خطرات ناشی از آسیب به سر چیست؟ | اقدامات مهم پس از آسیب به سر

امروز در این مقاله از جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با خطرات ناشی از آسیب به سر و اقداماتی که پس از آن باید انجام دهید، آشنا کنیم. سر یکی از مهم ترین قسمت های بدن است. این عضو بدن از یک جمجمه استخوانی تشکیل شده است که از اندام حیاتی مغز محافظت می کند. همچنین به دلیل قرار گیری چشم ها، گوش ها، بینی و دهان در این قسمت بدن، مهم است تا آسیب های وارده به آن را شناسایی کرده و برای درمان هر چه سریع تر آن ها اقدام کنید. در این مقاله تمامی آنچه را که لازم است در رابطه با آسیب به سر بدانید، برای شما شرح داده ایم. پس تا انتهای همراه ما باشید.

لازم به ذکر است شما در نشریه ی الکترونیکی جهان شیمی فیزیک می توانید اطلاعات بسیار کامل و مفیدی در رابطه با انواع داروها به دست آورید. کافی است در کادر جستجو که در قسمت سمت چپ و بالای صفحه ی اصلی سایت قرار گرفته است، نام داروی خود را وارد کرده و مقالات مربوط به آن را بخوانید. اگر به دنبال اطلاعات دارویی خاص هستید و مطلبی در رابطه با آن در سایت ما نیست، لطفا در قسمت بیان دیدگاه ها عنوان کرده تا مقاله ی کاملی در رابطه با آن برای شما قرار دهیم.

برای مثال خواندن مطلبی در رابطه با تغییر رنگ ادرار را به شما پیشنهاد می کنیم. برای مطالعه ی این مقاله ی ارزشمند اینجا کلیک کنید.

آسیب به سر چیست

ضربه به سر یکی از پر خطرترین اتفاقاتی است که می تواند برای یک انسان رخ دهد. ۴ حس از ۵ حس مهم بدن، در اندام های موجود در سر خلاصه می شود. لذا، آسیب به سر می تواند ۴ حس از حواس پنجگانه را تحت تاثیر قرار دهد. از همین رو، بسیار مهم است تا شما آسیب به سر را جدی گرفته و برای درمان آن اقدام نمایید.

هر نوع آسیب به جمجمه، مغز و پوست سر، به عنوان آسیب به سر در نظر گرفته می شود. ضربه به سر می تواند منجر به بروز کبودی خفیف، شکستگی و حتی آسیب دیدگی مغز شود. آسیب به سر انواع مختلفی دارد. این آسیب می تواند از طریق ضربه مستقیم وارد شود. در این حالت ممکن است شکستگی جمجمه رخ دهد. در برخی موارد، بدون شکستگی جمجمه، خونریزی داخلی اتفاق می افتد.

نوعی دیگر از آسیب نیز وجود دارد که در اثر تکان یا لرزش شدید اتفاق می افتد. در این شرایط به اصطلاح عامیانه مغز در جای خودش تکان می خورد و فرد دچار عارضه های ناشی از آن می شود. این آسیب بیشتر در نوزادانی دیده می شود که هنوز توانایی کنترل گردن خود را ندارند. البته کودکان خردسال نیز می توانند به این آسیب دچار شوند.

هر نوع آسیبی که به سر وارد شود، بسته به شدت و ضعفش، نوعی درمان خاص دارد. این آسیب ها با نگاه کردن و به صورت مستقیم قابل شناسایی نیستند و حتما باید عکس برداری های خاصی از سر انجام شود تا مشخص شود میزان آسیب دیدگی در چه حدی و از چه نوعی است.

آسیب به سر چگونه ایجاد می شود

این که به چه دلیلی سر دچار آسیب می شود، به اتفاقات مختلفی بستگی دارد. اما عموما به یکی از دلایل زیر ممکن است فرد دچار آسیب به سر شود:

تصادف با وسایل نقلیه

سقوط

حملات فیزیکی

حوادث مربوط به ورزش

در تمامی این موارد، جمجمه از آسیب دیدگی مغز جلوگیری می کند؛ با این حال گاهی اوقات ضربه آنقدر شدید است که نه تنها مغز، بلکه ستون فقرات نیز با آسیب مواجه می شود.

انواع آسیب به سر

در این قسمت از مقاله، انواع آسیب به سر را برای شما مورد بررسی قرار داده ایم. تا انتهای این بخش همراه باشید.

 هماتوم

این نوع آسیب به جمع شدن یا لخته شدن خون، خارج از رگ های خونی گفته می شود. در صورت ایجاد هماتوم در مغز، آسیب بسیار جدی خواهد بود. لخته خون موجود در مغز می تواند فشار داخل جمجمه را افزایش دهد. این عارضه منجر به از دست دادن هوشیاری و آسیب دائمی مغز خواهد شد.

 هموراژی یا خونریزی

این عارضه به خونریزی غیر قابل کنترل گفته می شود. هموراژی می تواند در فضای اطراف مغز اتفاق بیوفتد که در این صورت خونریزی زیر عنکبوتیه (ساب آراکنوئید) نامیده می شود. در صورتی که این نوع خونریزی، در داخل بافت مغزی باشد، خونریزی داخلی مغز نامیده می شود.

خونریزی داخل عنکبوتیه سبب بروز سردرد و استفراغ می شود. شدت خونریزی درون مغزی بستگی به مقدار خونریزی دارد، اما در طول زمان، هر مقدار خونریزی می تواند باعث ایجاد فشار شود.

ضربه مغزی (بیهوشی بر اثر ضربه به سر)

در صورتی که آسیب به سر بسیار شدید باشد، آسیب مغزی رخ می دهد. این اتفاق می تواند در اثر برخورد سر با زمین، دیوار و … و یا برخورد یک جسم سخت با سر رخ دهد. همچنین در صورتی که فرد در معرض افزایش یا کاهش ناگهانی سرعت نیز قرار گیرد، ممکن است به این عارضه دچار شود. در صورتی که فرد دچار ضربه مغزی شود، به طور موقت عملکرد مغز متوقف می شود. در موارد شدید منجر به کما و آسیب دائم به مغز و حتی مرگ مغزی می شود.

 ادم

به طور کلی، هر نوع آسیب به سر می تواند سبب بروز ادم یا تورم شود. این آسیب ها، بافت های اطراف مغز را تحت الشعاع قرار می دهند. از آنجایی که جمجمه بافت ارتجاعی ندارد، این تورم درون جمجمه جا نمی شود. در نتیجه فشار به مغز در اثر تورم افزایش یافته و فشار به جمجمه وارد می شود.

 شکستگی جمجمه

جالب است بدانید که برخلاف تمامی استخوان های بدن، جمجمه مغز استخوان ندارد. همین موضوع آن را به یک استخوان قوی تبدیل کرده که شکستن آن سخت است. از طرفی، جمجمه شکسته نمی تواند شدت ضربه را بگیرد و در نتیجه احتمال اینکه صدماتی به مغز وارد شود نیز بیشتر می شود. بنابراین، پس از هر شکستگی جمجمه، احتمال آسیب به مغز مورد بررسی قرار می گیرد.

 آسیب آکسونی منتشر

این نوع آسیب که به نام آسیب محض نیز شناخته می شود، نوعی صدمه به مغز است که سبب خونریزی نمی شود، اما می تواند به سلول های مغز آسیب وارد کند. این آسیب می تواند سبب عدم عملکرد سلول های مغزی شود. همچنین می تواند منجر به تورم شود که باعث آسیب بیشتر می شود.

با این که این آسیب مانند دیگر آسیب های مغزی قابل تشخیص نیست، اما یکی از خطرناک ترین انواع صدمات سر محسوب می شود. بر اثر این نوع آسیب به سر، مرگ مغزی رخ می دهد.

علائم آسیب به سر چیست

از آنجایی که سر مهم ترین عضو بدن به شمار می رود، مهم است تا در برابر آسیب های وارده به سر، سهل انگاری نکرده و برای درمان هر چه سریع تر عارضه اقدام کرد. از جمله علائمی که می تواند هشدار آسیب به سر باشد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سردرد

احساس سبکی در سر

سردرگمی خفیف

احساس چرخش

حالت تهوع

صدای زنگ موقت در گوش ها

در صورتی که آسیب به سر بسیار شدید باشد، علائم زیر دیده می شود:

از دست دادن هوشیاری

تشنج

استفراغ

مشکلات تعادل یا هماهنگی

از بین رفتن حس وضعیت به صورت جدی

عدم توانایی در متمرکز کردن چشم ها

حرکات غیر طبیعی چشم

از دست دادن کنترل عضلات

سردرد مداوم یا سردرد وخیم

از دست دادن حافظه

تغییر در خلق و خو

خروج مایعات شفاف از گوش یا بینی

در صورتی که هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید:

از دست دادن هوشیاری

گیجی

از دست دادن حس وضعیتی

چگونه آسیب به سر تشخیص داده می شود

زمانی که فردی با علائم آسیب به سر به پزشک مراجعه می کند، پزشک ابتدا از مقیاس کمای گلاسگو (GCS) استفاده می کند. این تست، یک تست ۱۵ سوالی است که وضعیت ذهنی را مورد ارزیابی قرار می دهد. نمره بالای GCS نشان دهنده صدمه کمتر است.

برای این که پزشک بداند؛ آسیب به سر چقدر جدی است، نیاز به جزئیات ماجرا دارد. در صورت آسیب به سر، بیمار نمی تواند این جزئیات را به خاطر بیاورد. از همین رو، وجود یک همراه که شاهد صحنه بوده باشد، کمک کننده است. اگر بیمار در صحنه زمانی را بیهوش شده باشد، بسیار مهم است که پزشک از مدت زمان این بیهوشی با خبر شود و شرایط آن را بداند.

پس از این مراحل، معاینات پزشکی برای بررسی علائم تروما نظیر کبودی و تورم آغاز می شود. در این مراحل ممکن است معاینات عصبی نیز برای بیمار انجام شود. بررسی کنترل و قدرت عضلانی، حرکت چشم ها و حواس بیمار نیز در این مرحله انجام می شود.

بعد از آن، نوبت به آزمایشات تصویر برداری می رسد. به کمک سی تی اسکن، شکستگی، شواهدی از خونریزی و لخته شدن، ادم مغز و هرگونه آسیب ساختاری دیگر مشخص خواهد شد.

این تصویر برداری بسیار سریع و دقیق است، از همین رو، اولین نوع تصویربرداری است که پزشک آن را تجویز می کند.

در مرحله بعد، بیمار تحت آزمایش MRI  قرار می گیرد. این آزمایش نمای دقیق تری از مغز را ارائه دهد. اسکن MRI معمولاً فقط هنگامی که در وضعیت در حالت پایدار قرار بگیرید تجویز می ‌شود.

درمان آسیب به سر

با توجه به این که چه نوع آسیبی به سر وارد شده و علائم بیمار چگونه است، درمان متفاوتی برای آسیب به سر در نظر گرفته می شود. در شرایطی که هیچ علائمی به غیر از درد در ناحیه آسیب دیده وجود نداشته باشد، برای از بین بردن درد، برای بیمار قرص استامینوفن تجویز خواهد شد. در این شرایط به هیچ وجه نباید از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) نظیر ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کرد. زیرا این داروها می توانند هر نوع خونریزی را بدتر کنند.

در شرایطی که بیمار زخم باز داشته باشد، ممکن است پزشک از بخیه یا منگنه برای بستن آن استفاده کند. سپس ناحیه آسیب دیده را با باند می پوشانند.

آسیب به سر یکی از مهم ترین آسیب هایی است که باید آن را جدی گرفت، از همین رو، حتی کوچک ترین حراحت نیز باید مورد بررسی قرار گرفته و تحت مراقبت باشد تا مطمئن شوید که بدتر نمی شود. این باور درست نیست که بعد از آسیب دیدن سر نباید بخوابید. در شرایط خاص، بیمار اصلا نباید بخوابد اما در شرایط معمولی، بیمار می تواند بخوابد ولی باید حدوداً هر دو ساعت یک بار از خواب بیدار شود تا خود را از نظر علائم جدید بررسی کند. چنانچه بیمار شاهد بروز علائم جدید یا بدتر شدن علائم قبلی بود، باید به پزشک مراجعه کند.

گاهی اوقات صدمه به سر آنقدر جدی است که بیمار باید در بیمارستان بستری شود. این موضوع بستگی به تشخیص پزشک دارد.

انواع درمان آسیب به سر

درمان صدمات شدید سر می تواند شامل موارد زیر باشد:

استفاده از داروها

در صورتی که آسیب به سر جزء موارد شدید آسیب دیدگی باشد، ممکن است از داروی ضد تشنج برای بیمار استفاده شود. دلیل استفاده از این دارو این است که در موارد ضربه و آسیب به ناحیه سر، دو هفته پس از آسیب، بیمار در معرض خطر تشنج است. چنانچه آسیب وارده به سر بیمار سبب بروز فشار در مغز شده باشد، ممکن است به او دیورتیک داده شود. این دارو سبب می شود مایعات بیشتری از بدن وی دفع شود و مقداری از فشار روی مغز کاهش یابد.

چنانچه آسیب وارده به سر بسیار جدی و شدید باشد، ممکن است داروهایی به بیمار داده شود تا در او القای کما کند. این درمان در صورتی انجام می شود که عروق خونی بیمار آسیب ندیده باشند. در هنگام کما، مغز به اندازه معمول به اکسیژن و مواد مغذی نیاز ندارد.

 جراحی

گاهی اوقات آسیب به سر به حدی است که برای جلوگیری از آسیب بیشتر به مغز، عمل جراحی اورژانسی نیاز می شود. در شرایطی که در ادامه توضیح دادیم ممکن است پزشک نیاز به عمل جراحی را حس کند:

بروز هماتوم

ترمیم جمجمه

کاهش مقداری از فشار جمجمه

 توانبخشی

آسیب به سر می تواند آنقدر جدی باشد که بیمار برای بازیابی عملکرد کامل مغز نیاز به توانبخشی داشته باشد. نوع توانبخشی بیمار بستگی به این دارد که چه عملکردی را در نتیجه آسیب دیدگی از دست داده است. افرادی که دچار آسیب مغزی شده اند، معمولا برای بازیابی تحرک و گفتار نیاز به توانبخشی دارند.