تفنگ پرتاب ارت چیست و چه کاربردی دارد؟
تفنگ پرتاب ارت ابزاری است که در شبکه های برق هوایی به عنوان وسیله ای جهت تخلیه ولتاژ ذخیره شده به کار برده می شود. این ابزار یکی از وسایل ارت موقت بوده و از دستگاه های مهم مورد استفاده در صنعت برق است. در شبکه های برق، جریان برق وجود دارد که ولتاژ این شبکه ها، برخی از مواقع باعث ایجاد حوادثی می شود. به کار بردن تفنگ ارت برای تخلیه جریان الکتریسیته از راه دور، می تواند مانع ایجاد خطرات برای سیم بان ها و نیروهای فنی شود. این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک ما را با تفنگ پرتاب ارت و کاربرد آن آشنا می کند.
تفنگ پرتاب ارت چیست؟
در شکل ظاهری تفنگ پرتاب ارت یک بخش پرتاب گر وجود دارد که از یک فنر قوی تشکیل شده که آزاد شدن آن با ایجاد فشار در ماشه فنر صورت می گیرد. این وسیله دارای یک نیزه فلزی است که سیمی نازک به طول ۲۰ متر به انتهای این نیزه وصل شده است. وقتی نیزه از سمت این تفنگ به سمت شبکه هوایی برق پرتاب می شود، سیمی که به انتهای نیزه متصل است، به کابل شبکه هوایی وصل می شود. اما طرف دیگر این سیم به میله ارتی متصل به زمین وصل می شود. این اتصال باعث خارج کردن جریان الکتریسیته از شبکه برق شده و احتمال خطر را کم می کند.
به عبارتی این دستگاه کل انرژی الکتریسیته را در هنگام قطع برق به زمین انتقال می دهد. کشور ما ایران نیز به طور همیشگی با مشکل قطع برق مواجه است. از این دستگاه در مکان هایی که تیر برق وجود ندارد، استفاده شده و برای انتقال جریانات برق است. دستگاه تفنگ پرتاب ارت در برخی از تجهیزات الکتریکی نیز وجود دارد، بدون این که اطلاعی از وجود این دستگاه باشد. همچنین این تفنگ با گذشت زمان پیشرفته تر شده و انواع مختلفی از آن توسط مهندسین برق طراحی شده است.
چگونگی عملکرد تفنگ پرتاب ارت
دستگاه مورد بحث از سیم ارت، میله ارت، تفنگ، میله شارژ و میله زمین تشکیل شده است. این وسیله می تواند سیم را به در شبکه هوایی پرتاب کند. برای شروع عملکرد دستگاه پرتاب ارت، ابتدا میله ارت آن در زمین فرو رفته و اتصال میله ارت به میله پرتاب به وسیله سیم نازکی انجام می شود. سیم اتصال به ارت و میله پرتاب شده را انجام می دهد. وقتی پرتاب صورت می گیرد، قرارگیری سیم روی شبکه سه فاز انجام شده و انرژی الکتریکی به زمین خالی می شود.
یکی از ویژگی های دستگاه پرتاب ارت، موقتی بودن آن است، زیرا وظیفه این دستگاه جلوگیری از برق گرفتگی است.
قیمت خرید و فروش تفنگ پرتاب ارت
امروزه دستگاه پرتاب ارت از پرطرفدارترین دستگاه ها بوده و بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. نوع برند شرکت های تولید کننده این دستگاه، در قیمت آن تاثیرگذار است. همچنین قیمت این وسیله با توجه به قیمت ابزار و تجهیزات برقی دیگر می تواند متغیر باشد. عواملی چون میزان کارآمدی دستگاه، چگونگی عملکرد و کیفیت این وسیله نیز در قیمت دستگاه پرتاب ارت موثر است. اگر در مکان هایی برق وجود نداشته باشد، از دستگاه پرتاب ارت استفاده می شود.
مزایای کاربرد تفنگ پرتاب ارت
از مزایای مفید دستگاه پرتاب ارت، استفاده در مکان هایی است که برق و تجهیزات برقی ندارند. یکی دیگر از ویژگی های این وسیله این است که می توان آن را از راه دور کنترل کرد. زیرا دستگاه مورد بحث نقش مهمی در جلوگیری از صدمات ناشی از برق گرفتگی است. با کمک این وسیله، هر سه رشته سیم فاز به هم متصل شده و سپس وصل به زمین می شوند. در این شرایط، چون برق شبکه به زمین انتقال داده می شود، تعمیرات شبکه به راحتی توسط برقکار انجام می شود. استفاده از این دستگاه سرعت تعمیر شبکه برق را بالا می برد. در این شرایط خطر بروز حوادث کاهش پیدا می کند.
یکی از کاربردهای آن در آزمایشاتی است که برای بررسی وجود انرژی برق در مکان های مختلف انجام می شود. چون وسیله پرتاب ارت مانع ایجاد خطر می شود، پس دستگاه ایمنی بوده و همچنین استانداردهای لازم را دارا است. هر چه مزایا و ویژگی های این تفنگ بالا باشد، قیمت آن بالا می رود.
نکاتی که باید در کاربرد دستگاه تفنگ پرتاب ارت رعایت شود؟
دستگاه پرتاب ارت در هر چند ماه یکبار باید سرویس شده و روغن کاری آن انجام شود. روغن کاری به نرم نگه داشتن فنر کمک کرده و مانع خشک و شکنندگی آن می شود. نگهداری از آن به عهده سراکیپ است. برای این که مقاومت زمین کمتر شود باید در اطراف دستگاه مقداری آب به کار برد. همچنین در هنگام کار با این وسیله، باید از دستکش و کلاه ایمنی استفاده کنیم.
سر تفنگ این دستگاه را به سمت زمین گرفته و ماشه تفنگ را در حالت خالی نباید چکانید. باید دقت کرد که سیم های آن به پای کسی گیر نکند. همچنین پیچ انتهای تفنگ را بیشتر از ۴ انگشت باز و یا بسته نکنید. بعد از هر بار استفاده از دستگاه، باید تجهیزات و قرقره های آن را تمیز و پاک کرد. سپس آن را در جعبه مخصوص و یا کیسه های برزنتی مخصوص آن قرار داد.
استفاده از دستگاه ارت سیار
سیستم ارت را می توان در بسیاری از اوقات استفاده کرد، اما گاهی در شرایط خاص باید از دستگاه ارت سیار به کار گرفته شود. دستگاه سیار ارت دارای میله ای بلند است که اتصال آن در نزدیکی محل شبکه و یک زمین مرطوب صورت می گیرد. اتصال با استفاده از بست های مخصوص انجام می شود. بعد سیم افشان روکش داری را به آن متصل کرده و با استفاده از گیره های خاصی، سیم را به شبکه برق متصل می کنیم. با این کار می توان از ایمنی بودن دستگاه اطمینان حاصل کرد.
آموزش کاربرد سیستم پرتاب ارت
برقکاران صنعتی باید از چگونگی کار با ابزارهای برقی مانند سیستم پرتاب ارت آگاهی داشته باشند تا در موارد لزوم بتوانند با رعایت ایمنی با این وسیله کار کنند. برای کار با این تفنگ، حتما باید آموزش لازم دیده شود. همان طور که در بالا گفته شد، فنر قوی که نیزه داخل آن است، باعث شلیک نیزه و سیم متصل به انتهای آن به سمت شبکه برق می شود.
