هشت پایان چیست؟ – زیستگاه، نوع تغذیه و انواع هشت پاها

هشت پایان جانوران آبزی از شاخه نرم تنان و رده سرپایان هستند. نام علمی این جاندار اختاپوس است. محل زندگی این جانداران در اقیانوس ها، مخصوصا در قسمت های آب سنگ های مرجانی است. اختاپوس ها استخوان نداشته و در دسته بی مهرگان قرار می گیرند. هشت پایان که در کتب علوم پایه چهارم و پایه نهم معرفی شده اند، یک سوم از گروه سرپایان را تشکیل می دهند و در کل تا به امروز ۳۰۰ گونه از آن ها شناسایی شده است. چون این جانداران استخوان ندارند، وقتی از آب بیرون می آیند بی شکل می شوند. این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک ما را با هشت پایان، آناتومی و انواع این بی مهرگان آشنا می کند.

هشت پایان چیست؟

هشت پایان جانوران بی مهره ای است که در شاخه نرم تنان قرار می گیرند. نام دیگر آن ها اختاپوس بوده و دارای بدنی ماهیچه ای و بدون استخوان هستند. این شکل از ساختار بدنی به آن ها اجازه انبساط و انقباض مدت دار آسان را می دهد و به راحتی می توانند از سوراخ های کوچک به راحتی عبور کنند. به حدی که اختاپوس های با جثه های بزرگ نیز می توانند از سوراخ هایی با قطر ۲,۵ سانتی متر به راحتی عبور کنند.

شکل ظاهری بدن هشت پایان

هشت بازو در شکل ظاهری اختاپوس ها قابل روئیت است که روی هر کدام از آن ها کلاهک های مکنده ای در دو ردیف دیده می شود. در این دسته از نرم تنان نه صدف بیرونی وجود دارد و نه استخوان درونی، و دارای بدن نرمی هستند. اما یک قسمت از بدن آن ها دارای ساختار سختی است و آن منقاری شبیه به منقار طوطی است. وظیفه این منقار کمک به اختاپوس ها در فرار کردن از دست شکارچیان برای عبور از شکاف های صخره هاست.

در هر طرف سر هشت پا یک چشم وجود دارد و با آن ها به خوبی دید دارند. سر اختاپوس دارای مغز و دهان است و از چهار جفت بازویی که در ساختار آن ها وجود دارد، دو تای آن پا است که دهان را فرا گرفته است. دو تا از این بازوها برای راه رفتن در کف اقیانوس و شش تای دیگر برای تغذیه آن ها استفاده می شوند. اگر یکی از بازوها قطع شد، می توانند بلافاصه یک بازوی دیگر برای خود بسازند.

اختاپوس ها می توانند سمی و یا غیر سمی باشند و رنگ خون آن ها آبی است. این جانداران جثه های بزرگی دارند به طوری که اندازه طول بین نوک یک بازو تا توک بازوی دیگر در آن ها به هفت متر نیز می رسد. وزن آن ها نیز ۱۸۲ کیلوگرم می تواند باشد. طول عمر هشت پاها بین شش ماه (گونه های کوچک) و سه سال (در گونه های بزرگ) است.

نوع تغذیه هشت پا

اختاپوس ها برای شکار و به دست آوردن غذا از بازوهایشان استفاده می کنند. بعد از به دام انداختن طعمه، باعث فلج شدن آن توسط گزیدن با یک سم عصبی شده و با کشته شدن آن ها، کم کم طعمه را فرو می برند. بیشتر فعالیت هشت پایان در شب بوده و با حلقه آبی سمی که دارند می توانند یک انسان را بکشند. غذای آن ها را خرچنگ های کوچک، حلزون ها، گوش ماهی ها، لاک پشت هاف ماهی ها، سخت پوستانی مانند میگو و برخی از اختاپوس های دیگر تشکیل می دهد.

حفاظت از خود

هوش هشت پایان در حد یک گربه خانگی و مغز آن ها پیشرفته است. آن ها با داشتن حافظه های بلند مدت و کوتاه مدت خود توانایی ورود و خروج به دام صیدکنندگان ماهی را دارند. برای حل گرفتاری های خود با استفاده از هوش خود و با انجام آزمون و خطا، رفع مشکل می کنند. یکی از راه های دفاع این جاندار از خود ترشح جوهری بنفش رنگ است که در بعضی از انواع آن ها، می تواند سمی باشد. از راه های دفاعی دیگر در آن ها می توان به همرنگ کردن خود با گیاهان دریایی و جزایر مرجانی برای پوشاندن و پنهان شدن، اشاره کرد.

نکات قابل توجهی درباره قابلیت چشم آن ها وجود دارد که مانند چشم آدمی، می توانند شکل و اندزه ی جسم ها را تشخیص دهند با وجود این که چشمان آن بسته است. همچنین تحریک این چشم ها می تواند رنگ هشت پا را در هنگام عصبانی شدن، قرمز و در هنگام ترس، سفید کند. مکنده هایی که در بازوی اختاپوس ها وجود دارد می تواند با استفاده از گیرنده های چشایی خود برای او، غذا پیدا کند.

یک راه دیگر برای حفاظت از جان خود در هشت پاها، عبور از روزنه های کوچک با استفاده از منقار و پنهان شدن در فرورفتگی های سنگ های کف اقیانوس ها تا روزها و یا هفته ها است.

محل زندگی هشت پایان و تولید مثل آن

به علت سازگاری هشت پا با هر نوع آب و هوایی، محل زندگی آن ها می تواند هر جایی باشد و به این ترتیب شاهد وجود آن در هر جای جهان هستیم. در آب هایی که محتوی ۳۰ درصد آب نمک هستند زندگی می کنند. بیشتر در آب هایی که عمق آن ها تا ۱۵۰ متر می رسد زندگی می کنند. عمق ۵۰۰۰ متر نیز می تواند محل زندگی بعضی از انواع هشت پاهای دیگر باشد. زندگی هشت پاها به شکل تنهایی و جدا از همدیگر است. تولید مثل در آن ها از طریق اتصال شاخک هایشان انجام می شود. بعد از جفت گیری که دو بار در سال (بهار و پاییز) اتفاق می افتد، ۸۰ هزار تخم توسط هشت پای ماده گذاشته می شود. این تخم ها بعد از پنج ماه به نوزاد هشت پا تبدیل می شوند.

انواع هشت پاها

هشت پای آبی حلقه

صخره های مرجانی در اقیانوس ها (هند و آرام) و فضاهای آبی که جزر و مد دارند، مکان زندگی هشت پای آبی حلقه است. پر خطرترین انواع هشت پا، آویزان آبی است با این که اندازه معمولی دارد و خیلی بزرگ هم نیست. این هشت پا طوری است که می تواند چند انسان را در آن واحد بکشد.

هشت پای هیدروترمال

وجود این هشت پاها را می توان در آب های عمیق جستجو کرد. علت این امر را می توان در داشتن چشم هایی قوی با لایه ای از یک پوست نیمه شفاف دانست. هشت پای هیدروترمال در محل های گرم زندگی می کنند.

هشت پای Wolfi

از خصوصیات بارز این هشت پا، داشتن جثه ی بسیار کوچک است که بدون ذره بین نمی توانیم آن را مشاهده کنیم. مکان زندگی هشت پای Wolfi در اقیانوس آرام و هند است.

هشت پای نارگیل دوست

این نوع از هشت پاها که در مناطق گرمسیر مانند اقیانوس آرام غربی زندگی می کنند دارای اندازه ای متوسط و معمولی هستند. به هشت پای نارگیل دوست، هشت پای رگ دار نیز گفته می شود. غذای هشت پای نارگیل دوست دراز دست، صدف های دوکفه ای، خرچنگ و میگو است. این نوع از اختاپوس ها می توانند روی دوپای خود راه بروند و برای این که برای خود پناهگاهی درست کنند، صدف و یا پوسته های نارگیل را جمع می کنند.

دانستنی های عجیب درباره ی هشت پایان

٭ از خواص هشت پاها توانایی تغییر و دستکاری در ژن هایشان است. یعنی آن ها می توانند با RNA ویرایش ژنوم خود را انجام دهند. این توانایی در ماهی های کیسه ای و ماهی های مرکب نیز انجام می شود.

٭ همان طور که در بالا نیز اشاره شد اختاپوس جانداری باهوش است. باز کردن ظرف های قفل دار کودکانه، حل کردن پازل ها و تشخیص نمادها از جمله توانایی آن هاست. توانایی شناخت انسان ها از یکدیگر نیز از جمله توانایی های آن هاست.

٭ از ویژگی های دیگر این جانداران توانایی فهم نشانه های هشداردهنده ی فوران آتشفشان هاست. هشت پایانی که در جزیره کوچکی در سیسیل زندگی می کنند توانستند از فوران های آتشفشانی که هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در این مکان اتفاق می افتد، جان سالم به در ببرند. اما گیاهان و جانورانی که آن جا زندگی می کنند همگی از بین رفته اند.

٭ اختاپوس ها دارای سیستم عصبی آگاهانه و پیشرفته ای هستند و برخی از مسایل را می توانند یاد بگیرند. به دلیل این سیستم عصبی، در هنگام عمل جراحی به دلیل احساس درد، باید بیهوش شوند.

٭ تولید مثل در این جانداران جالب نبوده و در برخی از مواقع بعد از جفت گیری، اختاپوس های نر، طعمه اختاپوس های ماده خود می شوند. اما اگر این اتفاق نیفتد و اختاپوس نر زنده بماند، بعد از جفت گیری هشت پای ماده با غذا نخوردن و کم کردن وزن، تغییر رنگ پیدا کرده و دچار زخم هایی در بدن خود می شود. بدون این که این زخم ها بهبود یابد، اختاپوس نر رفتار طبیعی خود را از دست داده و خیلی راحت می تواند توسط شکارچیان صید شود. هشت پای ماده نیز بعد از بیرون آمدن نوزادان از تخم ها، بر اثر گرسنگی می میرد.

٭ چون اندازه اختاپوس نر (۳۰ سانتی متر) کوچکتر از اختاپوس ماده (۴ متر) است، برای برقراری ارتباط جنسی بین این دو، یکی از بازوهای هشت پا به اندازه دو برابر طول اختاپوس نر، رشد کرده و بزرگ می شود. این همان بازویی است که با تغییر در بلوغ هشت پا، باعث انتقال اسپرم به بدن ماده می شود.

٭ شکار طعمه ها توسط اختاپوس ها، با وجود زندگی آن ها در آب (داشتن آبشش)، می تواند در خشکی نیز باشد.

٭ هشت پا ۳ تا قلب دارد و سر اختاپوس محل اندام های حیاتی آن است.

٭ هشت پاهای ساکن در آب های سرد بزرگ تر از هشت پاهای ساکن در آب های گرم هستند.

هشت پا چند مغز دارد

اختاپوس ها نه مغز دارند. هر یک از هشت بازوی آنها دارای مغز کوچک خود است که به بازوها اجازه می دهد مستقل عمل کنند و وظایف را به طور موثر انجام دهند. مغز مرکزی سیستم عصبی را کنترل می کند. اختاپوس ها اطلاعات را از طریق بازوهای خود جذب می کنند – مکنده های قوی آنها به آنها کمک می کند بو کنند، بچشند، حرکت کنند و اشیا را بگیرند.

اختاپوس ها به اندازه سگ ها نورون دارند – حدود ۵۰۰ میلیون – و سیستم عصبی بزرگتری نسبت به همه بی مهرگان دیگر دارند. دو سوم این نورون ها در بازوهای آنها و بقیه در مغز هستند. این موجودات باهوش از ابزارها به نفع خود استفاده می ‌کنند و توانایی یادگیری را با ساختن لانه ‌ها و جمع ‌آوری اقلامی مانند سنگ، صدف و درب بطری نشان می‌ دهند که با فواره‌ های آب آن‌ها را تمیز می ‌کنند. مشاهده شده است که آنها در هنگام شکار شاخک های سمی حمل می کنند و از تاکتیک های ترساندن برای ترساندن و فریب طعمه استفاده می کنند.

به گزارش ساینتیفیک امریکن، دو آکواریوم اختاپوس‌ هایی را مشاهده کردند که یاد گرفتند با پاشیدن آب به لامپ‌ ها، چراغ‌ ها را خاموش کنند. سایر آکواریوم‌ ها خاطر نشان کردند که اختاپوس ‌ها نگهبانان را می ‌شناسند – هر اختاپوس یکی از کارکنان را هر بار که از کنارش رد می شد با پاشیدن  آب خیس می کرد. مطالعات نشان می‌دهد که اختاپوس ‌ها با نگهبانانی که به‌ عنوان «خوب» یا «بد خلق» تشخیص می ‌دهند، رفتار متفاوتی خواهند داشت که نشان از هوش بالای این موجودات آبزی دارد. اختاپوس ها همچنین هنرمندان فراری مشتاقی هستند و می توانند به خوبی با محیط اطراف خود سازگار شوند تا از دست شکارچیان نجات پیدا کنند.