آشنایی با مواد شیمیایی قابل اشتعال

مواد شیمیایی قابل اشتعال (Flammable materials) مواد قابل احتراقی هستند که به راحتی در دمای محیط مشتعل می شوند. مواد شیمیایی قابل اشتعال بسیار خطرناک هستند و هنگام ذخیره سازی آنها باید به دما و محل نگهداری توجه کرد.

قابلیت اشتعال یا احتراق در هوا تا حد زیادی به فراریت ماده بستگی دارد و مربوط به فشار بخار مخصوص آن ماده است. مقدار بخار تولید شده از این مواد با تشکیل مه یا گرد و غبار باعث افزایش سطح مواد خطرناک و گسترش آتش سوزی  خواهد شد. همچنین حضور مواد شیمیایی قابل اشتعال در کنار برخی مواد شیمیایی احتراق پذیر می تواند منجر به انفجار شود.

برای کار کردن با مواد شیمیایی قابل اشتعال حتما باید پروتکل های خاصی را رعایت کرد که توسط شرکت سازنده در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. برای آشنایی بیشتر با مواد شیمیایی قابل اشتعال در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.

نکات مهم هنگام کاربرد مواد شیمیایی قابل اشتعال

در حالی که مواد شیمیایی قابل اشتعال در بسیاری از فرآیندهای شیمیایی مفید و مورد نیاز هستند در صورت عدم استفاده صحیح یا ذخیره نادرست می توانند خطرناک باشند.

جدا از خطر احتراق که می تواند منجر به صدمات ، مرگ و از بین رفتن اموال شود ، مواد شیمیایی قابل اشتعال خطراتی فراتر از سوختگی ایجاد می کنند. به عنوان مثال ، سرگیجه یا خفگی می تواند در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض بخارات ساطع شده از مواد قابل اشتعال ایجاد شود.

برای اینکه خود را از خطرات سلامتی مرتبط با مواد شیمیایی قابل اشتعال در امان نگه دارید ، لازم است از خطرات مرتبط با آنها آگاه باشید. این امر به شما امکان می دهد تا اقدامات خاصی را برای اطمینان از امنیت خودتان انجام دهید. یکی از اقدامات پیشگیرانه ای که می تواند برای اطمینان از ایمنی شما ایجاد شود ، نگه داشتن مواد شیمیایی قابل اشتعال در داخل کابینت های ذخیره سازی  مخصوص در هنگام عدم استفاده از آنهاست.

معرفی مواد شیمیایی قابل اشتعال و خطرات آنها

استون

استون یا پروپانون یک ترکیب آلی و ساده ترین کتون با فرمول شیمیایی (CH3) 2CO است. این ماده قابل اشتعال بی رنگ و فرار است . استون یک حلال مهم است که اغلب به عنوان یک ماده پاک کننده در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. استون دارای نقطه اشتعال  بسیار پایین ۲۰ – درجه سانتی گراد است و این امکان وجود دارد که به سرعت در دمای اتاق مشتعل شود.

استون در خارج از محدوده آزمایشگاه کاربردهای دیگری نیز دارد. متخصصان پوست از استون به همراه الکل برای لایه برداری پوست هنگام درمان آکنه استفاده می کنند. از آنجا که استون توانایی بسیار قوی در حل کردن چسب دارد ، از آن برای از بین بردن باقیمانده چسب های قوی از شیشه و چینی استفاده می شود.

بنزن

بنزن  یک ترکیب شیمیایی آلی و یک هیدروکربن است  به این معنی که فقط از اتم های کربن و هیدروژن تشکیل شده است. بنزن همچنین قابل اشتعال است و دارای نقطه اشتعال ۱۱.۶۳- درجه سانتی گراد می باشد.

بنزن معمولاً هنگام تولید سایر مواد شیمیایی به عنوان واسطه مورد استفاده قرار می گیرد. بنزن محصول فرعی  احتراق سوخت است و بیش از نیمی از بنزن تولید شده در جهان برای ساخت اتیل بنزن استفاده می شود.

اتیل بنزن در ساخت پلیمرها و پلاستیک ها استفاده می شود. بیش از ۲۰٪ بنزن در ساخت كومن مورد استفاده قرار می گیرد كه یک ماده مهم در تولید فنل استون است. سپس فنل استون برای ساخت رزین و چسب استفاده می شود.

سیکلوهگزان

سیکلوهگزان عمدتا برای مقاصد صنعتی استفاده می شود. از این ماده برای تولید اسید ادیپیک و کپرولاکتام استفاده می شود که دو محصول برای تولید نایلون هستند. سیکلوهگزان مایعی بی رنگ با رایحه ای خاص است. بوی قوی در مواد شوینده خانگی از سیکلوهگزان ناشی می شود.

این ماده با نقطه اشتعال ۲۰- درجه سانتی گراد بسیار قابل اشتعال است. سیکلوهگزان اغلب در فرآیندهای آزمایشگاهی استفاده می شود و در تجهیزات آزمایشگاهی نیز یافت می شود. ابزارهای سنجش کالری سنجی آزمایشگاهی از سیکلوهگزان برای کالیبراسیون استفاده می کنند.

اتانول

اتانول یکی از مواد شیمیایی قابل اشتعال است که به الکل ، اتیل الکل یا الکل نوشیدنی نیز معروف است. این ماده فرار و بی رنگ است و بوی مشخصی دارد. بیشتر مشروبات الکلی حاوی درصدی اتانول هستند. نقطه اشتعال این ماده به غلظت آن بستگی دارد. اتانول خالص می تواند در دمای ۱۶.۶۰ درجه سانتی گراد شعله ور شود.

اتانول اغلب در بیمارستان ها ، کلینیک ها و خانه ها به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود. این ماده همچنین در تولید دستمال های مرطوب پزشکی و ضد عفونی کننده های دستی که برای از بین بردن باکتری ها و قارچ ها استفاده می شود ، کاربرد دارد.

هنگامی که افراد دچار مسمومیت با متانول یا اتیلن گلیکول می شوند ، اغلب از اتانول به عنوان یک پادزهر موثر استفاده می شود. همچنین می تواند به عنوان سوخت موتور یا مواد افزودنی سوخت استفاده شود این مسئله به ویژه در کشورهای آمریکای جنوبی رایج است.

متانول

متانول یک ماده شیمیایی اشتعال زا است که به آن “الکل چوب” نیز می گویند زیرا  در گذشته بیشتر از تقطیر تخریب کننده چوب تولید می شد. امروزه بیشتر متانول از یک فرآیند کاتالیزوری شامل مونواکسید کربن ، دی اکسید کربن و هیدروژن تولید می شود. متانول همچنین یک مایع بسیار قابل اشتعال است و نقطه اشتعال آن بین ۱۱ تا ۱۲ درجه سانتی گراد دارد.

استفاده اولیه از متانول به عنوان یک محصول پایه برای ساخت مواد شیمیایی مانند فرمالدئید است که از آن برای تولید پلاستیک ، رنگ و مواد منفجره استفاده می شود. از متانول همچنین برای سوخت رسانی به برخی از وسایل نقلیه استفاده می شود. بسیاری از آزمایشگاه ها در سراسر جهان از متانول به عنوان حلال استفاده می کنند.

پنتان

پنتان یک هیدروکربن اشباع غیرسیکلیک است که در گروه آلکان قرار می گیرد. هر مولکول پنتان حاوی پنج اتم کربن است و به صورت سه ایزومر ساختاری مختلف وجود دارد. پنتان اغلب به عنوان سوخت و حلال استفاده می شود. پنتان یک مایع بسیار قابل اشتعال است و نقطه اشتعال آن   ۴۹- درجه سانتی گراد است.

پنتان معمولاً به عنوان حلال ارزان قیمت شناخته شده می شود  و به سرعت تبخیر می شود. پنتان همچنین می تواند برای انجام فرایندی به نام “کروماتوگرافی مایع” که یک روش آزمایشگاهی برای جداسازی مخلوط ها است ، به کار گرفته می شود.

توجه داشته باشید که بسیاری از مواد شیمیایی قابل اشتعال که در بالا ذکر شد ، بخارات قابل اشتعالی آزاد می کنند که برای سلامتی مضر هستند. قرار گرفتن در معرض این بخارات قابل اشتعال می تواند باعث سردرد ، حالت تهوع ، سرگیجه و خفگی  شود. برای کاهش خطر قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی ، تهویه مناسب کابینت های ذخیره سازی مواد شیمیایی و همچنین محیط کار مورد نیاز است.