حقایقی جالب در رابطه با قیمت جیوه و کاربردهای آن

جیوه (Mercury) یک فلز مایع براق و نقره ای رنگ است که گاهی اوقات سیماب نامیده می شود. جیوه یک فلز انتقالی با عدد اتمی ۸۰ در جدول تناوبی ، وزن اتمی ۲۰۰/۵۹  و نماد Hg است. در حالی که این عنصر بسیار نادر است اما دنیایی از اطلاعات جالب در مورد قیمت جیوه و کاربرد آن وجود دارد.

اشکال مختلفی از Hg به طور طبیعی در محیط وجود دارد. رایج ترین اشکال طبیعی این فلز سولفید ، کلرید و متیل جیوه است. بعضی از میکروارگانیسم ها و فرآیندهای طبیعی می توانند جیوه موجود در محیط را به یک شکل دیگر تغییر دهند.

جالب است بدانید Hg عنصری موجود در اتمسفر می تواند تبدیل به اشکال جیوه معدنی شود که یک مسیر قابل توجه برای رسوب این فلز در خاک است.

 

 

در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک اطلاعات بیشتری در رابطه با جیوه و کاربرد و قیمت جیوه ارائه خواهد شد.

تاریخچه کشف فلز جیوه

این فلز در مقبره های مصر  ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح یافت شده است. در چین و تبت بخاطر اینکه تصور می شد كه مصرف Hg باعث طولانی شدن عمر ، التیام شکستگی ها و حفظ سلامت عمومی می شود قیمت جیوه بسیار بالا بود . اگرچه امروزه مشخص شده است كه قرار گرفتن در معرض بخارات آن نیز می تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود دیگر از قیمت جیوه بسیار بالا خبری نیست .

در یونان باستان از پودر سولفید جیوه به عنوان پماد استفاده می کردند. مصریان باستان و رومی ها از آن در لوازم آرایشی استفاده می کردند. حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد این فلز  برای ساخت آمالگام یا آلیاژ با سایر فلزات استفاده می شد.

کیمیاگران این فلز را به عنوان اولین ماده ای که از آن تمام فلزات دیگر تشکیل می شوند ، تصور می کردند. آنها معتقد بودند فلزات مختلف با تغییر کیفیت و کمیت گوگرد موجود در جیوه تولید می شوند که خالص ترین آنها طلا بود.

این ترکیب به عنوان یک رنگدانه قرمز روشن توسط نقاشان پالئولیتیک ۳۰،۰۰۰ سال پیش برای تزئین غارهای اسپانیا و فرانسه مورد استفاده قرار گرفته است. این فلز در گذشته برای استخراج طلا بطور گسترده مورد استفاده قرار می گرفت.

اگرچه Hg بسیار سمی است اما در گذشته بعلت اینکه قیمت جیوه زیاد بالا نبود در ساخت دماسنج ها کاربردهای بسیاری داشت که اکنون این کاربرد کاملاً محدود شده است.

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی فلز جیوه

جیوه یک فلز مایع سنگین و نقره ای- سفید است. در مقایسه با سایر فلزات ، این ماده رسانایی گرمایی ضعیفی دارد اما هدایت الکتریکی آن معقول است.

نقطه انجماد این فلز ۳۸.۸۳-  و دمای جوش آن ۳۵۶.۷۳ درجه سانتی گراد است که هر دو پایین ترین مقدار ممکن برای هر فلز پایداری هستند.

جیوه نقره ای با اکثر اسیدها مانند اسید سولفوریک رقیق واکنش نشان نمی دهد، اگرچه اسیدهای اکسید کننده مانند اسید سولفوریک غلیظ و اسید نیتریک یا آکوا رجیا آن را حل می کنند تا سولفات ، نیترات و کلرید جیوه تشکیل بدهند. این فلز مانند نقره با سولفید هیدروژن موجود در جو واکنش نشان می دهد.

جیوه مایع بسیاری از فلزات مانند طلا و نقره را برای تشکیل آمالگام حل می کند. آهن یک استثنا است و در قدیم از ظرف های آهنی برای تجارت جیوه استفاده می شد. چند فلز انتقالی ردیف اول به استثنای منگنز ، مس و روی نیز نسبت به تشکیل آمالگام مقاوم هستند. عنصر دیگری که به راحتی با جیوه آمالگام  تشکیل نمی دهند پلاتین است. آمالگام سدیم یک ماده کاهش دهنده متداول در سنتز ترکیبات آلی است و در لامپهای سدیم با فشار بالا نیز استفاده می شود.

این فلز به راحتی با آلومینیوم ترکیب می شود و آمالگام جیوه – آلومینیوم تشکیل دهد. از آنجا که آمالگام لایه اکسید آلومینیوم که از آلومینیوم فلزی  زیرین در برابر اکسیداسیون محافظت می کند را از بین می برد، حتی مقادیر اندک جیوه می تواند به طور جدی آلومینیوم را دچار خوردگی کند. به همین دلیل حمل و نقل جیوه با هواپیما ممنوع است.

کاربردهای فلز جیوه

در ادامه برخی از رایج ترین کاربردهای فلز جیوه را بررسی می کنیم.

کاربرد در پزشکی

جیوه ماده ای پر کاربرد در آمالگام های دندانی است. Thiomersal یک ترکیب ارگانیک است که به عنوان نگهدارنده در واکسن ها استفاده می شود ، اگرچه استفاده از آن در حال کاهش است زیرا به اتیل جیوه متابولیزه می شود. تصور می شود این ماده نگهدارنده می تواند باعث اوتیسم در كودكان شود.

یکی دیگر از ترکیبات جیوه ، مرکوروکروم است که به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده موضعی برای بریدگی های جزئی و خراشیدگی ها مورد استفاده قرار می گیرد و هنوز هم در بعضی از کشورها کاربرد دارد.

تولید کلر و سود سوز آور

کلر بدست آمده از سدیم کلرید (نمک معمولی ، NaCl) با استفاده از الکترولیز برای جدا کردن سدیم فلزی از گاز کلر استفاده می شود. معمولاً نمک در آب حل می شود تا آب نمک تولید شود. فرآورده های فرعی چنین فرآیندهای کلرالکالی، هیدروژن (H2) و هیدروکسید سدیم (NaOH) هستند که معمولاً سودا یا سود سوز آور نامیده می شوند.

در اواخر قرن بیستم بیشترین میزان استفاده از جیوه در فرآیند سلول جیوه (به نام فرآیند Castner-Kellner) بود که سدیم فلزی به عنوان یک آمالگام در کاتدی ساخته شده از جیوه تشکیل شده بود. سپس این سدیم برای تولید هیدروکسید سدیم با آب واکنش نشان می داد. بسیاری از انتشارات جیوه صنعتی قرن بیستم از این فرآیند ناشی می شوند اگرچه کارخانه های مدرن ادعا می کردند از این نظر ایمن هستند.

لوازم آرایشی

این فلز به صورت  تیومرسال  در ساخت ریمل بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد که این کاربرد در بسیاری از نقاط جهان به دلیل خطرات این فلز برای سلامتی ممنوع شده است.

 

عوارض و خطرات فلز جیوه

این فلز در انواع محصولات خانگی مانند فشارسنج ، دماسنج و لامپهای فلورسنت استفاده می شود. Hg در این دستگاه ها به دام می افتد و معمولاً هیچ مشکلی در سلامتی ایجاد نمی کند. با این حال ، هنگامی که یک دماسنج دچار شکستگی شود شما در معرض مقدار زیادی بخارات جیوه قرارخواهید گرفت که این خطر جیوه باعث آسیب مغزی و کلیوی، تحریک ریه ، سوزش چشم ، بثورات پوستی ، استفراغ و اسهال می شود. برخی از عوارض این فلز بر سلامتی انسان شامل موارد زیر است:

• اختلال در سیستم عصبی
• آسیب به عملکرد مغز
• آسیب DNA و آسیب کروموزومی
• واکنشهای آلرژیک  و در نتیجه بثورات پوستی ، خستگی و سردرد
• اثرات منفی تولید مثل مانند آسیب اسپرم ، نقص هنگام تولد و سقط جنین

اثرات زیست محیطی فلز جیوه

جیوه نقر ه ای  موجود در خاک می تواند در قارچ ها جمع شود. آبهای سطح اسیدی می توانند حاوی مقادیر قابل توجهی Hg باشند. هنگامی که مقدار pH آب بین پنج تا هفت باشد غلظت جیوه در آن افزایش می یابد.

پس از رسیدن Hg به آبهای سطحی یا خاک میکروارگانیسم ها می توانند آن را به متیل جیوه تبدیل کنند، ماده ای که توسط اکثر ارگانیسم ها به سرعت جذب می شود و باعث آسیب عصبی می شود.

ماهی ها موجوداتی هستند که هر روز مقادیر زیادی متیل جیوه را از آبهای سطحی جذب می کنند. این ماده می تواند در ماهی ها و زنجیره های غذایی که بخشی از آن هستند، تجمع یابد. تأثیراتی که این فلز بر روی حیوانات دارد شامل آسیب کلیه ها ، اختلال در معده ، آسیب به روده ها ، نارسایی در تولید مثل و تغییر در DNA است.

قیمت هر گرم جیوه نقره ای

جیوه یک ماده پرکاربرد به رنگ نقره ای است که به دلیل مایع بودن در دمای اتاق خواص متفاوتی ارائه می دهد. این فلز در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و دارای ضریب کشش سطحی منفی است.  از این فلز برای استخراج طلا استفاده می شود و حدود ۱۳ برابر سنگین تر از آب است. برای آگاهی از قیمت هر گرم جیوه نقره ای می توانید در اینترنت جستجو کرده و از شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی استعلام بگیرید. این ماده با خلوص های متفاوت در دسترس است و بر این اساس با قیمت های مختلفی عرضه می شود. جیوه بطور کلی عنصری است که همیشه مورد توجه خاص بوده است. این ماده را طی فرآیندهایی می توان به طلا تبدیل کرد و در گذشته کیمیاگران بسیار از آن استفاده کرده اند. از این عنصر در ساخت بسیاری از لوازم الکترونیکی استفاده می شود و صنایع مختلف خریداران اصلی این فلز هستند. از این ماده در آزمایشگاه ها برای تولید نمک های شیمیایی استفاده می شود و حتی به عنوان چاشنی در ساخت مواد انفجاری کاربرد دارد. برای استفاده از این عنصر باید دقت کرد و برای مصارف شخصی به راحتی نمی توانید آن را خریداری نمایید.