آمینو تری متیلن فسفونیک اسید چیست؟ – خواص و مزایا
داآمینو تری متیلن فسفونیک اسید یکی از مواد آنتی اسکالانت است که به عنوان یک ضد رسوب و ضدخوردگی عمل می کند. این ماده دارای سمیت کمی بوده و فرمول شیمیایی آن به صورت C۳H۱۲NO۹P۳ است. این ترکیب جامدی سفید رنگ و به صورت کریستالی است. با حل شدن در آب به عنوان یک جذب کننده رطوبت نیز به کار برده می شود. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک با آمینو تری متیلن فسفونیک اسید آشنا می شویم.
خواص آمینو تری متیلن فسفونیک اسید
آمینو تری متیلن فسفونیک اسید که با نام اختصار ATMP خوانده می شود، برای از بین بردن رسوب در سیستم های آبی بزرگ و کوچک به کار برده می شود. از ویژگی های این ترکیب، علاوه بر جاذب رطوبت بودن، توانایی خوب در کلاته کردن و تغییر شبکه است. ATMP در دمای پایین تر از ۲۰۰ درجه سانتی گراد، خاصیت ضدرسوبی داشته و در حالت کلی ماده ای پایدار در دما محسوب می شود. تجزیه ATMP در نتیجه قرارگیری آن در آب به شش یون منفی و مثبت بوده که در نتیجه، تشکیل کلات های پایداری را با یون های فلزی چون آهن، آلومینیوم، مس، روی، کلسیم، منیزیم و … می دهد.
تولید ATMP
از واکنش میان آمونیوم کلرید با اسید فسفریک و اسید کلریدریک غلیظ برای تولید آمینو تری متیلن فسفونیک اسید استفاده می شود. به این ترتیب که ابتدا این مواد را وارد رآکتور کرده و دما را تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد بالا برده و آن را با کمک جریان بخار ثابت نگه می دارند. در مرحله بعد، ۳۵ تا ۳۷ درصد وزنی فرمالدهید به مخلوط اضافه کرده و سه ساعت به واکنش فرصت می دهند. بعد از واکنش، محصول را به اندازه ۱۵ تا ۲۵ درصد وزنی غلیظ کرده و با کمک سانتریفوژ، ATMP با غلظت بالا به دست می آید.
آمینو تری متیلن فسفونیک اسید در نقش آنتی اسکالانت
آنتی اسکالانت ها موادی هستند که مانع از رسوب ترکیباتی چون کربنات ها و سولفات ها می شوند. به طور کل، رسوب ها به دو گروه قابل حل در اسید مانند کربنات ها و سولفیدها و رسوبات غیرقابل حل در اسید مانند سولفات ها دسته بندی می شوند. رسوباتی که در اسید حل می شوند با کمک یک اسید از بین رفته و رسوبات غیرقابل حل در اسید، با استفاده از روش های دیگر، حذف می شوند. به عنوان مثال، رسوب کربنات کلسیم را با کمک اسید کلریدریک حذف می کنند. اما رسوبات غیرقابل حل در اسید را با استفاده از عامل کلاته ساز از بین می برند. این عوامل با تشکیل کمپلکس قوی به حذف رسوب ها کمک می کنند. یکی از این عوامل کلاته کننده، ATMP است که در نیروگاه ها، خطوط انتقال و چاه های نفت به کار برده می شود.
مزایای آمینو تری متیلن فسفونیک اسید
عمده ترین کاربرد ATMP به عنوان آنتی اسکالانت به خصوص در سیستم های آبی است. با استفاده از این ماده آنتی اسکالانت می توان رسوبات و خوردگی را در فلزات، تجهیزات به کار رفته ر نیروگاه ها، پالایشگاه ها، پتروشیمی ها، سیستم های تزریق آب چاه، خطوط لوله انتقال نفت و … از بین برد.
این ماده در صنعت نساجی و رنگرزی به عنوان عامل کلاته کننده یون های فلزی و اصلاح سطح فلز به کار برده می شود. ترکیب شدن ATMP با اسیدهای آلی چون اسید لاکتیک و یا نمک استفاده شه در تصفیه آب سیستم های خنک کننده گردشی، باعث به وجود آمدن عاملی با توانایی کار در شرایط مختلف می شود.
در کل کاربرد این ماده در تصفیه آب، عامل کلاته کننده، آنتی اسکالانت و مواد شوینده است.
نکات ایمنی ATMP
اگر ترکیب مورد بحث در این مقاله با چشم و پوست تماس پیدا کند، باعث التهاب و سوزش می شود. همچنین غبار آن به غشای مخاطی چشم، دهان و دستگاه تنفسی آسیب می زند. با ورود غبارات این ماده به دستگاه تنفسی، سرفه، تنگس نفس و کوتاه شدن تنفس ایجاد می شود. در صورت تماس آن با چشم و پوست، محل مورد نظر را به مدت ۱۵ دقیقه با آب فراوان شست و شو دهید.
