امروز در این مطلب از نشری الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با بیش فعالی یا ADHD آشنا کنیم. واژه بیش فعالی معمولا تصویر یک کودک پر شر و شور را جلوی چشمان ما زنده می کند. اما جالب است بدانید که بزرگسالان نیز به بیش فعالی دچار می شوند. در این مطلب سعی کردیم تا تمام آنچه را که لازم است در رابطه با بیش فعالی بدانید به شما بیاموزیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
لازم به ذکر است شما در نشریه ی الکترونیکی جهان شیمی فیزیک می توانید اطلاعات بسیار کامل و مفیدی در رابطه با انواع داروها به دست آورید. کافی است در کادر جستجو که در قسمت سمت چپ و بالای صفحه ی اصلی سایت قرار گرفته است، نام داروی خود را وارد کرده و مقالات مربوط به آن را بخوانید. اگر به دنبال اطلاعات دارویی خاص هستید و مطلبی در رابطه با آن در سایت ما نیست، لطفا در قسمت بیان دیدگاه ها عنوان کرده تا مقاله ی کاملی در رابطه با آن برای شما قرار دهیم.
برای مثال خواندن مطلبی در رابطه با اوتیسم را به شما پیشنهاد می کنیم. برای مطالعه ی این مقاله ی ارزشمند اینجا کلیک کنید.
بیش فعالی یا ADHD چیست
این بیماری روانی یک نوع اختلال نقص توجه است. عموما این بیماری در سنین پایین و خردسالی دیده می شود. به گفته محققان حدود ۳ الی ۵ درصد کودکان کمتر از ۷ سال به این اختلال دچار هستند. با این حال برخی بزرگسالان نیز هنوز درگیر این اختلال هستند. البته لازم به ذکر است که شواهدی مبنی بر ادامه دار شدن بیش فعالیتا سنین نوجوانی در دست هست.
این عارضه می تواند سبب شود تا مشکلات زیادی از جمله عدم تمرکز و عدم توانایی در جمع کردن حواس برای فرد رخ دهد. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که هرگونه عدم تمرکز یا بی توجهی، بر بیش فعالی دلالت ندارد. گاهی اوقات افراد به دلیل مشکلات مختلفی ممکن است دچار عدم تمرکز شوند. برای تشخیص این موضوع، باید مجموع علائم فرد را در نظر گرفت و در مورد آن ها صحبت کرد.
بیش فعالی یا ADHD، نوعی اختلال رفتاری رشدی است که سبب ظهور واکنش های تکانشی، اختلال در یادگیری و فعالیت های فیزیکی بیش از اندازه می شود. این اختلال می تواند با برخی رفتارهای غیرعادی همراه باشد. ابتلا به این عارضه، معمولا تمرکز طولانی مدت بر روی یک مسئله ی واحد را با مشکل مواجه کرده و ممکن است با برخی عوارض روانی نظیر اختلال دوقطبی یا افسردگی همراه باشد.
در صورت رسیدگی نکردن به این بیماری ممکن است مسائل و مشکلات بسیار حادی برای بیمار ایجاد شود. از همین رو، بسیار مهم است تا در صورت مشاهده علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.
علائم بیش فعالی
در این بخش از مقاله شایع ترین علائمی که برای بیش فعالی ذکر شده است را برای شما لیست کرده ایم:
افراد مبتلا به این عارضه نمی توانند برای مدتی طولانی روی انجام کار یا موضوع واحدی تمرکز کنند.
این افراد به راحتی وظایف محول شده را فراموش کرده یا ترتیب انجام آن ها را از خاطر می برند.
افراد مبتلا به اختلال کم توجهی، به راحتی دچار حواس پرتی می شوند. در واقع، هر اتفاق کوچکی می تواند تمرکز آن ها را با مشکل مواجه کند.
این افراد به سختی می توانند برای مدتی هم که شده آرام و بی تحرک باشند.
افراد مبتلا به نقص توجه، غالباً نمی توانند منتظر به پایان رسیدن صحبت های سایرین بوده و دائماً حرف دیگران را قطع می کنند.
در کنار این علائم، ممکن است طیف گسترده ای از رفتارهای ناهنجار در بیمار مشاهده شود.
انواع بیش فعالی
با بررسی هایی که روی این بیماری انجام شده است، برای ساده تر شدن درمان و تشخیص بیماری، آن را به سه نوع تقسیم کردند. در این بخش از مقاله هر سه نوع بیماری بیش فعالی را به صورت مختصر برای شما شرح داده ایم:
اختلال نقص توجه (Predominantly inattentive)
اختلال بی توجهی یکی از انواع بیش فعالی است. افراد مبتلا به این نوع ADHD در تمرکز، اتمام کارها و وظایف و پیروی از دستورالعمل ها با مشکل مواجه می شوند. پزشکان معتقدند که بیش فعالی کودکان و به ویژه دختران عمدتاً از این نوع است. با توجه به منزوی بودن این دسته از کودکان و عدم تمایل آن ها برای ایجاد اخلال در نظم کلاس ممکن است بیماری آن ها به درستی و در زمان مناسب تشخیص داده نشود. به همین دلیل، لازم است کلیه نشانه ها و الگوهای رفتاری کودکان خود را جدی گرفته و برای تأمین سلامت روان و جسم آن ها به طور منظم با پزشک مشورت کنید.
نشانه های اختلال نقص توجه
در این بخش از مقاله مهم ترین علائم اختلال نقص توجه را برای شما شرح داده ایم:
حواس پرتی مداوم
فراموش کاری مستمر و گسترده
بی توجهی به جزئیات
بی دقتی
ناتوانی در تمرکز
عدم توانایی در برقراری ارتباط چشمی
ناتوانی در پیروی از قوانین و دستورالعمل ها
عدم توانایی در برقراری نظم و انضباط
بیش فعالی تکانشی (Predominantly hyperactive-impulsive)
نوه دوم این بیماری، بیش فعالی تکانشی نام دارد. در این نوع بیماری، فرد مبتلا رفتارهای تکانشی از خود بروز می دهد. از جمله این رفتارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تکان دادن دست یا پا
بی قراری
قطع مکرر صحبت های سایرین
ناتوانی در انتظار و دریافت نوبت
این افراد نیز درست مانند مبتلایان گروه نخست در زمینه تمرکز با مشکل مواجه هستند.
نشانه های بیش فعالی تکانشی
از جمله علائم این نوع از بیش فعالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بی قراری مداوم
پرحرفی بیش از اندازه
عدم توانایی در رعایت نوبت
نشان دادن رفتارهای تکانشی
فعالیت فیزیکی بیش از حد و غیر معمول
عدم توانایی در حفظ آرامش
قطع کردن مکرر صحبت های سایرین
بیش فعالی ترکیبی (Combined hyperactive-impulsive and inattentive)
یکی از شایع ترین انواع این اختلال، نوع سوم آن یا بیش فعالی ترکیبی است. افراد مبتلا به این نوع ADHD معمولا علائم کم توجهی و بیش‌فعالی – تکانشی را به طور هم زمان از خود بروز می دهند. از جمله این رفتارهای می توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم تمرکز
حواس پرتی
رفتارهای تکانشی
فعالیت فیزیکی بیش از اندازه
برخورداری از انرژی مهار نشدنی و عمدتاً مخرب
بیش فعالی بزرگسالان چگونه است
در صورتی که این اختلال در کودکی درمان نشود، در بزرگسالی نیز می تواند باقی بماند و ظهور پیدا کند. طبق مطالعات انجام شده، ۶۰ درصد کودکانی که به این بیماری دچار هستند، به صورت درستی درمان نشده و در بزرگسالی نیز علائمی از خود بروز می دهند. البته نشانه هایی که در بزرگسالی ظاهر می شوند، ملایم تر هستند. با این حال، اختلال مذکور به شکل قابل توجهی بر جنبه های مختلف زندگی افراد تأثیرگذار بوده و ممکن است روابط خانوادگی یا حرفه ای افراد را به شدت دچار اختلال کند.
بیش فعالی در کودکان چگونه است
از هر ۱۰ کودکی که بین سنین ۵ تا ۱۷ سال قرار دارد، یک نفر به اختلال ADHD مبتلاست. به گفته پزشکان این بیماری یکی از شایع ترین اختلالات رشدی عصبی در این گروه سنی است. بیش فعالی کودکانمشکلات زیادی به همراه دارد و می تواند روند تحصیل کودک را نیز تحت تاثیر قرار دهد. عدم تاب آوری در فضای کنترل شده کلاس درس و عدم تمرکز در هنگام مطالعه و یادگیری از شایع‌ترین مسائل این دوران به حساب می آید. پژوهش ها نشان می دهند، احتمال درگیری پسران با این عارضه تا دو برابر بیش از دختران بوده و معمولاً با نشانه های متفاوتی همراه است.
علت بروز بیش فعالی
با وجود این که این بیماری بسیار شایع است، اما هنوز دلیل مشخصی برای بروز آن یافت نشده است. به هر حال عموم پزشکان بر این باورند که این بیماری، یک اختلال عصبی ژنتیکی است. یکی از مواردی که در تحقیقات علمی ثابت شده است، این است که کاهش دوپامین از اصل ی‌ترین عوامل مؤثر در به وجود آمدن ADHD است. دوپامین یک ماده شیمیایی است که ترشح آن به شکل قابل توجهی بر روی فعالیت های مغز و بدن انسان تأثیر گذاشته و به انتقال سیگنال های عصبی کمک می کند. این ماده در ایجاد پاسخ ها و واکنش های عاطفی مؤثر است.
در تحقیقات دیگری مشخص شده است که حجم قشر خاکستری مغز مبتلایان به این عارضه از سایر افراد کم تر است. ماده خاکستری نواحی خاصی از مغز را که در کنترل برخی رفتارها و عملکردها نقش دارد، در بر می گیرد. نواحی مورد حمایت قشر خاکستری عبارتند از:
گفتار
خود کنترلی
تصمیم گیری
کنترل عضلات و ماهیچه ها
محققان همچنین معتقدند که یکی از موارد زیر می تواند دلیل بروز بیش فعالی باشد:
وراثت
نوروتوکسین ها و قرارگرفتن در معرض آلاینده هایی نظیر سرب یا سموم دفع آفات
مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری
عوارض بیش فعالی چیست
این بیماری عوارض روحی و روانی بسیاری برای فرد مبتلا در پی دارد. از جمله این عوارض می توان به افسردگی، احتمال بروز خطرات فیزیکی جدی ناشی از حواس‌پ رتی و نا آرامی، مشکلات خانوادگی و ارتباطی، ناتوانی در بیان احساسات، ایجاد مشکل در روند یادگیری، ناتوانی در پیروی از دستورالعمل ها، احتمال ازدست دادن شغل و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
روش تشخیص و تست بیش فعالی
با توجه به شرایط فرد و سن او، تست تشخیص بیش فعالی متفاوت اجرا می شود. برای این منظور پزشک باید سوابق ۶ ماه گذته بیمار را داشته باشد و معاینات بالینی را بر روی او انجام دهد.
تست بیش فعالی بزرگسالان
برای این که مشخص شود فردی دچار بیش فعالی هست یا خیر، باید یک نوع آزمون آنلاین بدهد. نوع پاسخدهی به آزمون می توان میزان بیش فعالی را در فرد مشخص کند. برای انجام این تست از گوگل استفاده کنید.
راه درمان پیش فعالی چیست
برای درمان ADHD به روش دارویی معمولاً دو گزینه وجود دارد:
محرک های سیستم عصبی مرکزی (CNS) داروی درمان بیش فعالی
این داروها، متداول ترین داروهایی هستند که برای درمان ADHD تجویز خواهند شد. داروهای یاد شده، به افزایش ترشح دوپامین (dopamine) و نوراپی نفرین (norepinephrine) کمک می کنند و عملکرد مغز را بهبود می بخشند.
داروهای غیر محرک برای درمان بیش فعالی
ممکن است داروهای محرک بر روی فرد مبتلا به اندازه کافی تأثیرگذار نباشد یا مصرف آن ها عوارض جانبی مشکل آفرینی را به همراه داشته باشد. در این صورت، پزشک متخصص داروهای غیر محرک را تجویز خواهد کرد. برخی از داروهای یاد شده، سطح نوراپی نفرین (norepinephrine) مغز را افزایش می دهند.
روان درمانی برای درمان بیش فعالی
کمک گرفتن از روانشناس و شرکت در جلسات درمانی، به کشف الگوهای مناسب رفتاری، بهبود روش های برقراری ارتباط و مدیریت آن ها کمک می کند و می تواند برای فرد موثر باشد.
رفتاردرمانی برای درمان بیش فعالی
در خلال این نوع درمان، روش های کنترل و نظارت بر رفتار به فرد مبتلا و نزدیکان او آموزش داده می شود. از همین رو، جلسات رفتاردرمانی معمولاً با حضور فرد مبتلا، والدین یا در مواردی آموزگاران او برگزار خواهند شد. به این ترتیب، اعضاء خانواده و افراد مرتبط با فرد مبتلا به ADHD با استراتژی ها و تکنیک های مناسب برای برقراری ارتباط مؤثر و کمک به او آشنا می شوند.
آموزش مهارت های اجتماعی برای درمان بیش فعالی
این نوع درمان به یادگیری الگوهای رفتاری مناسب کمک می کند. از جمله این درمان ها می توان موارد زیر را نام برد:
رعایت نوبت
به اشتراک گذاری وسایل
درخواست کمک
مقابله با آزار و اذیت
درمان خانگی بیش فعالی
برای این که به بیمار مبتلا به نقص توجه کمک کنید، می توانید با انجام تمرینات و رفتارهایی در خانه، شروع کنید. از جمله این تمرینات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دنبال کردن برنامه غذایی سالم و متعادل
مصرف مکمل ها و مواد غذایی حاوی انواع ویتامین ها، زینک و منیزیم
انجام منظم تمرینات ورزشی به طور روزانه
خواب و استراحت کافی
محدودیت استفاده از تلفن همراه، رایانه و تلویزیون
انجام فعالیت های هوازی و وقت گذرانی در فضای باز خارج از منزل
مدیتیشن یا مراقبه
پرهیز از مواد آلرژی زا و خوراکی های فرآوری شده یا هر ماده محرک دیگری
اجتناب از مصرف الکل و دخانیات
برنامه ریزی
برقراری نظم و ترتیب در محیط منزل، دفتر کار یا در کلیه زوایای مربوط به فرد مبتلا
استفاده مداوم از دفتر یادداشت و سایر ابزارهای مشابه
جایگزین کردن روش های تشویقی به جای تنبیه و مؤاخذه
رابطه ADHD با افسردگی
همان طور که در بخش های قبلی نیز ذکر کردیم، ابتلا به این عارضه می تواند فرد را به دامان افسردگی بکشاند. طبق تحقیقات انجام شده، میزان افسردگی در کودکان مبتلا به ADHD تا ۵ برابر بیش از سایر هم سن و سالان خود بوده و بزرگسالان درگیر این عارضه ۳۱ درصد بیش تر از دیگر افراد به افسردگی دچار می شوند.
