قرص فنازومکس یا فنازوپیریدین چیست؟ کاربرد، عوارض و فواید آن

امروز در نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم تا شما را با قرص فنازومکس آشنا کنیم. نام دیگر قرص فنازومکس، فنازوپیریدین است. در این مقاله قصد داریم تا از کاربرد، عوارض و فواید این قرص با شما صحبت کنیم. قرص فنازومکس (phenazomex) یا فنازوپیریدین برای درمان سوزش ادرار و عفونت ادراری از سوی پزشک تجویز می شود. از این دارو همچنین برای رفع احساس دفع فوری یا همان تکرر ادرار نیز استفاده می شود.

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با مزایا و عوارض این قرص صحبت کنیم، بهتر است بیماری های ذکر شده را بیشتر بشناسیم.

عفونت ادراری چیست

بیماری عفونت ادراری به معنای عفونت در یکی از قسمت های دستگاه ادراری است. از جمله این قسمت ها می توان به کلیه ها، مجاری ادراری و یا مثانه اشاره کرد. عفونت ادراری به سن و جنسیت ارتباطی ندارد؛ در حقیقت این بیماری در میان کودکان، بزرگسالان، کهنسالان و بیماران مبتلا به دیابت دیده می شود. البته لازم به ذکر است که این بیماری در بانوان شایع تر است و در طول زندگی، یک بانو ممکن است چندین بار دچار بیماری عفونت ادراری شود.

عفونت ادراری با مصرف آنتی بیوتیک برطرف خواهد شد ولی باید بدانید در صورتی که درمان نشود می تواند آسیب جدی به کلیه ها وارد کند.

علت عفونت ادراری چیست

به طور کلی ساختار دستگاه ادراری انسان به گونه ای است که از ورود باکتری های مهاجم جلوگیری به عمل آورد، با این حال گاهی اوقات باکتری ها می توانند از دیوار دفاعی عبور کنند و از طریق مجاری ادراری به بدن وارد شده و به سمت مثانه حرکت کنند.

برخی عوامل ورود باکتری ها به مجاری ادراری را آسان می کنند که از جمله آن ها می توان به وسایل پیشگیری از بارداری توسط بانوان اشاره کرد. از دیگر عواملی که احتمال این ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند می توان به سنگ کلیه، پروستات بزرگ شده، اختلالات و غیر عادی بودن دستگاه ادراری و ضعف در سیستم ایمنی بدن هستند.

علت شایع بودن عفونت ادراری در بانوان

مهم ترین دلیلی که احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد ساختار دستگاه تناسلی آن ها است. کوتاه بودن مجاری ادراری بانوان سبب شده تا این بیماری در میان آن ها شایع تر از مردان باشد. از همین، ممکن است زنان در طول زندگی خود چندین بار دچار این بیماری شوند. همچنین باید بدانید که در زنان یائسه به دلیل کم بودن سطح استروژن در بدنشان، احتمال ابتلا به عفونت ادراری بیشتر از سایر زنان است.

علائم عفونت ادراری

یکی از مهم ترین علائم عفونت ادراری، تکرر ادرار است؛ با این حال گاهی اوقات عفونت ادراری هیچ گونه علائمی از خود بر جای نمی گذارد و تنها از طریق آزمایش دوره ای ادرار قابل تشخیص خواهد بود.

از جمله شایع ترین علائم عفونت ادراری می ‌توان موارد زیر را نام برد:

سوزش هنگام ادرار کردن

درد لگن در خانم‌ ها

درد مقعد در آقایان

کم حجم شدن ادرار

بد بو شدن ادرار

تغییر رنگ ادرار (صورتی یا قهوه‌ ای شدن آن)

دیدن لکه‌ های خون در ادرار

در صورتی که چنین علائمی را مشاهده کردید باید هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید تا درمان زودتر آغاز شود.

عوارض عفونت ادراری

در صورتی که بیماری عفونت ادراری به موقع درمان نشود، خطرات جدی به همراه خواهد داشت. در اکثر مواقع عفونت ادراری ای که درمان نشود تبدیل به عفونتی عود کننده خواهد شد و هر چند وقت یک بار بیمار را آزار خواهد داد. بانوانی که زیاد به این بیماری دچار می شوند باید برای یک مدت طولانی تحت نظر پزشک باشند و دوره درمانی خود را تکمیل نمایند.

حتما توجه کنید که عفونت ادراری در صورتی که در کودکان درمان نشود خطرناک شده و به کلیه های آن ها آسیب جدی وارد خواهد کرد.

راه‌ های درمان عفونت ادراری

همان طور که بالاتر اشاره کردیم عفونت ادراری با آنتی بیوتیک درمان خواهد شد؛ در حقیقت پزشک با توجه به باکتری های موجود در ادرار و سابقه در بیماری، نوع آنتی بیوتیک درمانی و مدت مصرف آن را مشخص می کند. در شرایطی که بیمار دچار درد نیز باشد با تجویز پزشک می تواند از داروهای مسکن استفاده کند.

به طور کلی چند روز بعد از شروع درمان، نشانه های بیماری برطرف خواهند شد؛ با این حال نباید به طور خودسرانه مصرف دارو را قطع کرد و باید حتما دوره درمان تکمیل شود. معمولا تا چند هفته بعد از شروع درمان، استفاده از داروها الزامی خواهد بود.

در مواردی که عفونت ادراری شدید باشد ممکن است بیمار به بستری شدن در بیمارستان و تزریق آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد.

تکرر ادرار چیست

این بخش از مقاله را به توضیح بیماری تکرر ادرار یا احساس دفع فوری اختصاص داده ایم. تکردد ادرار یعنی بیمار بیش از حالت عادی نیاز به ادرار کردن داشته باشد. در هر دفعه ادرار ممکن است حجم ادرار زیاد و یا کم باشد.

تکرر ادرار می تواند هم در روز و هم در شب ییمار را آزار دهد، با این حال برخی افراد این بیماری را تنها به صورت شب ادراری تجربه کنند. ایم بیماری می تواند خواب، کار و سلامت عمومی بیمار را دچار خدشه کند.

علل ابتلا به تکرر ادرار

بیماری های دستگاه ادراری می تواند از جمله عوامل ایجاد تکرر ادرار باشند. به طور کلی اگر بخواهیم اجزای درگیر در این بیماری را نام ببریم باید به کلیه ها، لوله های اتصال کلیه ها به مثانه (حالب)، مثانه و مجاری ادرار که وظیفه خروج ادرار از بدن را بر عهده دارند (پیشابراه) اشاره کنیم.

از جمله مواردی که می تواند منجر به تکرر ادرار شود به شرح زیر شناخته شده اند:

عفونت، بیماری، آسیب و یا التهاب مثانه

شرایطی که تولید ادرار را افزایش دهد

تغییرات در عضلات، اعصاب و یا بافت های دیگری که عملکرد مثانه را تحت تاثیر قرار دهد

درمان سرطان های خاص

مواد مخدر و یا نوشیدنی هایی که باعث افزایش تولید ادرارمی شود

با توجه به اینکه کدام یک از عوامل معرفی شده سبب ایجاد تکرر ادرار شده اند، ممکن است مشکلاتی به شرح زیر برای بیمار ایجاد شود:

درد و ناراحتی هنگام ادرار کردن

فوریت در ادرار کردن

اختلال در ادرار کردن

از دست دادن کنترل مثانه

رنگ ادرار غیرطبیعی

لازم به ذکر است که برخی عوامل دیگر نیز ممکن است به تکرر ادرار منجر شوند؛ از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اضطراب

بزرگی خوش خیم پروستات  (BPH)

سنگ مثانه

تغییر در عملکرد کلیه

دیابت بی مزه

مواد مخدر

مصرف بیش از حد مایعات، الکل یا کافئین

التهاب مثانه

عفونت کلیه

مثانه بیش فعال

بارداری

التهاب پروستات

پرتو درمانی بر لگن یا پایین شکم

دیابت نوع ۱

دیابت نوع ۲

تنگی مجرای ادرار

بی اختیاری ادرار

عفونت دستگاه ادراری  (UTI)

التهاب و عفونت واژن (واژینیت)

آیا مراجعه به پزشک نیاز است

در صورتی که دچار مشکلات زیر شده باشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

بیمار هیچ دلیل مشخصی برای تکرر ادرار ندارد (مثل نوشیدن زیاد مایعات و الکل و کافئین)

تکرر ادرار خواب و فعالیت های روزانه ی بیمار را تحت تاثیر قرار داده است

بیمار دارای سایر مشکلات ادراری نیز هست

همچنین با مشاهده عوامل زیر هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید:

وجود خون در ادرار

قرمز یا قهوه ای شدن رنگ ادرار

ادرار کردن دردناک

درد در پهلو، پایین شکم یا کشاله ران

اشکال در ادرار کردن و یا تخلیه مثانه

فوریت در ادرار کردن

از دست دادن کنترل مثانه

تب

این علائم در شرایطی که دستگاه ادراری دچار اختلال شده باشد نمایان خواهند شد با این حال سایر بیماری هایی که به عنوان بیماری های جدی سیستمیک شناخته می شوند نیز می توانند چنین علائمی داشته باشند. به همین منظور برای جلوگیری از پیشرفت هر گونه بیماری با مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید تا علت تکرر ادرار خود را سریع تر متوجه شده و برای درمان آن اقدام نمایید.

یکی از درمان ها برای بیماری هایی که نام بردیم، استفاده از قرص فنازومکس است. در ادامه مقاله به بررسی خواص و عوارض این قرص پرداختیم.

کاربرد قرص فنازومکس

قرص فنازومکس از جمله داروهای تسکین دهنده درد محسوب می شود. عملکرد این دارو با اثر گذاری بر قسمت تحتانی مجاری ادراری(مثانه و مجرای ادرار) آغاز خواهد شد.

درست است که گفتیم برای درمان بیماری های یاد شده باید آنتی بیوتیک مصرف کرد اما حتما توجه کنید که قرص فنازومکس یک آنتی بیوتیک نیست و نمی تواند عفونت را درمان کند.

یکی از مهم ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید این است که مصرف قرص فنازومکس را بدون مشورت با پزشک متوقف نکنید. همچنین دقت کنید که این دارو تنها برای شما تجویز شده و نباید به بیمار دیگری حتی با علائم مشابه توصیه کنید.

مقدار و نحوه مصرف قرص فنازومکس

در شرایطی که بیمار یک فرد بزرگسال باشد و از درد ناشی از عفونت یا تحریک مجاری ادراری رنج می برد، پزشک میزان ۲۰۰ میلی گرم از قرص فنازومکس را به صورت سه بار در روز و به شکل خوراکی برای بیمار تجویز خواهد کرد.

برای کودکانی که در سنین ۶ تا ۱۲ سال باشند دوز مصرفی پیشنهادی ۱۲ میلی گرم سه بار در روز، برای دو روز متوالی تجویز خواهد شد.

به طور کلی دستور مصرف این قرص ممکن است به صورت زیر باشد:

قرص های ۱۰۰ میلی گرمی: متوسط دوز برای افراد بالغ دو قرص ۳ بار در روز بعد از غذا

قرص های ۲۰۰ میلی گرمی: متوسط دوز برای افراد بالغ یک قرص ۳ بار در روز پس از غذا

برای کاهش احتمال ناراحتی معده بهتر است قرص فنازومکس پس از غذا مصرف می شود.

حتما توجه کنید که این دارو نباید بیش از ۲ روز استفاده شود.

اگر علائم بیماری شما در طول مدت زمان مصرف قرص فنازومکس درمان نشد یا بدتر شد حتما با پزشک صحبت کنید.

باید توجه کنید که عوامل بسیاری مانند وزن بدن، شرایط پزشکی و سایر داروهای مصرفی ممکن است بر دوز مصرفی مورد نیاز فرد تأثیر داشته باشد.

در صورتی که پزشک دوز مصرفی را متفاوت با چیزی که در این مقاله آورده شده است برای شما تجویز کرد، حتما دارو را با دستور مصرف پزشک مصرف کنید.

در صورتی که استفاده از یک دوز مصرفی را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر تقریبا زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده است، از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر نمایید.

از دو برابر کردن دوز مصرفی جدا خودداری کنید.

قرص فنازومکس را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری نمایید.

این قرص را دور از دسترس کودکان قرار دهید.

عوارض قرص فنازومکس

همانطور که می دانید مصرف هر نوع دارویی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. عارضه جانبی را یک پاسخ ناخواسته به دارو می دانند در شرایطی که دارو در دوزهای نرمال مصرف شود. هر عارضه جانبی می تواند خفیف یا شدید، موقت یا دائمی باشد.

عوارض جانبی ای که برای قرص فنازومکس گزارش شده است، توسط حداقل ۱٪ از افراد مصرف کننده این دارو گزارش شده اند. بیشتر عوارض جانبی قابل کنترل و مدیریت هستند و برخی از این عوارض ممکن است در طول زمان خود به خود درمان شوند. با این حال در صورت مشاهده عوارض تشدید شوند به پزشک مراجعه کنید.

از جمله عوارضی که برای قرص فنازومکس گزارش شده است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرگیجه، سردرد، سوء هاضمه، درد یا گرفتگی عضلات معده، متهموگلوبینمی، ضعف یا خستگی غیر معمول، زرد شدن چشم ها یا پوست، افزایش فشار خون، مشکلات تنفسی، کاهش ناگهانی میزان ادرار، تورم صورت، انگشت ها و پاها و احساس تشنگی

در شرایطی که چنین عوارض جانبی ای بعد از مصرف قرص فنازومکس برای بیمار رخ دهد به سرعت باید به اورژانس مراجعه شود و پزشک معالج در جریان قرار گیرد.

عوارض جانبی شدیدتر

این دارو در شرایط خاصی می تواند عوارض جانبی شدیدتری به شرح زیر گزارش کنند:

خارش پوست

رنگ نارنجی یا قرمز ادرار یا مدفوع

لکه دار شدن لنزهای تماسی (نارنجی یا قرمز)

گرفتگی معده یا درد معده

رنگ آبی یا آبی- ارغوانی پوست

تب و گیجی

بثورات پوستی

خستگی یا ضعف غیرمعمول

افزایش وزن

تنگی نفس

سفتی قفسه سینه

خس خس یا تنفس دشوار

مکانیسم اثر قرص فنازومکس

همان طور که گفتیم قرص فنازومکس در دسته داروهای مسکن قرار گرفته و اثر بی حس کنندگی و ضد درد موضعی بر روی مخاط مجاری ادراری خواهد داشت.

تداخل دارویی قرص فنازومکس

به طور عادی مصرف قرص فنازومکس با داروی خاصی تداخل ندارد؛ اما اثرات تداخلی این دارو می توان بسیاری از آزمایش های ادراری را مختل نماید و جواب آزمایش را با نتایج غلط مواجه کند.

از جمله این آزمایش ها می توان به آزمایش قند ادرار، بیلی روبین ادرار، استروئیدهای ادرار و کتون ادرار اشاره کرد.

بنابراین بهتر است پیش از انجام این آزمایش های ادرار، به پرسنل آزمایشگاه و پزشکان خود مصرف قرص فنازومکس را اطلاع دهید.

تداخل با داروهای دیگر

طبق تحقیقات جدیدی که در زمینه بررسی اثر تداخلی قرص فنازومکس یا همان فنازوپیریدین انجام شده است، ممکن است میان فنازومکس و سیپروفلوکساسین اثر تداخلی مشاهده شود. در صورتی که داروی سیپروفلوکساسین مصرف می کنید، پزشک یا داروساز را مطلع سازید. اگر شرایط خاصی در صورت مصرف همزمان این دو دارو ایجاد شده باشد، پزشک یکی از شرایط زیر را به شما پیشنهاد خواهد داد:

تنها یکی از داروها را مصرف کنید

یکی از داروها را به دیگری تغییر دهید

شاید مجبور شوید یک یا هر دو دارو را تغییر دهید

بدون تغییر به مصرف ادامه دهید

به خاطر داشته باشید که تداخل دارویی همیشه به معنای قطع مصرف یکی از داروها نیست، در حقیقت موضوع تداخل دارویی تنها باید توسط پزشک مدیریت شود نه خود بیمار و به صورت خودسرانه، چرا که ممکن است عوارض بدتری به دنبال داشته باشد.

بهتر است پیش از شروع درمان با هر دارویی یک لیست کامل از داروهای مصرفی خود به پزشک ارائه دهید تا در صورت وجود احتمال تداخل، پزشک دارو را تغییر دهد. این لیست کامل حتی می تواند شامل داروهای گیاهی، انواع مکمل ها و داروهای بدون نسخه نیز باشد.

باید بدانید که اعتیاد به کافئین، الکل، نیکوتین سیگار یا مواد مخدر می تواند بر روی اثر گذاری بسیاری از داروها تأثیر بگذارد، بنابراین حتما پزشک خود را از این موارد مطلع سازید.

ممنوعیت مصرف

در صورتی که دچار شرایط زیر هستید از مصرف قرص فنازومکس خودداری نمایید:

به فنازوپیریدین یا هر ماده ی سازنده آن آلرژی دارید

عملکرد کلیه کاهش یافته است

بیماری کبدی دارید

توصیه هایی مهم درباره قرص فنازومکس

در قسمت هایی از این مقاله توضیح دادیم که قرص فنازومکس با بسیاری از آزمایش های ادرار تداخل دارد و باعث بروز نتایج غلط خواهد شد. باز هم تاکید می کنیم که حتما پیش از انجام آزمایش پزشک و مسئولین آزمایشگاه را از مصرف قرص فنازومکس مطلع سازید.

از آنجایی که احتمال تجمع این دارو در کلیه وجود دارد و باعث کاهش عملکرد کلیه می شود، سالمندان باید این دارو را با احتیاط مصرف کنند.

در طول درمان با این دارو ممکن است رنگ ادرار نارنجی مایل به قرمز شود، حتی ممکن است لکه هایی روی لباس زیر بیمار مشاهده شود.

برای جلوگیری از ایجاد مشکلات گوارشی، این دارو باید با غذا یا پس از غذا مصرف شود.

لازم به ذکر است که این دارو می تواند سطح هموگلوبین و هماتوکریت را کاهش دهد.

در صورتی که علائم بیماری تشدید شد یا بهبودی در وضعیت تان حاصل نشد، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

مصرف این دارو در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط و تنها با تجویز پزشک انجام شود.

مصرف این دارو در بیماران مبتلا به نقص G6PD یا فاویسم باید با احتیاط زیاد و تحت نظارت مستقیم پزشک صورت گیرد.

در صورتی که از قرص فنازومکس همراه با یک داروی ضد باکتری برای درمان عفونت مجاری ادراری استفاده می کنید، دوره درمان با قرص فنازومکس نباید بیش از دو روز به طول بیانجامد.

هشدارهای مهم

توجه داشته باشید در صورتی که قرص فنازومکس پیش از بلعیده شدن، شکسته شده یا در دهان نگه داشته شود، ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شود.

حتما توجه کنید که در صورت ابتلا به یک بیماری ارثی به نام کمبود G-6-PD ، با پزشک معالج خود مشورت کنید که چگونه این دارو ممکن است بر وضعیت پزشکی شما اثر داشته باشد. در حقیقت وضعیت پزشکی شما ممکن است بر میزان نیاز بدن به دوز و اثربخشی این دارو تاثیر داشته باشد. این بر عهده پزشک است که به شما اعلام کند آیا نظارت خاصی مورد نیاز است یا خیر.

در صورتی که قرص فنازومکس برای یک بانوی باردار تجویز شده باشد، تنها در صورتی مصرف آن مجاز است که مزایای بالقوه آن بیش تر از خطرات آن باشد. لطفا در دوران بارداری تنها با تجویز پزشک اقدام به مصرف قرص فنازومکس کنید.

تحقیقاتی در این رابطه که آیا اثرات قرص فنازومکس به شیر مادر منتقل می شود یا خیر در دسترس نیست. لذا در صورتی که در دوران شیردهی قرار دارید و از این دارو مصرف می کنید، بنا را بر این بگذارید که ممکن است نوزاد شما تحت تاثیر قرار گیرد. به همین منظور در رابطه با مصرف قرص فنازومکس در طول دوران شیردهی حتما با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

با اینکه این دارو برای کودکان و سالمندانی که به تکرر ادرار، شب ادراری و عفونت مجاری ادراری دچار شده اند تجویز می شود، همچنان میزان اثر بخشی قرص فنازومکس برای این دسته از بیماران ثابت نشده است. بهتر است درمان برای این دو گروه خاص تنها با تجویز پزشک صورت پذیرد.

قرص فنازومکس برای عفونت واژن

قرص فنازومکس یک مسکن است و برای درمان علائمی مانند درد و سوزش ادرار تجویز می شود. این قرص خاصیت ضد میکروبی یا آنتی بیوتیکی ندارد بنابراین به تنهایی قادر نیست عفونت واژن را درمان کنند. با اینحال برای درمان بیماری لازم است که داروهای تجویزی خودتان را طبق دستور پزشک مصرف کنید تا هر چه سریع تر بهبودی حاصل شود.

عفونت واژن به دلایل مختلفی اتفاق می افتد و برای درمان حتما باید به پزشک مراجعه کنید. زیرا درمان های خانگی و خودسرانه ممکن است باعث مقاومت آنتی بیوتیکی شود و درمان شما را طولانی تر کند. در صورت مصرف هرگونه دارویی برای پیشگیری از تداخلات دارویی حتما به پزشک خودتان اطلاع بدهید.

قرص فنازومکس به عنوان یک مسکن در بسیاری از موارد منع مصرف دارد که حتما باید به آن توجه کنید. عملکرد اصلی این قرص در واقع کاهش درد بیمار است. این قرص خصوصا برای درمان مشکلاتی که حین عفونت های ادراری برای بیمار اتفاق می افتد بسیار مفید است.

قرص فنازومکس به شکل قرص های ۱۰۰ میلی گرمی و ۲۰۰ میلی گرمی در دسترس است و حداکثر مقدار مصرف روزانه آن ۶۰۰ میلی گرم است. بر اساس نیاز پزشک می تواند هر یک از این دو قرص را ۳ بار در روز برای شما تجویز کند. از مصرف بیش از حد این قرص حتی در صورت درد و سوزش ادرار بسیار شدید باید خودداری کرده و طبق تجویز پزشک آن را مورد استفاده قرار دهید.

در صورت ابتلا به مشکلات معده حتما قرص فنازومکس را بعد از وعده های غذایی اصلی مصرف کنید. این دارو با اثرات بی حس کننده موضعی می تواند به صورت موقت باعث کاهش درد مجاری ادراری – تناسلی شود. این قرص برای مدت کوتاه مثلا دور روز تجویز خواهد شد و بیشتر از آن نباید از آن استفاده کنید مگر اینکه پزشک صلاح بداند مدت بیشتری از آن استفاده کنید.