همه چیز در مورد برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS)

برگه اطلاعات ایمنی مواد- ام اس دی اس (Material Safety Data Sheet)به زبان ساده دفترچه راهنمای یک ماده شیمیایی است. برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) حاوی اطلاعات کاملی در رابطه با خواص فیزیکی و شیمیایی یک ماده ، خطرات بالقوه و کمک های اولیه در رابطه با آن است.

برگه اطلاعات ایمنی مواد یا ام اس دی اس از سال ۲۰۰۴ در یک فرمت ۱۶ قسمتی تدوین می شود که البته به تشخیص کارشناسان ایمنی و بهداشت حرفه‏ ای هر شرکتی می تواند کم و زیاد شود و در بیشتر کشورها این برگه ها تا ۳ سال از زمان تولید ماده یا محصول معتبر هستند. در برخی کشوری مثل کشور کانادا، قوانین ایمنی و بهداشت این کشور MSDS های با قدمت بیش از ۳ سال را قبول ندارد.در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک اطلاعات بیشتری در این رابطه ارائه می شود.

فایده برگه اطلاعات ایمنی مواد – ام اس دی اس (MSDS) چیست؟

برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) حاوی اطلاعات ضروری در رابطه چگونگی کارکردن ، نحوه نگهداری و جابجایی مواد شیمیایی است که می تواند خطرات ناشی از آنها را به حداقل برساند. همانطور که می دانید مواد شیمیایی مختلف از نظر نقطه جوش ، نقطه اشتعال ، نقطه انفجار ، فشار بخار ، چگالی و واکنش پذیری با یکدیگر متفاوت هستند و با  اطلاع از این موارد می توان هنگام کاربرد، خطرات بالقوه مواد شیمیایی را کاهش داد.

به عنوان مثال نقطه اشتعال پایین یک ماده دمای نگهداری پایین تر را به شما یادآوری می کند و مانع از اشتعال و آتش سوزی در آزمایشگاه و مکان های کاربری حتی در دماهای پایین خواهد شد.

برگه اطلاعات ایمنی مواد MSDS شامل چه مواردی است؟

MSDS براساس قوانین ایمنی و بهداشت در هر کشور و صنعتی متفاوت هستند و شما برگه های اطلاعات ایمنی متفاوتی را مشاهده خواهید کرد ولی بطورکلی موارد زیر را تقریبا می توانید در تمام این برگه ببینید.

اطلاعات کلی محصول

این بند شامل نام محصول، تولید کننده آن، کد محصول، فرمول شیمیایی ماده و  اطلاعات تماس تولید کننده است که برای تمام مواد شیمیایی وجود دارد.

شناسایی خطرات

دومین قسمتی که در برگه اطلاعات ایمنی MSDS می توانید مشاهده کنید خطراتی بالقوه ای است که هنگام استفاده از آن ممکن است شما را تهدید کند. به عبارتی در این قسمت نکات مهم در رابطه با روش کار با ماده شیمیایی  ذکر می شود که معمولا بر روی برچسب محصول نیز بطور خلاصه وجود دارد و شامل خورندگی، سوزانندگی، آلوده کنندگی و سمیت در رابطه با آن محصول است.

ترکیبات تشکیل دهنده محصول

در این قسمت ترکیبات موجود در فرمولاسیون ماده خصوصاً اگر ماده خطرناکی در ترکیب آن باشد ذکر می شود که شامل درصد و خطرات بالقوه آن است.

کمک های اولیه

همانطور که از نام آن پیداست در این قسمت اقدامات درمانی اولیه در صورت تماس پوستی ، استنشاق  و بلع ماده ذکر می شود و می تواند تا مراجعه به مراکز درمانی به فرد و نجات زندگی وی کمک کند.

اطلاعات مربوط به خطرات آتش سوزی یا انفجار محصول و اطفاء حریق

در این بخش اطلاعاتی در رابطه با علت مشتعل شدن و روش های اطفاء حریق در محل نگهداری یا هنگام مصرف ماده شیمیایی وجود دارد. در این بخش وسیله حفاظت فردی مناسب برای آتش نشانان نیز ذکر می شود چون حتی دود ناشی از اشتعال برخی مواد شیمیایی می تواند برای افراد کشنده باشد.

اطلاعات مربوط به تاثیر آن بر محیط زیست

گاهی حین کار یا پس از اتمام کار مواد شیمیایی خطرناک به صورت ناخواسته وارد محیط زیست می شوند که در این قسمت راههای خنثی سازی و اثرات محیطی ماده مذکور شرح داده می شود.

روش حمل و انبار کردن

یکی از مهمترین اطلاعاتی که باید در رابطه با یک ماده شیمیایی  و هر محصول دیگری داشته باشید نحوه  حمل و نقل و نگهداری در انبار است. زیرا عدم رعایت فاصله یا تهویه نامناسب  می تواند از طریق واکنش های شیمیایی منجر به حریق، انفجار، خورندگی و سوزانندگی شود.

اطلاعات حفاظتی هنگام کار و تماس با ماده

در این بخش اطلاعاتی در رابطه با نحوه استفاده از ماده به کاربر ارائه می شود که شامل  استفاده از لوازم حفاظت فردی،  کنترل های بهداشتی  و کنترل های زیست محیطی است.

خواص فیزیکی و شیمیایی

در این قسمت که یکی از مهمترین بخش های برگه اطلاعات ایمنی مواد است خواص ماده یا محصول با جزئیات ذکر می شود که برای کاربر بسیار مفید و کاربردی است. برخی از این ویژگیها شامل شکل ظاهری (جامد ، مایع، گاز )، رنگ، بو ، نقطه جوش ، نقطه ذوب، نقطه اشتعال، فشار بخار، چگالی ویژه، دمای احتراق، قابلیت انحلال هستند.

این موارد به کاربر کمک می کند که با دقت بیشتری با محصول برخورد کند و مخاطرات بالقوه که ناشی از عدم شناخت ماده است  را به حداقل می رساند.

پایداری و واکنش پذیری

در این قسمت از برگه اطلاعات ایمنی مواد پایداری یا ناپایداری شیمیایی محصول در شرایط مختلف با دیگر مواد حاضر در محیط یا بدن انسان شرح داده می شود تا اقدامات احتیاطی لازم انجام شود.

اطلاعات سم شناسی

در این بخش شدت سمیت و خطرناکی ماده شرح داده می شود و شماره ثبت اثرات سمی ماده شیمیایی برای دسترسی سریع به اطلاعات بیشتر در مواقع ضروری در برگه اطلاعات ایمنی درج می شود.

اطلاعات زیست محیطی

در این بخش تاثیر ماده بر طبیعت و محیط زیست ، سرنوشت آن در محیط زیست و نحوه برخورد با پیامدهای زیست محیطی و فردی آن ذکر شده است.

ملاحظات مربوط به دفع ماده

پس از کاربرد مواد شیمیایی یکی دیگر از مواردی که باید مورد توجه قرار بگیرد نحوه دفع آنهاست که در این بخش از برگه اطلاعت اطلاعات ایمنی نحوه دفع آن در طبیعت به عنوان زباله و تاثیرات احتمالی آن روی محیط زیست بطور کامل شرح داده می شود.

اطلاعات مربوط به حمل و نقل

در این بخش اطلاعاتی در رابطه با نحوه حمل و نقل ماده و رعایت ایمنی برای آلوده نشدن محیط زیست شرح داده شده است.

اطلاعات قانونی

این بخش شامل پیشنهاداتی برای برخورد ایمن با ماده و محدودیت های استفاده و کاربرد آن شرح داده شده است که می تواند برای کاربر مفید باشد.

ملاحظات

قسمت ملاحظات حاوی اطلاعات اضافی و تکمیلی برای اطلاعات بیشتر کاربر است که مطالعه آن بسیار مفید و کاربردی است.

آیا باید تمام اطلاعات موجود در برگه اطلاعات ایمنی مواد را بدانیم؟

مسئله بسیار مهم در این رابطه زمان درست استفاده از یک MSDS وگرنه دانستن آنها خیلی ضروری نیست. کافی است قبل از استفاده از یک محصول یا ماده شیمیایی خاص این برگه مطالعه شود تا اطلاعات کاملی از ماده برای کاربر بدست بیاید.