سویق چیست؟ طرز تهیه و کاربرد آن

یکی از خوراکی های ساده، مفید، مقوی و کمتر شناخته شده میان مردم، سَویق است. در زمان های بسیار دور مردم برای دریافت انرژی مورد نیاز بدن از این ماده به وفور استفاده می کردند اما حرکت زندگی به سوی مدرنیته و دلمشغولی های زندگی سبب شد تا سبک زندگی و تغذیه ای مردم به طور کلی تغییر کرده و خوراکی های مفیدی چون سویق از سبد غذایی خانوار حذف شوند.

این خوراکی، ماده ای است که می توان از آن برای رشد بهتر کودکان و تقویت زنان باردار استفاده کرد. این خوراکی به وزن گیری جنین در سه ماه آخر بارداری بسیار کمک می کند. البته افراد عادی نیز که قوای جسمانی خود را از دست داده اند، می توانند از این خوراکی مفید استفاده کنند.

این ماده یکی از خوراکی هایی است که استفاده از آن در ماه رمضان نیز مرسوم بوده است. این خوراکی مفید از چند نوع ماده غذایی شامل حبوبات، دانه ها و بسیاری از میوه ها تهیه می شود. بسیاری از افراد که به لاغری مفرط دچار هستند معمولا برای افزایش وزن به داروهایی چون قرص سلنیوم روی می آورند، اما جالب است بدانید که این افراد نیز می توانند از این خوراکی برای وزن گرفتن و تقویت قوای بدن استفاده کنند.

امروز در جهان شیمی فیزیک قصد داریم شما را با خواص این خوراکی و طرز تهیه آن آشنا کنیم. در ادامه با ما همراه باشید.

سویق چیست؟

سویق از دانه ‌های خوراکی مختلف نظیر انواع غلات و حبوبات تهیه می شود. این مواد شامل گندم، جو، برنج، نخود، عدس و هسته میوه‌ ها هستند. همچنین گاهی اوقات از میوه‌ ها و تره‌ بارهایی نظیر سنجد، سیب، کُنار، کدو تنبل، دانه انار و خشخاش نیز در این خوراکی استفاده می شود. همه این مواد آسیاب می شوند و آرد حاصله پس از تفت داده شدن، تبدیل به سویق می شود.

با بررسی مواد تشکیل دهنده این ماده خوراکی می بینید که آن چنان هم خوراکی عجیب و غریبی نیست. این خوراکی تنها از ترکیب چند ماده مغذی تشکیل شده است که هر کدام خواص مخصوص به خود را دارند و کنار هم می توانند یک بمب انرژی بسازند. سویق آردی است مانند آرد حلوا که در عربی به آن «صویق» می گویند.

این ماده در فارسی قدیم «پَست» یا «پِست» نام داشت. تاریخچه استفاده از این خوراکی مقوی، به قرن ششم هجری باز می گردد. در کتابی به نام «ذخیره خوارزمشاهی» که در اوایل قرن ششم هجری، به زبان فارسی و در زمینه طب کتابت شده است، از واژه پِست یا پَست برای معرفی این خوراکی استفاده شده است.

این ماده انواع مختلفی دارد؛ یک نوع از آن به نام «سویق کامل» نیز وجود دارد که از ترکیب چند نوع سویق به دست می آید. در همین مقاله به این نوع خوراکی نیز اشاره خواهیم کرد.

تفاوت سویق با قاووت

بعضی مردم سویق را با قاووت یا قُوَّتو اشتباه می گیرند. در حالی که این دو خوراکی کاملا با هم چند تفاوت مهم دارند. یکی از این تفاوت ها این است که قاووت ها تفت داده نمی شوند. در صورتی که اصلی ترین ویژگی سویق ها تفت داده شدن آن هاست. تفاوت دیگر این است که قاووت ها در ساختار خود شیرین کننده ها یا طعم دهنده هایی نظیر قند، شکر و هل دارند. در صورتی که سویق ها هیچ گونه ماده افزودنی برای طعم دهی ندارند.

خواص عمومی سویق

همانطور که گفتیم این خوراکی سنتی انواع مختلفی داشته و هر کدام به دلیل داشتن ویژگی های منحصر به فرد برای امری خاص مورد استفاده قرار می گیرند. اما خواص عمومی آن به شرح زیر است:

• چاق کننده و استخوان ساز
• مصرف آن توسط خانم های باردار از به دنیا آمدن فرزند معلول جلوگیری می کند.
• درمان دیابت
• مفید برای کودکان
• اگر بعد از تفت دادن کمی روغن زیتون به آن اضافه شود (بدون تفت دادن) سبب افزایش جماع ، نازک و زیبا شدن پوست صورت می شود.
• این خوراکی اگر با خرما، شیر وعسل مصرف شود مقوی تر است.
• بعد از خوردن کله پاچه، این خوراکی یک هضم کننده عالی است.
• کسانی که پاهای ضعیفی دارند و راه رفتن برایشان مشکل شده، همچنین افرادی که به پاهای قوی نیاز دارند مانند فوتبالیست ها می توانند از این خوراکی استفاده کنند.
• این ماده برای درمان شکستگی استخوان و پوکی استخوان مفید است.

خواص سویق در روایات اسلامی

از آنجایی که ما برای بسیاری از فعالیت های روزمره به روایات و متون اسلامی توسل می جوییم، بد نیست بدانید که مصرف این خوراکی مفید در روایات اسلامی نیز توصیه شده است. اکثر این روایات در کتاب دانش نامه احادیث پزشکی به چاپ رسیده اند. (ج ۲، احادیث ۱۸۲۵ تا ۱۸۴۶)

در این روایات استفاده از سویق گندم، جو، عدس، برنج و سیب توصیه شده است.

در حدیثی منسوب به امام صادق آمده است: سویق خالی یا با روغن زیتون، گوشت را می‌ رویاند و استخوان را محکم می‌ سازد و به همین دلیل به کودکان خردسال هم سویق داده شود. همچنین خوردن چهل‌ روزه آن بازوان را پرتوان می ‌کند (دانش ‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، احادیث ۱۸۲۶ تا ۱۸۳۰).

علامه طباطبایی می گوید در روایات هرجا کلمه سویق بدون قید مشاهده شد، منظور سویق گندم است نه هر سویقی.

در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) می خوانیم: براى مسمومیت، دارویى سودمندتر از سویق سیب سراغ ندارم. (دانش‌ نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ح ۱۸۴۰ به نقل از: الکافی، ج ۶، ص ۳۵۶، ح ۷)

طرز تهیه سویق

جالب است بدانید که شما در منزل خود نیز می توانید این خوراکی بسیار مقوی و مفید را تهیه کنید. به این منظور ما دستور تهیه چند نوع از این خوراکی را برای شما یادداشت کردیم و امیدواریم که برای شما مفید باشند.

سویق ها به دو روش تهیه می شوند. در روش اول ابتدا دانه ها را آرد کرده و سپس تفت داده می شوند. در روش دوم ابتدا دانه ها تفت داده می شوند و سپس آرد می شوند. هر دو روش خوب هستند و تفاوتی در خاصیت این خوراکی ایجاد نمی شود. پس شما می توانید با توجه به سلیقه خودتان یکی از این دو روش را انتخاب کنید. با این حال برای تهیه این خوراکی از دانه های سبوس دار مانند گندم و جو یک روش دیگر وجود دارد؛ کسانی که در تهیه سویق سر رشته دارند، این روش را برای تهیه سویق گندم و جو مناسب تر می دانند.

روشی برای دانه های سبوس دار

در این روش ابتدا باید سبوس دانه جدا شده و آرد شود. دانه ها نیز به صورت جداگانه آرد می شوند و هر آرد به صورت جدا گانه تفت داده می شود. علت این امر این است که سبوس ها نیاز به تفت دادن کمتری دارند و دانه ها باید مدت زمان بیشتری تفت داده شوند. در این شرایط اگر سبوس و دانه با هم تفت داده شوند، سبوس می سوزد. به همین منظور سبوس ها و دانه ها باید جدا آرد شده و تفت داده شوند و سپس با مخلوط کردن آن ها می توان سویق را تهیه کرد.

علاوه بر این سبوس ها دارای ویتامین های B و D هستند. این ویتامین ها بدون آسیاب کردن و تفت دادن جداگانه سبوس، جذب بدن نخواهند شد. در این روش برای خارج کردن نشاسته سبوس، می توان بعد از تفت دادن، دوباره آن را اَلَک کرد.

سویق گندم و جو و دانه های سبوس دار به سیستم گوارش و جلوگیری از خستگی زودرس کمک خواهند کرد.

طرز تهیه سویق جو

برای تهیه این خوراکی به صورت زیر عمل کنید:

ابتدا یک پیمانه آرد جو را بدون روغن تفت داده و سپس الک کنید.

یک پیمانه سبوس جو را نیز بدون روغن و در مدت زمان کمتری تفت داده و الک کنید.

این دو آرد را با هم مخلوط کنید تا سویق جو به دست آید.

این ماده را می توان با خرما، عسل و یا شیر استفاده کرد.

خواص سویق جو

برای بیماری ذات الجنب (پهلودرد یا برسام، بیماری منسوب به ریه) مفید است.

مقوی و تقویت کننده استخوان ها

برطرف کننده پوکی استخوان

مصرف آن به جای صبحانه و به صورت خشک می تواند برای لاغر شدن مفید باشد.

کاهش دهنده بسیار عالی قند خون

طرز تهیه سویق گندم

ابتدا یک پیمانه سبوس گندم را به مدت ۲۰ دقیقه بدون روغن تفت دهید.

سپس یک پیمنه آرد گندم را به مدت یک ساعد بدون روغن تفت دهید.

هر دو آرد را الک کرده و با هم مخلوط کنید.

خواص سویق گندم

مقوی و چاق کننده

افزایش قوای جنسی

تقویت کننده استخوان

بر طرف کننده پوکی استخوان

طرز تهیه سویق سنجد

برای تهیه این خوراکی ابتدا هسته سنجد را از گوشت آن جدا کنید.

هسته را به طور جداگانه آسیاب کرده و تفت دهید و خوب الک کنید.

گوشت سنجد را جداگانه آسیاب کرده و تفت داده و الک کنید.

سپس هر دو آرد را با هم مخلوط کنید تا سویق به دست آید.

البته در رابطه با سنجد امکان آرد کردن گوشت و هسته با هم نیز فراهم است. هر دو را با هم آرد کرده، الک کنید و بدون روغن تفت دهید.

خواص سویق سنجد

مقوی و موثر در رشد و تحکیم بدن

درمان پوکی استخوان

افزایش دهنده شیر مادر

بهترین تقویت کننده استخوان‌ ها

طرز تهیه سویق عدس

تهیه سویق عدس از تهیه سویق های دیگر راحت تر است. برای این کار ابتدا عدس را به خوبی آسیاب کرده و آرد حاصل شده را بدون روغن تفت دهید و الک کنید.

خواص سویق عدس

رفع تشنگی

تقویت معده

شفابخش ۷۰ درد

کاهش دهنده صفرا

بهبود شکم

کاهنده فشار خون

کم کردن حرارت بدن (مناسب برای بانوان یائسه)

قطع خون عادت ماهیانه زنان در صورتی که زیاد باشد

سویق چاقی و لاغری

سویق ها برای موارد مختلف استفاده می شوند که یکی از موارد مصرف آن ها برای درمان چاقی و لاغری است. البته این بسیار به طبع بدن شما و طبع سویق مورد نظرتان دارد. برای اینکه نتیجه مطلوبی کسب کنید، در صورتی که داروی خاصی مصرف می کنید یا از طبع بدن خود با خبر نیستید بهتر است با یک پزشک طب سنتی مشورت کرده و اقدام به مصرف این خوراکی کنید.

لاغری

یکی از انواع مناسب این خوراکی برای لاغری، سویق جو است. این سویق با اینکه طبع سردی دارد می تواند برای مدت طولانی انرژی مورد نظر بدن را تامین کند. لذا با استفاده آن در وعده صبحانه از پرخوری و ریزه خواری در طول روز جلوگیری خواهد شد. همچنین به دلیل داشتن ویتامین های مختلف نیز سبب بالا رفتن میزان سوخت و ساز بدن خواهد شد.

چاقی

سویق گندم، سنجد و برنج برای چاقی مفید هستند. به منظور چاق شدن باید روزانه دو الی سه قاشق سویق مورد نظر خود را به صورت خشک و یا همراه با شیر مصرف کنید. برای دیدن نتیجه مطلوب این کار را به مدت ۴۰ رو زانجام دهید.

سویق کامل

سویق کامل از ترکیب کردن چند نوع سویق به دست می آید. برای مثال سویق گندم و جو به نسبت مساوی، یا مخلوط سویق گندم، جو، عدس و سنجد که از مهم ترین سویق های کامل به شمار می رود.

نکته مهم در تهیه چنین ماده ای این است که حتما باید در ظروف مسی و سنگی تهیه شود و تهیه سویق در ظروف آهنی درست نیست.

این خوراکی دارو است نه غذا

سویق ها دارو هستند نه غذا! این یعنی نباید به صورت دائمی مصرف شوند. سویق برای تقویت بدن استفاده می شود. این ماده برای کودکان در سن رشد بسیار مناسب است. همچنین برای وزن گیری جنین در سه ماه آخر بارداری بسیار مفید است. البته مصرف سویق باید کنترل شده باشد و مصرف زیاد آن می تواند سبب اضافه وزن مادر و جنین شود.

در رابطه با خواص دارویی سویق در کتاب دانش نامه احادیث پزشکی می خوانیم:

از دو نوع سویق گندم و جو که بگذریم، دیگر انواع سویق، به عنوان غذا مصرف نمى‌‏ شوند و تنها مصرف دارویى دارند؛ آن گونه که کُنار، سیب و انار ترش، براى مهار کردن شکم و حرارت دادن بیشتر به آن، به کار مى ‌‏روند. یا از سویقِ خرنوب و سنجد، براى مهار کردن طبع، استفاده مى ‌‏شود. (دانش ‌نامه احادیث پزشکی، ج ۲، ص ۳۷۴)

سویق کودک

سویق کودک همان سویق کامل است و از ترکیب سویق برنج، گندم، جو، سنجد، عدس تهیه می شود. این سویق می تواند با کمی شکر و شیر ترکیب شود. سویق کودک یکی از مواد مغذی است که به حفظ سلامتی و تقویت و رشد کودکان کمک می کند.

این ماده برای کودکان اگر با شیر ترکیب شود جایگزین مناسبی برای شیرخشک و سِرِلاک است؛ چرا که دارای ارزش غذایی بالاتری نسبت به این دو ماده است. برای این منظور نصف قاشق سویق را با شیر مخلوط کنید. توجه کنید این خوارکی با وجود مفید بودن، نباید به اندازه سرلاک برای کودکان استفاده شود، این یعنی در مصرف آن زیاده روی نکنید.

ترکیب سویق گندم و جو برای استخوان سازی کودکان بسیار مفید است. همچنین برای کودکانی که لاغری مفرط دارند باعث روییدن گوشت می شود.

مخلوط این خوراکی با خرما، شیر و یا عسل و خوراندن ناشتا به کودک، طی سه روز اثرات قابل توجهی بروز خواهد داد.

چند نکته مهم در رابطه با این خوراکی سنتی

انواع این ماده خوراکی مفید ارزان و در دسترس هستند و بهترین داروی طبیعی برای تقویت قوای بدن هستند.

هر کدام از انواع این خوراکی خواص منحصر به فرد خود را دارند.

سویق برای جبران کمبود ویتامین های بدن مفید است.

این خوراکی را نباید با آب ترکیب کرد، تنها مایع مجاز، شیر است.

ماده مذکور را می توانید در فریزر نیز نگهداری کنید.

در تفت دادن آردها از هیچ روغنی استفاده نکنید؛ اگر قصد مصرف این خوارکی با روغن زیتون را دارید بهتر است بعد از تفت دادن و خروج از ظرف، روی آن روغن زیتون بریزید و مصرف کنید.