولا با چنین ارتباطی بین تصویربرداری مغز و علائم تشنج یا الگوهای EEG همراه نیست.
به طور کلی، اگر تشنج خفیف دارید که از یک قسمت از مغز شروع می شود، ممکن است تشنج عمومی نیز از ناحیه دیگری از مغز منشاء گرفته باشد. همچنین ممکن است هم تشنج کانونی و هم تشنج عمومی را تجربه کنید.
علت تشنج خفیف
تشنج کانونی توسط ناحیه ای از مغز که مستعد فعالیت الکتریکی نامنظم است، ایجاد می شود. این ناهنجاری ها در فعالیت الکتریکی ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشند. گاهی اوقات تشنج های کانونی ممکن است به دلیل آسیب مغزی در هر زمانی در دوران کودکی یا بزرگسالی شروع شوند. علل شایع تشنج خفیف عبارتند از:
- مادرزادی (از بدو تولد وجود دارد)
- ضربه به سر
- تومور مغزی
- سکته
- عفونت مغزی
- یک رگ خونی غیر طبیعی در مغز
علائم تشنج در بزرگسالان
علائم تشنج کانونی می تواند متفاوت باشد و ممکن است با انقباض خفیف، تکان یا اسپاسم یک قسمت از بدن شروع شود. در طی چند ثانیه یا چند دقیقه، علائم ممکن است افزایش یابند یا ممکن است خود به خود فروکش کنند، زیرا فعالیت الکتریکی نامنظم در مغز گسترش یا برطرف می شود.
تشنج ممکن است آنقدر سریع شدیدتر شود که اولین تظاهرات قابل توجه تشنج کانونی در واقع می تواند کاملا شدید به نظر برسد و ممکن است اصلا کانونی به نظر نرسد. علائم اولیه تشنج کانونی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- انقباضات صورت، سر، بازو، پا یا بدن، اسپاسم یا تکان خوردن
- حرکات غیر معمول یا نامنظم چشم
- زمزمه کردن یا ترشح آب دهان
- کاهش آگاهی
- از دست دادن هوشیاری
عوارض تشنج
آپنه: تشنج می تواند باعث توقف تنفس شود که به آن آپنه معروف است. اگر مکث ها بیش از حد طولانی باشد، می تواند میزان اکسیژن خون را کاهش دهد. اکسیژن کم خون می تواند تهدید کننده زندگی باشد یا باعث آسیب دائمی شود.
عملکرد قلب: تشنج می‌تواند بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد و باعث ریتم ناپایدار قلب، کندی ضربان قلب، ایست قلبی یا حمله قلبی شود.
عوامل متعدد: گاهی اوقات مرگ ناشی از تشنج ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف داخلی یا فیزیکی است. برای مثال، یک فرد ممکن است هم اختلال در عملکرد قلب و هم آپنه را تجربه کند.
آسیب خارجی: اگر فردی تشنج داشته باشد یا بیماری مرتبط با تشنج داشته باشد، ممکن است از منابع خارجی آسیب ببیند. اینها می تواند شامل صدمات فیزیکی، مانند سقوط یا غرق شدن در حین تشنج باشد.
درمان تشنج
مدیریت صحیح درمان برای کاهش خطر تشنج بسیار مهم است. گزینه های درمانی برای تشنج عبارتند از:
دارو
گزینه های دارویی شامل داروهای ضد صرع (AEDs) مانند کاربامازپین، لاکوزامید، فنی توئین و اکسکاربازپین است. گزینه های دارویی اخیرا تأیید شده شامل محصول کانابینوئید اپیدیوکس است.
جراحی
جراحی می تواند در کمک به مدیریت تشنج در زمانی که دارو بی اثر است، موثر باشد. جراحی برای تشنج شامل قطع اتصالات در ناحیه ای از مغز است که در آن فعالیت الکتریکی نادرست رخ می دهد.
رژیم غذایی
رژیم غذایی می تواند برای کمک به مدیریت تشنج مفید باشد. رژیم‌های کتوژنیک، شاخص گلیسمی پایین و رژیم‌های اصلاح شده اتکینز، همگی در کاهش تشنج موثر بوده‌اند.
تحریک الکتریکی
کاشت الکترودها در نواحی خاصی از مغز و عصب واگ (واقع در گردن) می تواند به جلوگیری از تشنج کمک کند.
تشنج در کودکان
تشنج به این معنی است که ناحیه ای در مغز کودک شما یک انفجار از فعالیت الکتریکی را ارسال می کند. تشنج ممکن است در یک قسمت از مغز شروع شود یا هر دو طرف تحت تأثیر قرار گیرند. تشنج ممکن است چند ثانیه یا بیشتر از ۵ دقیقه طول بکشد. تشنج تازه شروع تشنجی است که برای اولین بار اتفاق می افتد. در این صورت کودک شما در معرض خطر بیشتری برای تشنج دیگر در ۲ سال آینده است.
تشنج در خواب
تشنج های شبانه تشنج هایی هستند که در هنگام خواب رخ می دهند. آنها می توانند باعث رفتار غیرمعمول شبانه شوند، مانند بیدار شدن بدون دلیل یا ادرار کردن هنگام خواب و همچنین تکان های بدن. بطورکلی به تشنج های شبانه یا تشنج در خواب تشنج تونیک-کلونیک می گویند.
اگرچه تشنج های شبانه در هنگام خواب اتفاق می افتند، اما برخی از ویژگی های آنها شبیه به تشنج های روزانه است. در طول تشنج شبانه، ممکن است گریه کنید یا صداهای غیرمعمولی ایجاد کنید. تشنج در خواب با تغییر در فعالیت الکتریکی مغز در مراحل خاصی از خواب و بیداری ایجاد می شوند و معمولا در اوایل صبح رخ می دهد.
فرق صرع و تشنج
صرع یک اختلال عصبی مزمن است. افراد مبتلا به صرع حملات مکرر را تجربه می کنند که از نظر نوع و شدت متفاوت است. علت صرع پیچیده است و بسیاری از اشکال صرع نتیجه ژنتیک است. این تغییرات ژنتیکی منجر به اختلال در تنظیم ویژگی الکتریکی نورون ها می شود.
به عنوان مثال، برخی از اشکال صرع به دلیل جهش های ژنتیکی در پروتئین کانال سدیم دارای ولتاژ است. در این جهش‌ها، کانال‌ها به جای غیرفعال شدن دوره ای، مانند کانال های سالم، بیشتر فعال می مانند.
در تشنج، فعالیت الکتریکی غیرعادی نورون ها منجر به اسپاسم عضلانی، از دست دادن موقت هوشیاری و رفتار غیرعادی می شود. دسته بندی های مختلفی برای تشنج ها وجود دارد که انواع اصلی آن تشنج عمومی و تشنج جزئی یا خفیف است.
تشخیص تشنج خفیف
برای تشخیص تشنج، پزشکان ممکن است علائم فیزیکی را ارزیابی کرده و آزمایشاتی مانند موارد زیر را انجام دهند:
الکتروانسفالوگرام (EEG): نوار مغزی فعالیت الکتریکی در مغز را نشان می دهد و پزشکان از آن برای بررسی الگوهای امواج مغزی و تعیین نوع تشنج استفاده می کنند.
اسکن ام آر آی: اسکن ام آر آی می تواند هرگونه آسیب ساختاری به مناطقی از مغز را نشان دهد.
اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET): اسکن PET می تواند تغییرات در شیمی مغز را نشان دهد.
توموگرافی کامپیوتری با انتشار تک فوتون (SPECT): اسکن SPECT می‌تواند تغییراتی مانند جریان خون و فعالیت سلول‌های مغز را هنگام وقوع تشنج نشان دهد.
داروی تشنج خفیف
داروهای قدیمی به ویژه کاربامازپین، فنی توئین و والپروات به عنوان خط اول درمان رایج هستند. زیرا عوارض جانبی کمتر و پتانسیل کمتری برای تداخلات فارماکوکینتیک با سایر داروها دارند. همه داروهای ضد تشنج دارای عوارض جانبی وابسته به دوز و نوروتوکسیک مانند خواب آلودگی، اختلال شناختی و آتاکسی هستند. اگرچه دوزی که در آن ظاهر می شوند به طور قابل توجهی بین افراد متفاوت است. این عوارض جانبی با قطع مصرف به سرعت برطرف می شود.
سنوبامات یک داروی ضد تشنج جدید است که به صورت تجاری در اروپا و ایالات متحده برای درمان تشنج کانونی در بزرگسالان موجود است. مکانیسم‌های مسئول فعالیت ضد تشنج این دارو شامل افزایش وضعیت غیرفعال کانال‌های سدیم دارای ولتاژ با مسدود کردن جریان سدیم پایدار و مدولاسیون مثبت آلوستریک گیرنده‌های گابا در محل اتصال غیر بنزودیازپین است.
درمان خانگی تشنج خفیف در طب سنتی
هزاران سال است که مردم از اسانس ها برای تشنج استفاده می کنند. به عنوان مثال، در ایران باستان، گاهی اوقات پزشکان از روغن اسطوخودوس برای درمان صرع استفاده می کردند. امروزه بیش از ۹۰ اسانس وجود دارد که به راحتی می توان آنها را در فروشگاه های بهداشتی و آنلاین خریداری کرد.
در حال حاضر تحقیقات نسبتا کمی در مورد فواید بالقوه اسانس برای تشنج وجود دارد. با این وجود، برخی از افراد مبتلا به صرع و تشنج احساس می کنند از مصرف این روغن ها سود می برند یا کنجکاو هستند که آنها را امتحان کنند. اگر به فکر استفاده از روغن‌های ضروری برای کنترل تشنج هستید، همیشه باید قبل از شروع درمان جدید با پزشک خود صحبت کنید.
روغن های ضروری نباید جایگزین داروها شوند، زیرا خطر ابتلا به تشنج ناگهانی وجود دارد. یکی از مزایای احتمالی روغن های ضروری این است که می توانند به افراد کمک کنند تا احساس آرامش کنند. از آنجایی که استرس عامل اصلی حملات تشنج است، استشمام این عطرهای مطبوع یا ماساژ با آنها می تواند به کاهش استرس کمک کند.
روغن‌های ضروری مزایای بالقوه‌ای دارند و برخی از آنها تحریک پذیری در سلول های مغز را کاهش می دهند. فهرستی از اسانس ها و موادی که ممکن است دارای خواص ضد تشنج باشند عبارتند از:
- گلپر نروژی
- پرتقال تلخ
- روغن رازیانه
- آکوروس
- شوید
- زیره سیاه
- علف لیمو
- اسطوخودوس
- میخک
درمان قطعی و فوری تشنج خفیف
فعالیت‌های آرامش بخش مانند مدیتیشن، تجسم یا تنفس آهسته و متمرکز می تواند به کاهش استرس و در نتیجه کاهش تشنج خفیف در برخی افراد کمک کند. مدیتیشن می تواند راه بسیار خوبی برای آرامش باشد، شما را از استرس یا اضطراب رها کرده و با خستگی جسمی و ذهنی مقابله می کند. هم مدیتیشن و هم تنفس عمیق می توانند بر فعالیت الکتریکی در مغز و سیستم عصبی مرکزی تأثیر بگذارند.
آیا تشنج باعث مرگ میشود
تشنج نه تنها به عنوان یک بیماری ترسناک است، بلکه می تواند خطر مرگ بیمار را نیز افزایش دهد. برخی از علائم و انواع تشنج خطرناک تر از سایرین هستند، اما برخی از کارها را می توان برای کاهش خطر مرگ انجام داد. داروها، تشخیص زودهنگام، نظارت و برخی تغییرات سبک زندگی می تواند به بهبود نتایج برای افرادی که دچار تشنج می شوند، کمک کند.
مرگ غیرمنتظره ناگهانی در تشنج (SUDEP) تقریبا در ۱ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر مبتلا به صرع رخ می دهد. در بزرگسالان، میزان مرگ و میر بیماران مبتلا به صرع بین ۳۰ تا ۴۰ درصد است. بیماران همچنین ممکن است در اثر صدمات ثانویه مانند غرق شدن یا خفگی در طی تشنج جان خود را از دست بدهند. صرع با میزان بالایی از مرگ و میر زودرس همراه است. تشنج های تونیک-کلونیک بیشترین خطر ابتلا به مرگ ناگهانی غیرمنتظره را در تشنج دارند.
