کلات مس چیست؟ ویژگی، کاربرد و قیمت خرید و فروش

کلات مس یک ماده مغذی کلات شده بسیار کارآمد در کشاورزی است که به راحتی در دسترس است و شما می توانید از آن برای بهبود محصولات خود استفاده کنید. مس یک عنصر ضروری برای تشکیل کلروفیل و سنتز پروتئین گیاه است. عوامل کیلیت مانند کلات اسید فنولیک برای تامین عناصر کمیاب استفاده می شود و از اتصال آنها به سایر عناصر کمیاب جلوگیری می کند. کلات مس با طیف وسیعی از محصولات زراعی سازگار است.

شکل رایج مس کلات شده، مس گلیسینات نام دارد که یک کمپلکس مولکولی است که از مس عنصری و اسید آمینه گلیسین تشکیل شده است. تقریبا تمام مواد معدنی را می توان به عنوان مکمل های کلاته شده خریداری کرد. تولید کنندگان مکمل‌ های معدنی کلاته شده اغلب ادعا می‌ کنند که این مکمل‌ ها در دسترس پذیری زیستی‌ بیشتری دارند زیرا مولکول‌های آلی می ‌توانند به راحتی از طریق دستگاه گوارش و روده عبور کنند. اما در حال حاضر هیچ مدرک علمی وجود ندارد که این مورد در مورد سیستم گوارش انسان نیز صادق باشد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.

سولفات مس

سولفات مس، یک ماده معدنی است که معمولا در حالت جامد وجود دارد. این ترکیب شیمیایی در محلول کلات مس نیز وجود دارد و یک جلبک کش بسیار موثر است. محلول مس از دو ترکیب ساخته می شود. یکی گرانول سولفات مس است و دیگری ماده ای است که به گرانول های مس اجازه می دهد، تجزیه شوند و در حالت مایع باقی بمانند. عنصری که باعث این اتفاق می شود کلاتور یا عامل جداکننده نامیده می شود. این کلات مولکول های محلول را تشکیل می دهد که یون های فلزی موجود در مس را غیرفعال می کند و از بازگشت آن به حالت جامد جلوگیری می کند.

خواص کود مس

مس یکی از ریزمغذی های ضروری یا مواد معدنی کمیاب است که گیاهان برای رشد به آن نیاز دارند. مانند هر ماده مغذی دیگری، گیاهان می توانند فقط اشکال خاصی از مس را جذب و استفاده کنند. به عنوان مثال، فلز مس برای گیاهان بی فایده است. اما پس از حل شدن در محیط اسیدی، مس به راحتی توسط گیاهان جذب می شود. در شرایط pH بالا (قلیایی) مس در دسترس گیاهان قرار نمی گیرد.

مس وظایف خاصی در گیاهان مختلف دارد. در پیاز، مس ماده اصلی مورد نیاز برای دستیابی به پوست کاغذی قهوه‌ ای رنگ مورد نظر مصرف ‌کنندگان است. بیشتر گیاهان دارای چندین آنزیم حاوی مس هستند که نقش مهمی در فتوسنتز، تنفس و تشکیل لیگنین در گیاهان دارد.

سطوح ناکافی مس (کمبود مس) می تواند منجر به علائم کاهش تشکیل نشاسته، کاهش تثبیت نیتروژن و ندولاسیون (nodulation) در حبوبات، تاخیر در گلدهی و بلوغ می شود. کمبود مس در گیاهان پهن برگ، باعث پژمرده شدن قسمت بالایی گیاه (نقطه رشد) می شود. برخی از گیاهان نسبت به سایرین به مس بیشتری نیاز دارند. چغندر، پیاز، کاهو، اسفناج، آفتابگردان و گوجه فرنگی نیاز به مس نسبتا بالایی نسبت به سایر گیاهان دارند.

مس خواص ضد میکروبی بسیار قوی نیز دارد. به عنوان مثال، یک سینک استیل ضد زنگ به مدت دو هفته می تواند میکروب ها را در خود جای می دهد. در حالی که یک سینک مسی ظرف دو ساعت، تمام میکروب ها را از بین می برد. این موضوع توسط یک مطالعه اخیر تأیید شده است و به همین دلیل است که اکثر دستگیره‌ها، نرده‌ها و وسایل بیمارستانی از مس ساخته می شوند. همچنین برای بیش از صد سال، سولفات مس در کشاورزی تجاری به عنوان یک قارچ کش برای کنترل بیماری سفیدک پودری استفاده شده است. استفاده از کلات مس در اواسط دهه ۱۶۰۰ آغاز شده است.

کلات چیست

برای درک بهتر مفهوم کلات‌ ها، ابتدا باید اطلاعاتی در مورد ریزمغذی ‌های فلزی مانند آهن، مس، روی، منیزیم و منگنز بدست بیاورید. ممکن است برخی از این ریزمغذی ها را به عنوان مواد فلزی سخت نیز بشناسید که کاملا درست است. برای اینکه گیاهان بتوانند از این عناصر فلزی استفاده کنند، فلز باید به شکل محلول در آب به نام یون تبدیل شود. کلمه کلات «Chelate» از کلمه یونانی «Claw» گرفته شده است. کلات های فلزی مجموعه ای از یک یون فلزی هستند که به یک مولکول آلی (لیگاند) متصل شده اند.

این یون ها در آبی که ذرات خاک را احاطه کرده است، شناور می شوند. اگر این یون ها با اکسیژن واکنش دهند به شکلی تبدیل می شوند که گیاهان نمی توانند از آن ها استفاده کنند. آنها همچنین می توانند با یون های دیگر تعامل داشته باشند که ممکن است باعث رسوب آنها به صورت جامد شود و آنها را در دسترس گیاهان قرار ندهد.

این نقطه ای از داستان است که کلات ها اهمیت پیدا می کنند. کلات ها مولکول های آلی هستند (در مفهوم شیمیایی) که یون های فلزی را می گیرند و نگه می دارند تا با اکسیژن یا یون های دیگر واکنش ندهند. حتی با وجود اینکه کلات ها به یون های فلزی چسبیده اند، گیاهان همچنان می توانند آنها را از طریق ریشه جذب کرده و از آنها به عنوان مواد مغذی استفاده کنند. کلات ها جذب برخی مواد مغذی را برای گیاهان آسان تر می کنند. در واقع، گیاهان از کلات‌ها برای انتقال یون‌های فلزی از ریشه به برگ‌ها استفاده می‌کنند. کلات ها به وضوح برای رشد گیاه مهم هستند.

مزایای کلات مس برای گیاهان

در زیر برخی از راه‌هایی که کلات‌ها می توانند برای گیاهان مفید باشند، برای شما آورده شده است.

یون ها را محلول می کند

برخی از یون های مواد مغذی نسبت به سایرین کمتر در آب حل می شوند. این یون ها تا زمانی که در آب حل نشوند، گیاهان نمی توانند از آنها استفاده کنند. کلاسیون (Chelation) این یون ها را محلول تر می کند و آنها را برای گیاهان قابل دسترس تر قرار می دهد.

جلوگیری از رسوب کردن

در pH بالاتر برخی از یون های فلزی مانند آهن با یون دیگری به نام هیدروکسل (OH-) واکنش می دهند. وقتی این دو یون به هم می پیوندند، دیگر در آب محلول نخواهند بود و رسوب می کنند. این امر به توضیح این موضوع کمک می کند که چرا برخی از گیاهان کلروتیک می شوند و علائم کمبود آهن را در خاک قلیایی نشان می دهند.

کاهش سمیت یون های فلزی

برخی از یون های فلزی در غلظت های بالاتر برای گیاهان سمی می شوند. کلاته یون ها را از آب خارج می کند و غلظت آنها را کاهش می دهد. از آنجایی که گیاهان مستقیما در معرض یون ها نیستند، اثرات سمی یون ها نیز کاهش می یابد.

کاهش شستشو

کلات ها یون ها را جذب کرده و آنها را از آب موجود در خاک دور نگه می دارند. آبی که از کنار مولکول ‌های کلاته شده عبور می‌ کند، دیگر یون ‌ها را نمی ‌شوید و باعث کاهش میزان مواد مغذی در خاک نمی ‌شود.

کمبود کلاته ها منجر به زرد شدن برگ ها، تاخیر در رشد و به طور کلی تولید محصولات با کیفیت پایین می شود. ترکیبات کلاته شده پایدارتر از ترکیبات دیگر هستند. بنابراین، کلات های فلزی به طور گسترده در کشاورزی به عنوان کودهای ریز مغذی برای تامین آهن، منگنز، روی و مس مورد استفاده قرار می گیرند. رایج ترین کلات های مورد استفاده در کشاورزی EDTA، DTPA و EDDHA هستند.

کلات چگونه کار می کند؟

کیلاسیون فلزی بسیار حائز اهمیت هستند زیرا باعث می شود یون های فلزی برای جذب توسط گیاهان بیشتر در دسترس قرار بگیرند. یون‌های فلزی با بار مثبت مانند Zn^+۲، Mn^+۲، Cu^+۲ و Fe^+۲ به آسانی با یون‌های هیدروکسید با بار منفی (OH-) واکنش می ‌دهند و از دسترس گیاهان خارج می شوند. یون های OH- در خاک های قلیایی یا خنثی فراوان هستند.

لیگاندها (مولکولی که به یک اتم فلز مرکزی متصل می شود) یون فلزی را می پوشاند و از یون های OH- اطراف محافظت می کند. سپس این کمپلکس می تواند به راحتی توسط گیاه جذب شود و در آنجا تجزیه شده و به عنوان ریز مغذی مصرف شود.

انواع کلات مس

نمک های مس (سولفات مس)، معمولا به عنوان کود به خاک اضافه می شوند. با این حال، این اشکال مس به راحتی با سایر مواد شیمیایی موجود در خاک واکنش داده و از دسترس گیاه خارج می شود. به منظور محافظت از مس در برابر واکنش با سایر مواد شیمیایی، تولید کنندگان کود کلات مس را تولید می کنند. این عمل با ایجاد یک پوسته شیمیایی در اطراف مس می شود. هنگامی که کلات مس در داخل گیاه قرار گرفت، پوسته جدا می شود و مس برای انجام کار در گیاه آزاد می شود.

مواد مختلفی وجود دارد که می توان از آنها به عنوان کلات کننده برای ساختن پوسته در اطراف مس استفاده کرد. یک عامل کلاته کننده رایج، اتیلن دی آمین تترااستیک اسید (EDTA) است. این ماده به صورت مصنوعی ساخته می شود و برای استفاده در محصولات غذایی دارای گواهی ارگانیک مناسب نیست. EDTA محکم به مس می چسبد و آن را به راحتی رها نمی کند. به عنوان مثال، به افراد مبتلا به مسمومیت با فلزات سنگین (مانند سرب یا جیوه) EDTA داده می شود تا به فلز متصل شود و به طور فیزیکی آن را دفع کند.

علاوه بر این، EDTA فلز خود را رها نمی کند، مگر اینکه فلز دیگری برای جایگزینی وجود داشته باشد. بنابراین، افرادی که با EDTA برای مسمومیت با فلزات سنگین درمان می شوند، اغلب دچار کمبود کلسیم می شوند. در گیاهان هم همینطور است. به عنوان مثال، گیاهانی که EDTA آهن دریافت می کنند اغلب دچار کمبود منگنز می شوند، بنابراین در واقع، شما یک کمبود را با کمبود دیگری مبادله می کنید.

نوع دیگری از کلات موجود در بازار، کلات اسید آمینه است. این محصولات از اسیدهای آمینه (ساختمان های پروتئین) به عنوان پوسته استفاده می کنند. این پوسته با اسید سیتریک به عنوان یک چسب بر روی مس نگه داشته می شود. این محصولات به طور کلی به عنوان کودهای آلی شناخته می شوند.

کلات های اسید آمینه (یا اسید سیتریک) مولکولی کوچکتر از EDTA هستند، بنابراین راحت تر به برگ های گیاه نفوذ می کنند و زمان جذب بسیار کاهش می یابد. همچنین، گیاهان اسید آمینه را به عنوان یک بلوک ساختمانی می شناسند و به راحتی آن را جذب می کنند. هنگامی که داخل گیاه قرار می گیرند، پوسته آمینواسید مانند مس جدا شده و مورد استفاده قرار می گیرد.

محدودیت های استفاده از کلات مس

خوبی کودهای مس کلات شده این است که می توان از آنها به راحتی روی شاخ و برگ های گیاه، خاک یا در محلول های غذایی استفاده کرد. با این حال، برخی از محدودیت ها نیز وجود دارد که عبارتند از:

کلات مس در هیدروپونیک (Hydroponics) یا آب کشت

مواد آلی محکم تر از هر ریز مغذی دیگری به مس متصل می شوند. این پیوند با مس یکی از علل شایع کمبود مس در سیستم های خاکی است. اگر سطح مس در محلول شما در سطح بالایی باشد این ویژگی ممکن است بر انتخاب بستر شما تأثیر بگذارد. انتخاب خاک ارگانیک به جای یک بستر شنی، می تواند اثر غلظت بالای مس را در محلول شما را کاهش دهد.

افزایش سطح pH باعث افزایش مقدار مس نگهداری شده توسط مواد آلی یا خاک رس می شود که میزان دسترسی گیاهان به مس را کاهش می دهد. اگر گیاهانی را روی بستر خاکی با pH بالای ۷.۵ می‌ کارید، باید به ‌طور دوره‌ ای علائم کمبود مس را در گیاهان خود بررسی کنید.

فلز مس بسیار چکش خوار است و مانند سایر فلزات در برابر خوردگی حساس نیست. به همین دلیل است که امروزه برای ساخت لوله ها استفاده می شود. علاوه بر این، مس دارای خواص ضد باکتریایی است که به دفع میکروارگانیسم کمک می کند. با این حال، محتوای مس در یک سیستم هیدروپونیک بسته باید به حداقل برسد، تا از تجمع مس در محلول غذایی و در گیاهان جلوگیری شود. اگر سطح مس در آب منبع شما زیاد شود، باید لوله های مسی را با لوله های PVC پرفشار جایگزین کنید.

کلات مس در سیستم آکواپونیک (Aquaponic)

مس یک فلز نرم است که به ویژه در محیط های اسیدی مانند محیط آکواپونیک، به آسانی یونیزه می شود. مس به عنوان یک فلز سنگین در نظر گرفته می شود و ماهی ها به راحتی مس را در بدن خود جمع می کنند. سیستم ‌های آکواپونیک امکان قرار گرفتن در معرض و تجمع زیستی مس را در ماهی ها و انسان ها افزایش می ‌دهد. مس در سطوح پایین برای ماهی ها و در سطوح کم برای سخت پوستان سمی است. همچنین از مبدل های مسی در آبگرمکن های خورشیدی استفاده نکنید و استفاده از لوله های مسی را در سیستم آکواپونیک به حداقل برسانید. امروزه اکثر سیستم های آکواپونیک تقریبا به طور انحصاری از لوله های PVC پلاستیکی استفاده می کنند.

کلات مس در سیستم ایروپونیک یا هواکشت

در سیستم‌های ایروپونیک محلول مغذی به طور دوره ‌ای روی ریشه‌ های معلق در هوا مه ‌آلود می ‌شود. از آنجایی که ریشه ها در محلول غوطه ور نیستند، بعید است که گیاهان به اندازه کافی مس جذب کنند و مسموم شوند. در این سیستم خیلی ضروری نیست که لوله کشی مسی از سیستم حذف شود.

مس نه تنها یک ماده مغذی ضروری برای گیاه است، بلکه ابزاری است که می تواند برای عملیات رشد داخلی شما بسیار مفید باشد. زمانی که مس در محیط مناسب یا به شکل مناسب استفاده نشود، می تواند یک مشکل بزرگ باشد.

علائم کمبود کلات مس در گیاهان

مقدار مس موجود برای گیاهان در بین خاک ها بسیار متفاوت است. مس در خاک با مواد معدنی رسی به عنوان کاتیون و در پیوند با مواد آلی نگهداری می شود. علائم کمبود مس عبارتند از:

• مواد آلی – کمبود مس اغلب در خاک هایی با رنگ نخودی و غلظت بالای مواد آلی رخ می دهد.
• بافت خاک – خاک هایی با بافت شنی نسبت به خاک های لومی و رسی احتمال کمبود مس بیشتری دارند.
• pH خاک – خاک هایی که حاوی مقادیر زیادی اکسید و کربنات هستند، مس کمتری دارند. زمانی که محصولات حساس به مس رشد داده می شوند، باید PH 7.5یا بیشتر برای خاک را کنترل کرد.

علائم کمبود مس در محصولات کشاورزی متفاوت است. مس در گیاهان نسبتا بی حرکت است و علائم کمبود آن ابتدا در بافت های جوان تر گیاه ظاهر می شود. زمانی که دانه های کوچک در خاک های آلی رشد می کنند، شواهد کمبود مس ظاهر شد. علائم به صورت یک رنگ سبز روشن تا زرد در محصول دانه کوچک ظاهر می شود. نوک برگ ها برگشته و پیچ خورده می شود. اگر کمبود مس شدید باشد، رشد متوقف می شود و گیاهان پس از رسیدن به مرحله رشد Feekes 3.0 (تشکیل پنجه) می میرند.

در محصولات ذرت، کمبود مس ابتدا روی برگ‌ های جدید ظاهر می ‌شود که از حلقه بیرون می ‌آیند و رنگ سبز مایل به آبی ایجاد می ‌کنند. برگ های جدید ممکن است از حلقه به صورت مارپیچی بیرون بیایند. نکروز ممکن است در نوک برگ ها و لبه های قدیمی تر رخ دهد و ممکن است باعث مرگ گیاه شود.

در گیاهان سبز رنگ، برگ های جوان ممکن است قبل از زرد شدن، سبز مایل به آبی شوند. به دلیل کمبود مس قسمت بالایی گیاه پژمرده می شود. میزان رشد کند می شود و در نهایت گیاه می میرد.

مدیریت استفاده از کلات مس

سولفات مس به دلیل قیمت پایین در مقایسه با کلات مس، منبع ارجح استفاده از کود مس است. استفاده از مس در خاک قبل از کاشت بذر رایج است. کود مس را می توان با کودهای نیتروژن، فسفر و پتاسیم مخلوط و استفاده کرد. اما کلات مثل به دلیل محلول بودن، کارایی مصرف مس در گیاهان را بهبود می بخشد. یک بار مصرف کود مس می تواند سال ها دوام بیاورد. محلول پاشی مس نیز می تواند راه موثری برای اصلاح کمبود مس در دانه های ریز و گیاهان سبز رنگ باشد.

مسمومیت با مس

محدوده باریکی بین کمبود مس و مسمومیت وجود دارد. هنگام استفاده از کود کلات مس باید بسیار مراقب باشید. در صورت استفاده مکرر و به مقدار زیاد، مسمومیت برای گیاهان ایجاد می شود. سمیت مس می تواند برای مدت زمان طولانی باقی بماند و به دلیل حلالیت کم مس در آب، اصلاح آن دشوار می شود. غلظت سمی کلات مس در خاک بر جوانه زنی بذر، رشد سیستم ریشه و قدرت گیاه تأثیر منفی می گذارد.

فواید کلات مس در جیره طیور

مس به طور گسترده در سطوح فارماکولوژیک (ppm 125) به عنوان محرک رشد در طیور استفاده شده است. با این حال، مکانیسمی که توسط آن سطوح بالای مس باعث افزایش رشد می شود، هنوز مشخص نشده است. معمولا مشخص شده است که مس اثر ضد میکروبی در روده طیور دارد. مس می تواند عملکرد مناسب بدن طیور را حفظ کند و عملکرد رشد مطلوب طیور را فراهم کند.

افزودنی مس در جیره غذایی طیور ثابت کرده است که اثر مفیدی بر افزایش وزن، ضریب تبدیل خوراک و اصلاح میکرو فلور باکتریایی در دستگاه گوارش حیوانات دارد. علاوه بر این، مس به عنوان یک محرک رشد در جنبه پرورش طیور نیز در نظر گرفته می شود. با این حال، مصرف بیش از حد مس (۱۰۰-۲۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم) می تواند رشد جوجه ها را محدود کند. بنابراین، سطح بهینه مس در جیره غذایی طیور باید به خوبی تعیین شود.

قیمت کود مس

قیمت کود مس به فاکتورهای مختلفی از جمله کیفیت و وزن بسته بندی آن بستگی دارد. برای خرید انواع کود ابتدا با کارشناسان کشاورزی مشورت نمایید تا مناسب ترین کود را به شما معرفی کنند.