کرم ها چیست؟ – انواع کرم های پهن، لوله ای و حلقوی کدامند؟

گروه بزرگی از بی مهرگان را کرم ها تشکیل می دهند که در خاک و بدن جانوران، گیاهان و یا آب زندگی می کنند. چون دسته ی کرم ها بزرگ است،

دانشمندان آن ها را به رده هایی تقسیم بندی می کنند. کرم های حلقوی، لوله ای و پهن سه دسته بزرگ این گروه از جانوران هستند که در کتاب های علوم پایه چهارم و پایه نهم به آن ها پرداخته شده است. زندگی این جانوران به شکل آزاد و یا به شکل انگلی بوده و این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به مطالعه ی انواع کرم ها و ویژگی های آن ها می پردازد.

کرم چیست؟

دسته ای از بی مهرگان که دارای بدنی نرم، دراز و بدون اسکلت هستند، کرم ها هستند. این گروه از جانوران ساده و بدون ضمائم بوده و دارای دهان، روده و مقعد هستند. بدن آن ها نیز کشیده بوده و به دلیل بزرگی گروه آن ها، به انواع کرم های پهن، حلقوی و لوله ای تقسیم می شوند. کرم ها جزء دهان اولی ها بوده و متشکل از بافت هستند. سکون و حرکت کرم ها روی سطح شکم و رو به پایین آن ها انجام می شود. شکل ظاهری آن ها نیز دارای یک سر با اندام های حسی است که حرکت این جانوران به سمت جلو را امکان پذیر می کند و یک انتهای پشتی با دم است. همین شکل ظاهری آن ها را از جانداران دیگری چون مرجان ها و یا اسفنج ها جدا می کند.

برخی از آن ها زندگی انگلی دارند. زندگی در بدن جانوران یا گیاهان که باعث به وجود آمدن صدماتی نیز برای میزبان می شود، زندگی انگلی نامیده می شود. زندگی آزاد کرم ها در آب های شور و شیرین و یا خشکی است. در زندگی آزاد، مواد توسط این موجودات جذب و مصرف می شود اما در زندگی انگلی زندگی کرمها وابسته به میزبان است.

کرم های پهن

کرم های پهن دارای ساختاری ساده از بین همه کرمها هستد و به آن ها کرم های تخت نیز گفته می شود. بدن آن ها صاف بوده و دستگاه گوارش ناقص با انتهای بسته دارند که تنها حفره ی بدن آن روده است. شاخه های زیادی از روده آن ها به تمام بدنشان پخش شده و مواد غذایی را به آن ها می رسانند. سطح خارجی بدن آن ها از کوتیکول است. فاصله میان این دیواره و اندام های داخلی از بافت پارانشیم است. طریقه تنفس در آن ها از راه انتشار و سیستم عصبی بدوی دارند. برخی از این نوع از کرم ها دارای تولید مثل جنسی (لقاح داخلی) و برخی دیگر تولید مثل غیرجنسی (لقاح متقاطع) بوده و از راه شکافت و بازسازی زیاد می شوند. بیشتر این جانداران زندگی انگلی دارند. دستگاه گردش خون در این جانوران دیده نمی شود.

انواع کرم های پهن

تورکیان (پلاناریا)

تورکیان دسته از کرمهای پهن هستند که بیشتر در محل های تاریک و بدون نور بوده و در آب های سرد زندگی می کنند. این جانوران از اجسامی که در این آب ها معلق باشند و یا کنده ها، آویزان می شوند. بدن این جانوران کوتیکول ندارد. دستگاه تولید مثل در آن ها به شکل دوجنسه (هر دو دستگاه تولید مثل نر و ماده) است.

بادکشداران (ترماتودا)

بادکشداران یا کپلک ها دارای زندگی انگلی هستند و بیشتر در بدن مهره داران زندگی می کنند. شاخه نرم تنان مانند حلزون می تواند به عنوان اولین میزبان و بدن یک مهره دار به عنوان میزبان آخر برای آن ها باشد. لوله گوارش در این دسته از کرمهای پهن دارای دو شاخه ولی بدون مخرج است. بادکش های ترماتودا به تعداد دو عدد دهانی و دیگری شکمی و در زیر حیوان است. هر دو دستگاه تناسلی نر و ماده را در این کرمها می توان دید. تخم های خیلی زیادی توسط این جانوران تولید می شود. تعداد گونه های شناسایی شده آن ها به ۱۸۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ می رسد و اندازه آن ها بین یک میلی متر تا چند سانتی متر است.

از مغز کپلک ها که در سر این حیوان قرار دارد دو یا سه جفت طناب عصبی در بدن پخش می شود. بزرگترین تارهای عصبی در طول سطح شکمی قرار دارد. اندام های حسی به جزء در برخی از این گونه ها وجود ندارد. این نوع کرمها در تمام زباله های آدمی یافت می شود.

کرمهای پهن نواری (سستودا)

این کرمها که بیشتر در دستگاه گوارش مهره داران زندگی انگلی دارند دارای ساختار بندبندی هستند. در بدن آن ها دهان نیست و به دلیل نداشتن لوله گوارش، جذب مواد غذایی از راه دیواره ی بدن صورت می گیرد. فرم لاروی این کرمها در بافت های بی مهرگان و مهره داران و فرم بالغشان در معده مهره داران یافت می شوند. کرم کدو مهمترین نوع کرمهای نواری است.

کرم های لوله ای

نمادتودها یا کرمهای لوله ای به دو شکل آزاد و یا انگلی زندگی می کنند و شامل تعداد زیادی هستند. محل زندگی آن ها در بیشتر مناطق مانند دریاها، خاک ها، نقاط گرمسیر و قطب ها است. اندازه کرم های لوله ای آزادزی تا ۵ سانتی متر و اندازه کرمهای لوله ای انگلی تا یک متر هم می رسد. بر خلاف کرمهای پهن، در کرمهای لوله ای دو جنس نر و ماده به طور جدا از هم هستند. جنس ماده به دلیل ساختار خاصی که دارد بزرگتر از جنس نر است. جنس ماده با انتهای پشتی پیچ خورده یک کیسه و اسپیکول جفت گیری دارد. در قسمت انتهای جلویی بدن این کرمها بخش هایی مانند دندان، خار و یا قلاب برای واکنش نشان دادن به پاسخ های حسی است.

بدن کرمهای لوله های برای این که در مقابل شیره های گوارشی مقاومت داشته باشند دارای پوشش کوتیکولی (دارای دو یا سه لایه سلولی) هستند. داشتن سر متقارن و بدنی با تقارن دو طرفه از ویژگی های این جانداران است. بالغ شدن کرم های لوله ای که به شکل انگل زندگی می کنند در بدن میزبان آن ها اتفاق می افتد. ابتدای دستگاه گوارش در بدن آن ها دهان و انتهای آن، مخرج است. از کرمهای لوله ای می توان به آسکاریس، کرمک، کرم سنجاقی و کرم قلاب دار اشاره کرد.

سیستم گوارشی در کرم های لوله ای

امتداد حفره ی گوارشی در این کرمها در راستای پوشش کوتیکولی است. ساختاری شبیه سیخ که در دهان این جانوران وجود دارد، یا برای شکار است و در صورت توخالی بودن برای مکیدن مایعات بدن جانوران یا گیاهانی است که این کرمها در آن ها وجود دارند. بعد از دهان مری قرار دارد و به دلیلی نبود مری در آن ها، مری به روده متصل می شود. آنزیم های گوارشی توسط غدد هضم کننده در روده تشکیل می شود. رکتوم قسمت پایانی روده است که به مقعد متصل است.

کرم های حلقوی

انواع گونه ها شناسایی شده کرمهای حلقوی به ۱۷۰۰۰ نوع می رسد. بدن این کرمها به شکل بندبند و دارای عضلاتی هستند که رشته های عصبی در آن ها دیده نمی شود. اما بین سلول های عضلانی و سلول های عصبی ارتباط وجود دارد. عضله آن ها خطی و مورب و پوشش کوتیکولی ضخیمی که دارند به این جانوران امکان خمیده شدن می دهد. جهت عضلات پشتی و شکمی خلاف هم بوده و حفره ای به نام سلوم در میان دیواره روده و بدن آن ها وجود دارد.

عضلات حلقوی لایه ی خارجی و عضلات طولی، لایه داخلی این جانور را تشکیل می دهد. انقباضاتی که در کناره های دیواره بدن کرمهای حلقوی رخ می دهد شرایط خزیدن را برای آن ها فراهم می کند. عضلات دایره ای وقتی منقبض می شود بدن کرمها کشیده و وقتی عضلات طولی منقبض می شود، بدن کرم ها جمع می شود. تنفس در کرم های حلقوی مانند کرم های خاکی از راه پوست اتفاق می افتد.

انواع کرم های حلقوی

کم تاران

از مهمترین گروه کم تاران می توان کرم های خاکی را نام برد. این گروه دارای بدنی استوانه ای با دو انتهای باریک هستند. تعداد حلقه های بدن آن ها به ۸۰ تا ۱۰۰ عدد رسیده و حلقه اول محل قرارگیری دهان است. تارها که نقش گیره یا میخ را در هنگام حرکت کرم روی زمین دارند، در همه ی حلقه ها به جز حلقه های ۱ و ۴ به صورت چهار جفت وجود دارد.

پرتاران

رده پرتاران کرمهای حلقوی که در قسمت های بدن خود دارای یک جفت برآمدگی گوشتی هستند، بیشتر در سواحل دیده می شوند. به این برآمدگی ها که از جنس کیتین است، پای واره گفته می شود. در این پای واره ها خارهای زیادی وجود دارد. تعداد گونه های پرتاران تا ۱۰۰۰۰ نوع نیز می رسد و کرم لوله دار و کرم صدفی نمونه هایی از آن هاست.

زالوها

نمونه ی دیگری از رده کرم های حلقوی، زالوها هستند که زیستگاه آن ها خاک یا آب است. ۳۴ حلقه مشخص با عقده های عصبی، بدن زالوها را تشکیل می دهد و دارای پوشش کوتیکولی هستند. دستگاه عضلانی آن ها کامل بوده و این نوع کرم ها دارای انواع مختلفی هستند. هر دو دستگاه تناسلی نر و ماده در ساختار بدنی آن ها وجود دارد و دو جنسه هستند. بدن آن ها وقتی ساکن است، به شکل تخم مرغ و وقتی کشیده است به حالت شنا است. زالوها یا لاشه خوار، شکاری و یا انگلی هستند و یا خون می مکند.

تحقیق در مورد کرم ها

کرم ها در محیط های مختلف و اغلب متخاصم زندگی می کنند. از باغ حیاط خلوت شما گرفته تا دریچه های هیدروترمال در اعماق دریا که مواد شیمیایی سمی را به بیرون پرتاب می کنند و آب های سرد یخی قطب جنوب. کرم ‌ها نیز از نظر اندازه بسیار متنوع هستند، از کرم‌ های کوچکی که برای دیدن به میکروسکوپ نیاز دارند تا کرم‌های بلندی که نصف طول یک استخر المپیک است!

هم کرم ها و هم حشرات تحت عنوان Kingdom Animalia طبقه بندی می شوند. قلمرو حیوانات به دو گروه تقسیم می شود: مهره داران، حیوانات با ستون فقرات، و بی مهرگان، حیوانات بدون ستون فقرات. هم کرم ها و هم حشرات بی مهرگان هستند.

کرم ها حشره نیستند. برخلاف کرم‌ها، حشرات دارای اسکلت‌های بیرونی هستند که مانند یک ساختار پشتیبان اسکلتی عمل می‌کنند و از اندام‌های داخلی نرم حشرات محافظت می‌کنند. پوست کرم معمولاً از کلاژن ساخته شده است و در مقایسه با اسکلت بیرونی حشرات که از کیتین تشکیل شده و برای رشد ریخته می شود، نمی ریزد.

سه نوع رایج کرم عبارتند از: کرم مسطح، کرم حلقوی و کرم قطعه‌ دار. کرم های مسطح بی مهرگانی نرم و بدون بخش هستند. آنها سیستم تنفسی تخصصی ندارند، بنابراین آنها را به این شکل صاف محدود می کند تا به آنها اجازه دهد از طریق پوست خود تنفس کنند. کرم های مسطح فقط یک حفره بدن دارند که از طریق آن غذا می خورند و مواد زائد را دفع می کنند.

از سوی دیگر، کرم‌های گرد بسیار صاف و لوله‌ای شکل هستند و در دو سر بدن خود سوراخ‌هایی دارند تا از یک سر غذا بخورند و از سر دیگر مواد زائد را دفع کنند. کرم های تکه تکه دارای بخش های بدن هستند و بسیاری از آنها پاراپودیا دارند که برآمدگی های پا مانندی هستند که به حرکت کرم ها کمک می کنند.

غواصان اخیرا گونه جدیدی از کرم را در بستر دریای اقیانوس جنوبی کشف کردند. این کرم‌ها به این دلیل که استخوان‌های نهنگ مرده را در ته آب‌های سرد قطب جنوب و بخش‌هایی از جهان می‌خورند، «کرم‌های استخوان‌خوار» نامیده می‌شوند.