هیدروژن پراکسید چیست؟ کاربرد، ویژگی و قیمت خرید و فروش

هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه یک جزء رایج در بسیاری از سفید کننده ها، رنگ ها، پاک کننده ها و ضد عفونی کننده ها است. این ترکیب همه کاره کاربردهای بالقوه زیادی دارد که شاید با آن اشنا نباشید.

پراکسید هیدروژن (H2O2) مایعی بی رنگ است که تفاوت آن با آب (H2O)  وجود یک مولکول اکسیژن اضافی است. این مولکول اکسیژن اضافی باعث تبدیل شدن آن به یک اکسید کننده قوی می شود. بنابراین می تواند الکترون از مواد دیگر  پذیرفته و به عنوان یک ضدعفونی کننده قوی شناخته می شود.

به دلیل در دسترس بودن و خاصیت ضد عفونی کنندگی آن، بسیاری از مردم پراکسید هیدروژن را به عنوان یک عنصر اصلی در کابینت دارو یا جعبه کمک های اولیه خود نگه می دانند. در این مقاله از نشریه جهان شیمی فیزیک رایج ترین روش های استفاده از پراکسید هیدروژن شرح داده شده است لطفا همراه ما باشید.

ویژگی های هیدروژن پراکسید

پراکسید هیدروژن یک ماده شیمیایی ضد میکروب است که به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به دو صورت مایع و گاز برای کاربردهای نگهدارنده، ضد عفونی و استریل کردن استفاده می شود. از مزایای آن می توان به فعالیت ضد میکروبی قوی و گسترده، انعطاف پذیری در استفاده و مشخصات ایمنی در مقایسه با سایر میکروبیوسیدها اشاره کرد.

 

 

نشان داده شده است که آب اکسیژنه در برابر همه اشکال میکروارگانیسم ها، از جمله اشکال خفته با مقاومت بالا مانند هاگ های باکتریایی و کیست های تک یاخته ای و همچنین پروتئین های عفونی مانند پریون ها بسته به کاربرد موثر است. همچنین دارای مزایایی با توجه به سمیت و مشخصات زیست محیطی آن است.

با این حال، به طور کلی، استفاده موثر و ایمن از پراکسید هیدروژن به نحوه استفاده از آن، به ویژه غلظت بستگی دارد. به صورت محلول در با آب مستقیما به عنوان نگهدارنده، در محصولات به عنوان نگهدارنده یا روی پوست، از جمله در زخم ها، و روی سطوح بی جان استفاده می شود.

گاز پراکسید هیدروژن نیز به طور گسترده برای ضد عفونی و استریل کردن استفاده می شود. شکل گاز به ویژه در مقایسه با اشکال مایع و در غلظت های پایین تر موثر است.  گاز پراکسید هیدروژن به دلیل اثربخشی سریع، دمای پایین، سازگاری با مواد سطحی و نگرانی‌های مربوط به سمیت محدود، جایگزین محبوبی برای سایر روش‌های ضد میکروبی مبتنی بر شیمیایی و فیزیکی شده‌اند.

مکانیسم اثر پراکسید هیدروژن به طور کامل شناخته نشده است و با فعالیت اکسیداسیون آن مرتبط است. اکسیداسیون مولکول ‌های مختلف که میکروارگانیسم ‌ها را تشکیل می‌ دهند، منجر به اختلالات قابل توجهی در ساختار/عملکرد و از دست دادن قابلیت زنده‌ مانی یا عفونت ‌پذیری می‌ شود.

علیرغم این تعمیم، آماده‌ سازی‌ های مایع، فرمول‌ ها و شکل گاز پراکسید هیدروژن می ‌توانند تفاوت ‌های قابل ‌توجهی را در اثرات ضد میکروبی آن مانند حمله به پروتئین‌ ها، اسیدهای نوکلئیک و لیپیدها نشان دهند. مکانیسم های کلی اثر پراکسید هیدروژن به طور قابل توجهی خطر ایجاد مقاومت در برابر بیوساید را در طول زمان کاهش می دهد.

کاربردهای رایج هیدروژن پراکسید

برای بهداشت دهان و دندان

شما می توانید با خیال راحت به عنوان دهانشویه از آن استفاده کنید تا زمانی که به درستی از آن استفاده کنید هیچ مشکلی برای سلامتی شما نخواهد داشت. ولی اگر به دفعات زیاد از آن استفاده کند یا غلظت آن خیلی بالا باشد، ممکن است باعث آسیب شود.

یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده در سال ۲۰۱۷ منبع مورد اعتماد نشان می دهد که پراکسید هیدروژن ممکن است به درمان بیماری لثه کمک کند. طبق گفته دانشگاه بهداشت فلوریدا، ممکن است برای زخم های شانکر نیز مفید باشد.

با این حال شما نباید از غلظت های خیلی بالا مانند آب اکسیژنه ۳۵ درصد گرید غذایی استفاده کنند. همچنین اگر فردی به طور تصادفی این ماده را ببلعد، می تواند منجر به مشکلات جدی دستگاه گوارش شود. کارشناسان همچنین توصیه می کنند که افراد هنگام غرغره کردن محلول یا تف کردن آن احتیاط کنند تا از استنشاق یا ورود آن به چشم ها جلوگیری شود.

شما می توانید برای سفید کردن دندان های خود از آب اکسیژنه استفاده کند. بسیاری از محلول های تجاری سفید کننده دندان حاوی پراکسید هیدروژن به عنوان یکی از اجزاء فرمولاسیون خود هستند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان می دهد که محصولات حاوی پراکسید هیدروژن ممکن است مینای دندان را از بین ببرند.

با این حال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد که ممکن است این ترکیب بر مینای دندان تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، افراد باید از نگه داشتن طولانی مدت محلول های آب اکسیژنه  بر روی دندان های خود اجتناب کنند.

برای مراقبت از پوست

در حالی که برخی از افراد ممکن است هنوز از این ماده برای تمیز کردن زخم ها استفاده کنند، کارشناسان توصیه می کنند که از این کار خودداری کنید. زیرا می تواند سلول های لازم برای بهبود زخم را تحریک کرده یا به آنها آسیب برساند.

به دلیل خاصیت ضد عفونی کنندگی و سفید کنندگی برخی از افراد ممکن است آن را به عنوان بخشی از مراقبت های روتین  پوست خود در نظر بگیرند.

با این حال، برای دستیابی به این اثرات  به احتمال زیاد نیاز به استفاده از غلظت بالاتر از ۳٪ در محصولات خانگی دارید. در غلظت‌های بالاتر، خطر سوختگی‌ های شدید و تاول‌ ها تا حد زیادی بیشتر از مزایای آن برای  پوست است.

به عنوان مثال، افراد ممکن است از پراکسید هیدروژن برای درمان آکنه استفاده کنند. برخی تحقیقات، مانند یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده در سال ۲۰۱۶، نشان می دهد که ممکن است نتایج قابل مقایسه با سایر درمان های آکنه داشته باشد. با این حال، به دلیل پتانسیل آن برای تحریک پوست، افراد باید به جای آن از سایر درمان های آکنه استفاده کنند.

برای تمیز کردن خراش ها

این ترکیب یک ضد عفونی کننده طبیعی است که در تماس با آنزیمی به نام کاتالاز حباب ایجاد می کند. کاتالاز در اکثر سلول ها از جمله سلول های خونی و برخی باکتری ها یافت می شود. با این حال، در سطح پوست انسان یافت نمی شود، به همین دلیل است که پراکسید هیدروژن فقط روی پوست آسیب دیده حباب ایجاد می کند.

احتمالا  مادر شما در کودکی از پراکسید هیدروژن برای تمیز کردن خراشیدگی های شما استفاده کرده است. در حالی که این محلول برای کمک های اولیه مفید است، نباید از پراکسید هیدروژن برای تمیز کردن زخم به طور مرتب استفاده کرد زیرا هر نوع باکتری را از بین نمی برد. همچنین فیبروبلاست‌ ها  که بدن از آنها برای بهبودی زخم ها استفاده می ‌کند را از بین می برد.

به عنوان یک ضد عفونی کننده

هیدروژن پراکسید یک راه عالی برای ضدعفونی کردن خانه است. از آن برای تمیز کردن وسایل نظافتی خود مانند دستگاه ها، پارچه ها، اسفنج ها و برس های آرایشی و مسواک استفاده کنید. همچنین برای تمیز کردن وسایل موجود در اتاق های بیمار مانند دماسنج و روتختی مفید است.

تنها کاری که باید انجام دهید این است که مقداری پراکسید هیدروژن را مستقیما روی وسیله ها اسپری کنید، بگذارید حباب بزند و این کار را تکرار کنید. همچنین می ‌توان از آن برای ضدعفونی کردن دستگاه‌ های شیو صورت، برس‌ های اصلاح و سایر وسیله های آرایشی گران قیمت استفاده کرد.

برای اهداف زیبایی

شارون کلیر، تاثیرگذار استایل و زیبایی، به طور مرتب از آب اکسیژنه برای تمیز کردن برس های آرایشی خود استفاده می کند. او از یک قسمت آب، یک قسمت H2O2 استفاده می کند و به آنها اجازه می دهد پنج تا هفت دقیقه خیس بخورند. سپس برس ها را طی یک شب در معرض هوا خشک می کند.

استفاده از پراکسید هیدروژن برای تمیز کردن هر نوع ابزار زیبایی از گسترش باکتری ها به پوست شما جلوگیری می کند. اما اگر متوجه شدید جوش ها در حال ترکیدن هستید، کمی محلول را روی یک پنبه یا پد بریزید و به آرامی روی جوش بزنید.

برای شستشوی لباس ها

آیا حوله ها و لباس های سفید شما این روزها کمی تیره به نظر می رسند؟ یا بوی کمتر خوشایندی دارند؟ آب اکسیژنه یک راه نجات است! فقط یک فنجان محلول محلول ۳ درصد را قبل از اضافه کردن لباس یا آب به ماشین لباسشویی خود اضافه کنید.

این ترکیب یک جایگزین عالی برای سفید کننده است، مخصوصا در حالتی که کمی خنثی شود، اما ابتدا پارچه ها را تست کنید یا فقط روی پارچه های سفیدها استفاده کنید زیرا می تواند پارچه های تیره را لکه دار کند. پراکسید هیدروژن  نسبت به سفید کننده های دیگر یک محصول سازگار با محیط زیست است، بنابراین می توانید با استفاده از آن احساس خوبی داشته باشید.

با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که لازم نیست زیاده روی کنید و نباید از آن با سفید کننده به طور همزمان استفاده کنید. در این صورت لباس شما تمیزتر نخواهد بود زیرا هیپوکلریت سدیم موجود در سفید کننده کلر بر پراکسید هیدروژن غلبه می کند و اساسا آن را به آب تبدیل می کند.

انواع درصدهای پراکسید هیدروژن

این ترکیب بسته به کاربرد مورد نظر در غلظت های مختلف در دسترس است . برخی از غلظت های رایج عبارتند از:

محلول ۳ درصد – غلظت معمولی برای محصولات خانگی

محلول  ۶ تا ۱۰ درصد – غلظت برخی از مواد مانند رنگ مو و محصولات سفید کننده دندان

محلول ۳۵ درصد پراکسید هیدروژن گرید غذایی – با وجود نامش هرگز نباید به صورت خوراکی مصرف کند

محلول ۹۰٪  که در محصولات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد

در حالی که یک فرد ممکن است با خیال راحت از غلظت های ضعیف تر پراکسید هیدروژن استفاده کند، اما در غلظت های بالاتر می تواند باعث تحریک داخلی و خارجی و سایر عوارض شود. بر اساس گزارش آژانس ثبت مواد سمی و بیماری  (ATSDR)، خطر استفاده از پراکسید هیدروژن با غلظت های بالاتر افزایش می یابد.

عوارض مصرف هیدروژن پراکسید

با اینکه بسیاری از مردم  پراکسید هیدروژن را به عنوان یک ضدعفونی کننده عمومی بی خطر در نظر می گیرند که قرار گرفتن در معرض آن می تواند باعث تحریک موارد زیر شود:

• چشم ها
• گلو
• راه هوایی تنفسی
• پوست
• بلع  نیز ممکن است منجر به عوارض شدید گوارشی شود.

ایمنی و خطرات هیدروژن پراکسید

در حالی که آب اکسیژنه ۳ درصد خانگی به طور کلی بی خطر است اما قرار گرفتن در معرض غلظت های بالاتر می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد.

برخی از بازاریابان ممکن است غلظت های قوی تر پراکسید هیدروژن را به عنوان یک درمان جایگزین برای برخی شرایط تبلیغ کنند. با این حال هیچ مدرک علمی  که چنین ادعاهایی را تایید کند، وجود ندارد و ممکن است منجر به آسیب شدید یا موقعیت های بالقوه تهدید کننده زندگی شود.

افراد همچنان باید در استفاده از آب اکسیژنه ۳ درصد احتیاط کنند. اگر فردی آن را بخورد، استنشاق کند یا بر روی پوست یا چشم خود بریزد، می تواند سمی باشد. عوارض آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفراغ
• تحریک دستگاه گوارش
• نفخ معده
• آمبولی معده
• فلج تنفسی
• تحریک ریوی
• تحریک چشم
• درد
• سوختگی و تاول زدن

روش نگهداری پراکسید هیدروژن

آب اکسیژنه پس از باز شدن تقریبا شش ماه ماندگاری دارد. بطری باید در مکانی خنک و تاریک نگهداری شود، به همین دلیل است که پراکسید هیدروژن معمولا در یک بطری قهوه ای بسته بندی می شود. نور و گرما می توانند آن را تجزیه کنند، بنابراین کابینت ممکن است بهترین مکان برای آن نباشد. پراکسید هیدروژن تاریخ مصرف گذشته مضر نیست اما لزوما موثر نخواهد بود.

در حالی که می توان از پراکسید هیدروژن برای تمیز کردن بسیاری از چیزها استفاده کرد، بهتر است آن را فقط با آب مخلوط کنید. زیرا ترکیب محلول با آمونیاک، سفید کننده کلر یا سرکه در یک ظرف دربسته می تواند باعث ایجاد گازهای ناامن شود.

هیدروژن پراکسید از کجا بخریم؟

پراکسید هیدروژن را می توانید از داروخانه ها و شرکت های تولید و توزیع مواد شیمیایی در گریدهای مختلف تهیه نمایید. تولید کننده هیدروژن پراکسید آن را در غلظت های مختلف عرضه می کنند.