دی متیل گلی اکسیم چیست؟ – خواص و مزایا
دی متیل گلی اکسیم ترکیبی شیمیایی و بسیار کاربردی در علم شیمی تجزیه است. این ماده سفید و پودری به طور عمده به عنوان شناساگر نیکل استفاده می شود. دی متیل گلی اکسیم ماده ای کاربردی در علم پزشکی و صنعت است. یکی از حلال های دی متیل گلی اکسیم که در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک مورد بررسی قرار می گیرد، متانول است. قیمت متانول و دی متیل گلی اکسیم متاثر از نوع برند شرکت تولید کننده بوده و بازار خرید و فروش آن ها نیز وابسته با تقاضای این مواد در صنایع مختلف است.
ویژگی های دی متیل گلی اکسیم
DMG یا ۲,۳- بوتان دیون دی اکسید ترکیبی با فرمول مولکولی C۴H۸N۲O۲ بوده و به صورت پودری سفید رنگ است. یکی از مهمترین خواص این ترکیب، عملکرد به دو عنوان لیگاند دودندانه است، زیرا در ساختار خود دارای دو هیدروژن است. با این خاصیت می تواند با فلزات، تشکیل کمپلکس دهد.
این ترکیب در دمای ۲۴۰ درجه سانتی گراد ذوب شده و در دمای ۲۱۷ درجه سانتی گراد به جوش می آید. از خواص فیزیکی DMG، قابل اشتعال بودن است.
حلال های DMG
دی متیل گلی اکسیم در آب به مقدار کمی قابل انحلال بوده ولی در حلال هایی چون سدیم هیدروکسید، اتانول، پیریدین و متانول حل می شود. متانول ساده ترین الکل است که با نام متیل الکل و روح چوب نیز شناخته می شود. متانول ترکیبی قابل انحلال در آب بوده و سمیت بسیار بالایی دارد. این الکل را به طور طبیعی می توان در برخی از میوه ها و سبزیجات یافت.
قیمت متانول یکی از عواملی است که استفاده از آن را در بسیاری از صنایع رواج داده است.
تولید دی متیل گلی اکسیم
اگر دو ترکیب متیل اتیل کتون و اتیل نیتریت را با هم ترکیب کنند، محصول واکنش، بی استیل مونوکسیم است. سپس این محصول با سدیم هیدروکسیل آمین مونوسولفات واکنش داده و دوباره اکسیم دار می شود و در نهایت DMG تولید می شود.
تشکیل کمپلکس DMG با فلزات
دی متیل گلی اکسیم توانایی تشکیل کمپلکس با فلزاتی چون نیکل، پالادیوم و کبالت را دارد. کاربرد کمپلکس ها در جداسازی کاتیون ها از محلول های نمک های فلزی است. به طوری که برای جداکردن نیکل از DMG استفاده می شود. برای تشکیل چنین کمپلکسی، به محیط واکنشی که حاوی الکلی است، دی متیل گلی اکسیم را اضافه می کنند. بعد از افزودن آمونیاک به این محلول و رسیدن میزان PH به ۵ تا ۹، تشکیل کمپلکس شروع می شود. زیرا اگر PH محیط از ۵ کمتر شود، جداسازی به جهت محلول بودن کمپلکس نیکل، صورت نمی گیرد. رسوب قرمز تشکیل شده نامحلول در آب را با فیلتر و استفاده از کاغذ صافی جداسازی می کنند.
خواص و مزایای دی متیل گلی اکسیم
عمده ترین کاربرد DMG در شیمی تجزیه و در نقش معرف و شناساگر است. همان طور که در بالا گفته شد، در جداسازی نیکل از DMG استفاده می شود که این خاصیت برای خالص کردن طلا و جواهرات در تماس با پوست به کار برده می شود. در باتری ها برای این که ترکیبات کاتدی در فرایند هیدرومتالوژی لیتیم، کبالت و نیکل تمیز شود، DMG به کار برده می شود. همچنین این ترکیب برای کاهش دادن کاتیون آهن و اندازه گیری مقدار این فلز در آب دریا استفاده می شود.
برای تولید سلاح های جنگ شیمیایی مانند اتیل متیل فسفونوفلووریدات (سارین) و ایزوسارین قوی تر (سومان) از دی متیل گلی اکسید استفاده می شود.
قیمت متانول به عنوان یکی از حلال های DMG، در شرکت های مختلف با هم متفاوت است.
خطرات و ایمنی دی متیل گلی اکسیم
DMG ماده ای سمی و خطرناک برای محیط زیست است. با قرار گرفتن این ماده در برابر گرما، تجزیه شده و تولید گازهای منفجره می کند. با قرار گرفتن در برابر بخارات این ترکیب، عوارضی چون تهوع، استفراغ، سردرد و اختلال در تنفس ایجاد می شود. در صورت تماس DMG با چشم، تحریک و سوزش در آن ایجاد شده و در این شرایط باید چشم را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شست و شو دهید.
قرمزی، سوزش و التهاب علایمی است که در نتیجه تماس DMG با پوست ظاهر می شود. در این شرایط نیز باید محل مورد نظر با آب و صابون به مدت ۱۵ دقیقه شست و شو داده شود.
