پایدار کننده آب اکسیژنه چیست و چه کاربردی دارد؟

پایدار کننده آب اکسیژنه یک مایع زرد رنگ است که معمولا از نمک ‌های اسید ارگانیک تولید می شود و در صورت استفاده مناسب به عنوان یک تثبیت کننده و سفید کننده به خوبی عمل می کند. این محلول به عنوان یک تثبیت کننده آلی علاوه بر آب اکسیژنه در فرایند سفید کردن پنبه نیز کارایی مناسبی دارد. به همین دلیل از این محصول در کنار آب اکسیژنه در روش های دائم و موقت برای سفید کردن پارچه ‌های پنبه‌ ای و یا پارچه‌ هایی که مخلوطی از پنبه و الیاف مصنوعی هستند، می توان استفاده کرد.

ساختار پایدار کننده آب اکسیژنه از نمک مونو استر فسفات، نمک فسفات دی استر و نمک پلی اکسی اتیلن گلیسریل اتر فسفات همراه با افزودن حلال های آلی مانند الکل و اسید باربیتوریک برای بهتر شدن خاصیت تثبیت کنندگی این محلول تشکیل شده است. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

خواص عمومی پایدار کننده آب اکسیژنه

• فرم فیزیکی: مایع
• ظاهر: مایع شفاف زرد متمایل به زرد
• محتوای جامد(%): ۴۱.۰-۴۳.۰
• مقدار pH ( محلول آبی ۱٪): ۶.۰-۷.۰
• نقطه اشتعال (°C): > 100
• چگالی برحسب گرم بر سانتی متر: ۱.۲۳-۱.۳۳
• ماهیت یونی: آنیونیک

این مایع به راحتی در آب حل می شود، می توان آن را مستقیما پس از رقیق شدن استفاده کرد. برای انواع رنگرزی و تجهیزات پیوسته دسته ای سرد و سایر تجهیزات پردازش رنگرزی یا چاپ مناسب است.

ویژگی های پایدار کننده آب اکسیژنه

• عامل تثبیت کننده غیر سیلیکونی، دارای خاصیت کیلیت و پراکندگی خوب است.
• می تواند سرعت تجزیه آب اکسیژنه را به طور موثر کنترل کند، بنابراین از کاهش قدرت آن به دلیل تجزیه بیش از حد آن جلوگیری می کند.
• یک محلول قلیایی قوی با مقاومت در برابر درجه حرارت بالا است که می تواند به منسوجات، سفیدی عالی را در دمای بالا و شرایط قلیایی ببخشد.
• به عنوان یک نوع ماده شستشوی غلیظ، می توان آن را مستقیما یا پس از رقیق سازی با نسبت ۱: ۱-۳ استفاده کرد.
• نقطه جوش آب اکسیژنه را افزایش می دهد.
• بهتر است pH پارچه را زیر ۱۱ نگه دارید تا تجزیه کاتالیزوری پراکسید سرکوب شود.
• بسته به کنترل پارامتر بلیچینگ، شاخص سفیدی را بین ۲۵ تا ۵۰ درصد افزایش می دهد.
• برای سفیدی ایجاد شده، مقدار آب اکسیژنه مورد نیاز در بلیچینگ به همراه Ecostab 25% کمتر خواهد بود.

آب اکسیژنه چیست

آب اکسیژنه یا به عبارت ساده، پراکسید هیدروژن از دو اتم هیدروژن و دو اتم اکسیژن تشکیل شده است. این ماده بسیار شبیه آب (H2O)  است، اما اتم اکسیژن اضافی یکی از مفیدترین و قوی ترین اکسید کننده های شناخته شده برای انسان را تولید می کند. آب اکسیژنه (آب غنی از اکسیژن) که همچنین به عنوان سوپراکسید نیز شناخته می شود، در بدن نیز ساخته می شود. به عنوان مثال، گلبول های سفید خون این ترکیب را برای کشتن میکروب ها و مبارزه با عفونت ها تولید می کنند.

گریدهای مختلف آب اکسیژنه

گریدهای مختلفی از آب اکسیژنه وجود دارد که عبارتند از:

گریدهای دارویی (معمولا ۳٪) – این درجه از آب اکسیژنه را می توان از داروخانه خریداری کرد و برای تمیز کردن زخم ها و به عنوان یک ضد عفونی کننده عمومی خانگی استفاده کرد. این گرید به طور کلی حاوی تثبیت کننده خواهد بود.

گرید آرایشی (۳ تا ۱۲%) – برای استفاده به عنوان سفید کننده مو و حاوی تثبیت کننده است.

گرید معرف (معمولا ۳۰٪) – در آزمایشات علمی استفاده می شود و حاوی تثبیت کننده است.

گرید الکترونیکی (معمولا ۳۰٪ تا ۳۵٪) – برای تمیز کردن تجهیزات الکترونیکی استفاده می شود. حاوی تثبیت کننده های متفاوتی است.

گرید تکنیکال (معمولا ۳۵٪) – این آب اکسیژنه حاوی مقدار کمی فسفر برای خنثی کردن کلر موجود در آبی است که با آن ترکیب می شود.

گرید غذایی (معمولا ۳۵٪) – این نوع از آب اکسیژنه در بسیاری از فرآیندهای آماده سازی مواد غذایی استفاده می شود. به عنوان مثال در بسته بندی اسپتیک و سفید کردن برخی از غذاهای فرآوری شده.

پراکسید هیدروژن ۹۰% – مورد استفاده در تجهیزات نظامی به عنوان منبع اکسیژن و به عنوان سوخت موشک.

کاربردهای آب اکسیژنه

آب اکسیژنه کاربردهای گسترده ای دارد و یک ضدعفونی کننده چند منظوره است که میکروب ها و باکتری ها را از بین می برد. هنگامی که از پراکسید هیدروژن به عنوان یک ضدعفونی کننده استفاده می شود، به سرعت به آب تجزیه می شود و اتم اکسیژن اضافی را آزاد می کند که باعث اکسیداسیون می شود بنابراین اگر باکتری وجود داشته باشد، گاز آزاد شده را می توان مشاهده کرد. بسیاری از بیمارستان‌ ها از این ماده استفاده می‌ کنند، زیرا به اثربخشی آن در برابر طیف وسیعی از پاتوژن‌ های بیمارستانی مرتبط با محیط زیست (ابر میکروب‌ها) پی برده‌اند.

کاربرد در مواد غذایی

آب اکسیژنه یا پراکسید هیدروژن گرید غذایی نوعی پراکسید است که حاوی تثبیت کننده نیست. یعنی فقط پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه بدون هیچ گونه افزودنی است. این محلول تنها درجه ای از آب اکسیژنه است که هیچ تثبیت کننده ای در آن وجود ندارد.

برای مراقبت از گیاه

۳ میلی ‌لیتر آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن ۳ درصد مواد غذایی) را به ۱ لیتر آب (۲½ قاشق چایخوری در هر لیتر) اضافه کنید. برای شروع، از غلظت کمتری استفاده کنید و پس از چند هفته آن را به غلظت بالاتری که در بالا ذکر شد، برسانید.

برای شستشوی لباس

به جای سفید کننده های شیمیایی، از ۳۳۰ میلی آب اکسیژنه ۳ درصد مواد غذایی برای شستشو استفاده کنید. البته این ترکیب برای استفاده بر روی پارچه های رنگی مناسب نیست.

پاک کننده و ضد عفونی کننده

در آشپزخانه از آب اکسیژنه ۳٪ گرید غذایی در یک بطری اسپری استفاده کنید. استفاده از آن بر روی سطوح باعث بوی تازه شده و باکتری های سطحی را از بین می برد. برای استفاده در حمام از نصف محلول ۳ درصد و نصف آب مقطر در بطری اسپری استفاده کنید.

استریل کردن مواد غذایی

میوه و سبزیجات خود را در یک ظرف پر از آب و ۴۵ میلی لیتر آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن ۳ درصد مواد غذایی) بریزید، بسته به اندازه، ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان دهید، سپس آبکشی کنید، خشک کنید و در یخچال بگذارید. انجام این کار باعث افزایش طول عمر میوه و سبزیجات می شود.

تهیه اسپری بینی

۱ قاشق غذاخوری آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن ۳درصد) را با ۲۲۰ میلی لیتر آب مقطر برای استفاده با اسپری بینی مخلوط کنید. هنگامی که علائم احتقان را تجربه می کنید، از آن ۲ تا ۳ بار در طول روز استفاده کنید.

مزایای استفاده از پایدار کننده آب اکسیژنه

آب اکسیژنه یک محلول بسیار ناپایدار است (به همین دلیل است که به خوبی کار می کند). به راحتی به اکسیژن و آب تجزیه می شود و موارد زیادی می توانند باعث تجزیه آن شوند. این ترکیب وطیف وسیعی از کاربردها را ارائه می دهد، اما برای نگهداری در بطری هایی که برای مدت طولانی در قفسه ثابت می مانند، چندان مناسب نیست.

استفاده از تثبیت کننده در آب اکسیژنه ذخیره و نگهداری این مایع را ایمن تر و راحت تر می کند و قابلیت نگهداری آن را برای مدت طولانی تری بالا می برد. بدون تثبیت کننده ها، اکسیژن موجود در این محلول بیشتر مستعد تجزیه است. البته در یک بطری پلاستیکی تیره و بدون تماس با مواد دیگر ذخیره می شود، تجزیه بسیار آهسته خواهد بود. در برخی شرایط، اکسیژن موجود در این ترکیب می تواند در طول زمان آنقدر تجزیه شود که بسته بندی آن بترکد. در صورت خرید آب اکسیژنه ۳۵ درصد، ظرف باید تهویه شود تا مقدار کمی اکسیژن آزاد شود.

آب اکسیژنه حاوی تثبیت کننده ها را می توان برای مدت طولانی تری بدون از دست دادن خواص نگهداری کرد. اما بدون تثبیت ‌کننده‌ها، آب اکسیژنه ای که در یک مکان تاریک و خنک ذخیره شده است، فقط کمی از خواص خود را از دست می ‌دهد اما تثبیت‌ کننده‌ ها می توانند آن را پایدارتر ‌کنند. آب اکسیژنه حاوی تثبیت کننده که بسته بندی مناسبی دارد برای سال ها در انبارها یا قفسه های داروخانه ها قابلیت ماندگاری دارد.

انواع تثبیت کننده های مورد استفاده در آب اکسیژنه

تولید کنندگان آب اکسیژنه از تثبیت کننده های مختلفی در این محصول استفاده می کنند اما برخی از تثبیت کننده های مورد استفاده شامل استانیلید، فنل، استانات سدیم، استانات سدیم، سدیم پیروفسفات، تترا سدیم فسفات و قلع است. علاوه بر تثبیت کننده، آب اکسیژنه حاوی مواد افزودنی دیگری مانند نیترات (برای تنظیم pH و مهار خوردگی) و اسید فسفریک برای تنظیم pH) ) است. در برخی موارد که البته به توانایی سفید کنندگی H2O2 در محیط قلیایی بستگی دارد از سیلیکات کلوئیدی برای تنظیم pH استفاده می کنند. این ترکیب فلزات را جدا می کند و در نتیجه تجزیه H2O2 را به حداقل می رساند.

نکاتی جهت ایمنی کاربرد پایدار کننده آب اکسیژنه

• توزین و رقیق کردن جداگانه هنگام تهیه محلول.
• پس از رقیق شدن نباید به مدت طولانی نگهداری شود.
• اکیدا توصیه می شود از آب نرم در رقیق سازی استفاده کنید.
• اگر آب نرم در دسترس نیست، قبل از ساخت محلول باید پایداری آن آزمایش شود.

برای اطمینان از ایمنی، باید برگه های اطلاعات ایمنی محصول را قبل از استفاده از این محصول تحت شرایط خاص بررسی کنید. همچنین قبل از دست زدن به سایر محصولات ذکر شده در متن، باید اطلاعات ایمنی محصول موجود را بدست آورید و اقدامات لازم را برای اطمینان از ایمنی کاربرد انجام دهید.