پاراستامول یا استامینوفن چیست؟ به همراه عوارض و مقدار دوز مصرف

خواندن این مطلب 9 دقیقه زمان میبرد

قرص پاراستامول یا استامینوفن در بسیاری از محصولات بدون نسخه و نسخه ای یافت می شود. این دارو به صورت آزاد در دسترس همگان است.

پاراستامول بیش از ۵۰ سال است که وجود دارد و بسیار شناخته شده است. به همین دلیل پزشکان و بسیاری از مردم با موارد مصرف و عوارض این دارو بطور کامل آشنا هستند. این دارو در دو نوع کدئین دار و بدون کدئین تولید می شود.

در ادامه با نشریه علمی جهان شیمی فیزیک همراه باشید تا با این دارو آشنا شوید.

فهرست مطالب

پاراستامول یا استامینوفن چیست؟

پاراستامول که به عنوان استامینوفن نیز شناخته می شود، یکی از دارو های قدیمی و شناخته شده است. این دارو در سال ۱۸۷۷ میلادی برای اولین بار ساخته و مصرف شد.این دارو پرمصرف ترین داروی مسکن و تب بر است.

. این بی خطر است و بسیاری از دستورالعمل ها آن را به عنوان درمان پیش رو توصیه می کنند. حداقل، این دیدگاه مرسوم در مورد دارو است. این دیدگاهی است که آنقدر ریشه دوانده که به ندرت مورد تردید قرار می گیرد. مشکل این است که دیدگاه مرسوم احتمالاً اشتباه است. استامینوفن به دو نوع بدون کدئین و کدئین دار قابل مصرف است.

استامینوفن کدئین

این قرص ترکیبی از استامینوفن و کدئین است. ترکیب این دو ماده باعث می شود تا استامینوفن کدئین در دردهای شدیدتر مورد استفاده قرار بگیرد. پاراستامول و کدئین با هم کار می کنند تا پیام های درد به مغز نرسد. پاراستامول همچنین به کاهش تب کمک می کند. استامینوفن کدئین در کاهش سردرد و میگرن موثر است.

استامینوفن کدئین توسط بزرگسالان و کودکان ۱۲ سال به بالا برای تسکین موقت درد و ناراحتی مرتبط با موارد زیر استفاده می شود:

سردرد، سردرد میگرنی، سردرد تنشی، درد پریود، کمردرد، درد عضلانی، آرتریت، دندان درد، دندانپزشکی نورالژی، گلودرد، علائم سرماخوردگی و آنفولانزا فقط در بزرگسالان (۱۸ سال و بالاتر)

موارد مصرف پاراستامول یا استامینوفن

پاراستامول یک مهارکننده ضعیف سنتز پروستاگلاندین ها است. اثرات این دارو شبیه به مهارکننده‌های انتخابی سیکلواکسیژناز است.

پاراستامول برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند سردرد، دردهای عضلانی، آرتریت، کمردرد، دندان درد، سرماخوردگی و تب استفاده می شود. درد در آرتریت خفیف را تسکین می دهد، اما تاثیری بر التهاب و تورم زمینه ای مفصل ندارد.

پاراستامول همچنین ممکن است برای اهداف دیگری استفاده شود که در این راهنمای دارویی ذکر نشده است.

اما آیا کار می کند؟

شواهد این است که احتمالاً برای دردهای مزمن اصلاً کار نمی کند. کارآزمایی‌های بالینی بزرگ، خوب و مستقل و بررسی‌های کتابخانه ای دانشمندان در آزمایشات انجام شده به مدت سه ماه نشان می‌دهد که پاراستامول برای کمردرد مزمن یا آرتریت مانند مسکن های قوی و عمل نمی کند و فقط درد را تا حدودی کاهش می دهد.

دردهای حاد به طور ناگهانی شروع می شوند و پس از مدتی از بین می روند (مثلاً سردرد یا درد بعد از عمل). برای این موارد، بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که پاراستامول می‌تواند درد را تسکین دهد، اما اثر تسکینی آن در همه ی افراد یکسان نیست و ممکن است فقط برای تعداد کمی از افراد تاثیر گذار باشد.

بطور مثال، برای درد بعد از عمل، شاید از هر چهار نفر برای یک نفر و برای سردرد شاید از هر ده نفر برای یک نفر سودمند باشد. این شواهد از مرورهای سیستماتیک، اغلب از تعداد زیادی کارآزمایی بالینی خوب، به دست می آید.

آمار های مصرف قرص پاراستامول یا استامینوفن

این قرص یکی از مسکن های مورد علاقه ایرانیان و سایر کشور هاست. گفته می‌شود که مصرف پاراستامول در ایران سالانه حدود یک میلیاردو ۱۰۰ میلیون قرص استامینوفن است که خانم ها نسبت به مردان مصرف کننده بیشتری هستند.

بین سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۸۸ مصرف این قرص در سایر کشور ها ۵ برابر شده و در ایالات متحده به بیش از ۲۰۰ گرم در هر نفر در سال، افزایش یافته است. در بریتانیا، نرخ خرید پاراستامول بدون نسخه گزارش شده است که در سال از ۲۰۰۰ میلیون به ۳۵۰۰ میلیون قرص ۵۰۰ میلی گرمی افزایش یافته است. مصرف بیش از حد پاراستامول یکی از دلایل مهم بستری شدن در بیمارستان در ایالات متحده است.

نحوه مصرف پاراستامول یا استامینوفن

شکل مایع پاراستامول را با یک قاشق یا فنجان مخصوص اندازه گیری دوز اندازه گیری کنید، و از اندازه گیری آن با یک قاشق غذاخوری معمولی خودداری کنید. اگر قاشق اندازه گیری دوز ندارید، می توانید آن را از داروخانه تهیه کنید. ممکن است لازم باشد قبل از هر بار استفاده مایع را تکان دهید. دستورالعمل های روی برچسب دارو را دنبال کنید.
قرص جویدنی پاراستامول باید قبل از قورت دادن کاملاً جویده شود.
هنگام استفاده از قرص جوشان پاراستامول از خشک بودن دستان خود اطمینان حاصل کنید. قرص را روی زبان خود قرار دهید. بلافاصله شروع به حل شدن خواهد کرد. قرص را به طور کامل قورت ندهید. اجازه دهید بدون جویدن در دهان حل شود.
برای استفاده از گرانول های جوشان پاراستامول، یک بسته از گرانول ها را در حداقل یک لیوان آب حل کنید. این مخلوط را هم بزنید و بلافاصله تمام آن را بنوشید. برای اطمینان از دریافت کل دوز، در انتها، کمی آب به همان لیوان اضافه کنید، به آرامی بچرخانید و بلافاصله بنوشید.
شیاف رکتوم پاراستامول را به صورت خوراکی مصرف نکنید. این فقط برای استفاده در رکتوم شما است. دست های خود را قبل و بعد از گذاشتن شیاف بشویید.
پاراستامول یا استامینوفن چیست؟ به همراه عوارض و مقدار دوز مصرف

سعی کنید درست قبل از استفاده از شیاف پاراستامول روده و مثانه خود را خالی کنید. لفاف بیرونی را قبل از قرار دادن شیاف از آن خارج کنید. از دست زدن به مدت طولانی به شیاف خودداری کنید وگرنه در دستان شما ذوب می شود.

برای بهترین نتیجه از شیاف، دراز بکشید و نوک شیاف نوک تیز را ابتدا وارد راست روده کنید. برای چند دقیقه شیاف را نگه دارید. به محض قرار دادن آن، شیاف به سرعت ذوب می شود و ممکن است در حین نگه داشتن آن احساس ناراحتی کمی داشته باشید یا اصلا احساس ناراحتی کنید. بلافاصله پس از قرار دادن شیاف از حمام استفاده نکنید.

دوز های مصرفی پاراستامول یا استامینوفن

دوز معمول پاراستامول بزرگسالان برای تب:

دستورالعمل های کلی دوز:

۳۲۵ تا ۶۵۰ میلی گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یا ۱۰۰۰ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت از راه خوراکی یا مقعدی.

قرص پاراستامول ۵۰۰ میلی گرم: دو قرص ۵۰۰ میلی گرمی خوراکی هر ۴ تا ۶ ساعت

دوز معمول پاراستامول بزرگسالان برای درد:

دستورالعمل های کلی دوز:

۳۲۵ تا ۶۵۰ میلی گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یا ۱۰۰۰ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت از راه خوراکی یا مقعدی.

قرص پاراستامول ۵۰۰ میلی گرم: دو قرص ۵۰۰ میلی گرمی خوراکی هر ۴ تا ۶ ساعت

دوز معمول کودکان برای تب:

دهانی یا مقعدی:

<=1 ماه: ۱۰ تا ۱۵ mg/kg/دوز هر ۶ تا ۸ ساعت در صورت نیاز.

۱ ماه تا ۱۲ سال: ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم بر کیلوگرم / دوز هر ۴ تا ۶ ساعت در صورت نیاز (حداکثر: ۵ دوز در ۲۴ ساعت)

تب:

۴ ماه تا ۹ سال: دوز اولیه: ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم (گزارش شده توسط یک مطالعه در کاهش تب موثرتر از دوز نگهدارنده mg/kg 15 بدون تفاوت در تحمل بالینی است.)

۱ ماه تا ۱۲ سال: ۳۲۵ تا ۶۵۰ میلی گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یا ۱۰۰۰ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت.

دوز معمول کودکان برای درد:

دهانی یا مقعدی:

<=1 ماه: ۱۰ تا ۱۵ mg/kg/دوز هر ۶ تا ۸ ساعت در صورت نیاز.

۱ ماه تا ۱۲ سال: ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم بر کیلوگرم / دوز هر ۴ تا ۶ ساعت در صورت نیاز (حداکثر: ۵ دوز در ۲۴ ساعت)

تب:

۱ماه تا ۱۲ سال: ۳۲۵ تا ۶۵۰ میلی گرم هر ۴ تا ۶ ساعت یا ۱۰۰۰ میلی گرم هر ۶ تا ۸ ساعت.

هشدارهای مصرف پاراستامول یا استامینوفن

مارک ها و اشکال زیادی از پاراستامول با دوز های متفاوتی موجود است و همه مارک ها در این جزوه ذکر نشده اند.

حداکثر مقدار پاراستامول برای بزرگسالان ۱ گرم (۱۰۰۰ میلی گرم) در هر دوز و ۴ گرم (۴۰۰۰ میلی گرم) در روز است. مصرف بیشتر پاراستامول می تواند به کبد شما آسیب برساند. دستورالعمل های دوز روی برچسب دارو را به دقت دنبال کنید. بدون نظر پزشک دارو را به کودک کمتر از ۲ سال ندهید.

بیش از حد توصیه شده از این دارو استفاده نکنید. مصرف بیش از حد پاراستامول می تواند آسیب جدی ایجاد کند. در هنگام مصرف این دارو با روز های متفاوت حتما به دستور العمل ها و راهنمای مصرف دارو توجه کنید. در ادامه برخی از پرسش های احتمالی شما را پاسخ داده ایم:

قبل از مصرف این دارو

اگر به استامینوفن یا پاراستامول حساسیت دارید از این دارو استفاده نکنید.

از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا مصرف پاراستامول برای شما بی خطر است یا خیر.

در صورت داشتن بیماری کبدی حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

مشخص نیست که آیا پاراستامول به جنین آسیب می رساند یا خیر. قبل از استفاده از پاراستامول، اگر باردار هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو می تواند به شیر مادر نفوذ کند و ممکن است به نوزاد شیرده آسیب برساند. اگر به نوزاد خود شیر می دهید بدون اطلاع پزشک از پاراستامول استفاده نکنید.

چه زمانی مصرف پاراستامول را متوقف کنیم

پس از ۳ روز استفاده همچنان تب دارید.

پس از ۷ روز استفاده (یا ۵ روز در صورت درمان کودک) همچنان درد دارید.

بثورات پوستی، سردرد مداوم، یا هر گونه قرمزی یا تورم دارید.

اگر علائم شما بدتر شود، یا اگر علائم جدیدی دارید.

در حین مصرف پاراستامول، آزمایشات قند ادرار ممکن است نتایج نادرستی به همراه داشته باشد. اگر دیابتی هستید و در طول درمان متوجه تغییراتی در سطح گلوکز خود شدید، با پزشک خود صحبت کنید.

اگر یک دوز را فراموش کنم چه اتفاقی می افتد

از آنجایی که پاراستامول اغلب فقط در صورت نیاز استفاده می شود، ممکن است برنامه ی مصرفی خود را فراموش کنید. اگر به طور منظم از دارو استفاده می کنید، به محض یادآوری از دوز فراموش شده استفاده کنید.

اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی که به طور منظم برنامه ریزی شده است فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و دوز بعدی خود را طبق دستور مصرف کنید. از داروی اضافی برای جبران دوز فراموش شده استفاده نکنید.

اگر بیش از حد مصرف کنم چه اتفاقی می افتد

اگر فکر می کنید بیش از حد از این دارو استفاده کرده اید، به دنبال مراقبت های فوری پزشکی باشید.

اولین نشانه های مصرف بیش از حد پاراستامول شامل از دست دادن اشتها، حالت تهوع، استفراغ، درد معده، تعریق و گیجی یا ضعف است. علائم بعدی ممکن است شامل درد در قسمت بالای معده، ادرار تیره و زرد شدن پوست یا سفیدی چشم شما باشد.

استفاده طولانی مدت و بیش از حد این دارو ممکن است باعث آسیب کلیوی شود. این شایع ترین عامل دارویی است که در مصرف بیش از حد به خصوص در سنین زیر ۶ سال دخیل است.

خطر مصرف بیش از حد پاراستامول در نوزادان و کودکان به ویژه به دلیل برنامه‌های دوز متفاوت و انواع فرمول‌ها با قدرت‌های متفاوت وجود دارد. ساده ترین راه برای مصرف بیش از حد ناخواسته پاراستامول، ترکیب داروهای مختلف سرفه، سرماخوردگی و دندان درآوردن است، زیرا مردم از وجود پاراستامول در بیشتر آنها غافل هستند.

از چه چیزی باید اجتناب کنم؟

از هیچ داروی بدون نسخه دیگری برای سرفه، سرماخوردگی، آلرژی یا مسکن بدون اینکه از پزشک یا داروساز خود سوال کنید استفاده نکنید. پاراستامول در بسیاری از داروهای ترکیبی موجود است. اگر از محصولات خاصی با هم استفاده می کنید، ممکن است تصادفاً مقدار زیادی پاراستامول مصرف کنید. برچسب هر دارویی را که استفاده می کنید بخوانید تا ببینید آیا پاراستامول، استامینوفن یا APAP دارد یا خیر.

عوارض جانبی پاراستامول

اگر هر یک از این علائم واکنش آلرژیک به پاراستامول را دارید، به سرعت به پزشک مراجعه کنید:

کهیر، دشواری در تنفس؛ تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو.

تب کم همراه با حالت تهوع، درد معده و از دست دادن اشتها؛

ادرار تیره، مدفوع خاک رس رنگ؛ یا

زردی (زردی پوست یا چشم).

مصرف بیش از اندازه قرص های مسکن می تواند منجر به کم خونی، مشکلات گوارشی مانند آسیب به معده خونریزی داخل شکم و از بین رفتن انعقاد خون شود

این لیست کاملی از عوارض جانبی پاراستامول نیست و ممکن است موارد دیگری نیز رخ دهد.

شناخته شده است که پاراستامول در مصرف بیش از حد باعث نارسایی کبد می شود، اما در افرادی که از دوزهای استاندارد برای تسکین درد استفاده می کنند نیز باعث نارسایی کبد می شود. خطر فقط یک در میلیون است، اما یک ریسک است. همه این خطرات مختلف روی هم جمع می شوند.

نکات پایانی

پاراستامول را در دمای اتاق به دور از گرما و رطوبت نگهداری کنید.

شیاف های رکتال را می توان در دمای اتاق یا در یخچال نگهداری کرد.

قرص پاراستامول یا استامینوفن معمولا به طور خودسر و بدون نسخه مصرف می شود که ممکن است آسیب هایی به بدن وارد کند حتما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید و از مصرف خود سرانه بپرهیزید.

برچسب ها