اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی (آیوپاک) چیست؟

برای پیشرفت دانش شیمی سازمانی به نام اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی که به طور مختصر آیوپاک (IUPAC) نامیده می شود، شکل گرفت. اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی به انگلیسی به صورت Union of Pure and Applied Chemistry است. در این اتحادیه، اعضا از انجمن های شیمی ملی گرد هم جمع شده اند. اولین بار این سازمان در سال ۱۹۱۹ میلادی بنیان گذاری شده است.

تشکیل این سازمان غیر دولتی به دنبال نشست های بین المللی شیمی کاربردی تشکیل شد. اینترنت جایی است که بسیاری از انتشارات این سازمان را می توان در آن جا مشاهده کرد. سازمان آیوپاک به عنوان عضوی از آکادمی بین المللی علوم (International Council for Science) محسوب می شود. پارک تحقیقاتی مثلث در آمریکا محل دفتر مرکزی سازمان آیوپاک است. مکان این اتحادیه در زوریخ ، سوئیس بوده و ثبت شده بر طبق ضوابط این کشور است.

تاریخچه تشکیل

این که یک مجموعه ی واحدی در زمینه ی دانش شیمی شکل بگیرد، برای اولین بار در سال ۱۸۶۰ جای خالیش احساس شد. فردریش آگوست ککوله دانشمندی آلمانی بود که این مجموعه را راه اندازی کرده و این تشکل اولین جایی بود که در آن ترکیبات ارگانیک به طور خاص نام گذاری می شدند. لندن اولین جایی بود که اتحادیه بین المللی شیمی در سال ۱۹۱۱ تاسیس شد. اما اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی در سال ۱۹۱۹ و در پاریس فرانسه پایه ریزی شد.

سازمان آیوپاک در جنگ جهانی دوم با نیروهای متفقین همکاری و دوستی داشت. اما این روابط در این که جنگ چه نتیجه ای داشت، تاثیری نکرد. اما تلاش سازمان اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی در زمینه استاندارد سازی، در زمان این جنگ همچنان ادامه داشت. وقتی جنگ جهانی دوم به پایان رسید، به آلمان غربی اجازه داده شد که دوباره در در سازمان آیوپاک عضو شود. اداره و هدایت نشست هایی که برای انجام پروژه های مهم برگزار می شود و اهداف آن ها توسط آیوپاک و یونسکو سازمان دهی می شود.

توجه

سال ۲۰۱۱ به نام سال جهان شیمی نام گذاری شده است که بعد از آن پیشرفت های زیادی در زمینه ی شیمی اتفاق افتاده است.

هدف آیوپاک

این اتحادیه به عنوان یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی این است که همکاری و ارتباط بین کشورهای عضو را گسترش داده و توسعه هایی در زمینه شیمی محض و کاربردی مطابق با مقررات و استانداردها ارائه می دهد. همچنین در این سازمان شرکت در فعالیت های آکادمیک بین المللی برای همه شیمیدان ها بدون توجه به نژاد، مذهب و اعتقادات سیاسی، برای رسیدن به اهداف این اتحادیه امکان پذیر است.

نام گذاری ترکیبات شیمیایی در آیوپاک

اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی کمیته ای مورد تایید برای نام گذاری تمام ترکیبات شیمیایی حتی پیچیده ترین آن ها است. بدین ترتیب نام گذاری آیوپاک مورد قبول همگان است. اینجا به برخی از این قواعد اصلی برای نام گذاری ساده ترین ترکیبات آلی، یعنی آلکان ها می پردازیم.

تعداد اتم های کربنی که در زنجیر اصلی وجود دارد تعیین کننده نام ترکیب خواهد بود (تعداد کربن ها از یک کربن تا ۱۰ کربن به ترتیب مِت، اِت، پروپ، بوت، پَنت، هِگز، اُکت، نون و دِک است). اگر آلکان ها مد نظر باشد به آخر آن ها «ان» اضافه می شود.

۱- اولین قانون انتخاب بلندترین زنجیر کربنی به عنوان زنجیر اصلی است. ابتدا و انتهای آن باید یک کربن نوع اول باشد.

۲- شاخه ها کربن هایی هستند که در شاخه اصلی نبوده ولی در اتصال با کربن های زنجیر اصلی هستند.

۳- شماره گذاری در زنجیر اصلی از سمت کربنی که به شاخه ها نزدیکتر بوده و قسمت پرتراکم است، انجام می شود. نکته قابل توجه این است که در شماره گذاری باید اعداد مربوط به شاخه ها کمترین عدد باشد.

۴- در نوشتن نام ابتدا محل اتصال شاخه بعد نام آلکیلی شاخه و سپس نام آلکان مربوط به زنجیر اصلی را می نویسیم.

در نوشتن نام شاخه ها اگر چند شاخه یکسان باشد، از دی، تری، تترا و … و اگر شاخه های متفاوت باشد، نام شاخه ها به ترتیب حروف الفبا نوشته می شود.

قوانین گفته شده نمونه ای از قوانیی است که در آیوپاک برای نام گذاری ترکیبات شیمیایی ارائه شده است و مورد تایید در همه جا است.