دستگاه روتاری چیست ؟ چه کاربرد و قیمت خرید و فروشی دارد ؟
دستگاه روتاری از دستگاه های مورد نیاز در آزمایشگاه های مختلف بوده و به‌ویژه در آزمایشگاه های شیمیایی مورد استفاده های فراوانی قرار می گیرد. کاربرد دستگاه روتاری در حذف کارآمد و ملایم حلال ها از نمونه ها توسط تبخیر می باشد. انواع دستگاه روتاری در آزمایشگاه ها وجود داشته و کاربران آزمایشگاه در انجام آزمایش‌ها از آن بهره می برند. قیمت دستگاه روتاری می تواند به عوامل گوناگونی وابسته باشد، مثلاً تولید داخل (ساخت ایران) یا خارجی بودن دستگاه بر قیمت تمام شده آن مؤثر است. خرید و فروش دستگاه روتاری به دلیل استفاده های فراوان آن در بسیاری از کشورهای جهان و کشور ما ایران صورت می پذیرد. قیمت خرید و فروش دستگاه روتاری با توجه به انواع و کیفیت و برند دستگاه می تواند متغیر بوده و مقادیر متفاوتی را در برگیرد. برای آشنایی با این دستگاه با ما همراه باشید.
نشریه علمی جهان شیمی فیزیک قبلاً هم به بررسی دستگاه های آزمایشگاهی دیگری نیز پرداخته است. مانند : بن ماری، حمام اولتراسونیک، سانتریفیوژ، هیتر، همزن مغناطیسی، ویسکوزیمتر و… .
دستگاه روتاری چیست ؟
کاربرد دستگاه روتاری (rotary evaporator) در آزمایشگاه هایی مانند : آزمایشگاه شیمی، داروسازی، صنایع غذایی، صنایع نفت و پتروشیمی برای برداشتن و تبخیر مؤثر حلال از نمونه ها می باشد. نخستین بار دستگاه روتاری توسط شخصی به نام Lyman C. Craig اختراع شد و در سال ۱۹۵۷، شرکت سوئیسی بوچی (Büchi) به صورت تجاری اقدام به تولید این دستگاه نمود.
اجزای اصلی انواع دستگاه روتاری چیست ؟
- موتور : در واقع موتور، فلاسک یا ویال حاوی نمونه را می چرخاند.
- مجرای بخار : مجرای بخار که محور چرخش نمونه بوده و درواقع یک مجرای خلأ برای خروج بخار از نمونه است.
- سیستم خلأ : جهت کاهش قابل توجه فشار درون سیستم روتاری اواپراتور به یک سیستم خلأ نیاز است.
- حمام مایع گرم : به طور کلی برای گرم کردن نمونه به یک مایع گرم نیاز است (مانند آب).
- کندانسور : کندانسورها دارای یک خنک کننده و عبور دهنده یک سیم پیچ بوده و مخلوط های خنک کننده مانند یخ خشک و استون در آن جای می گیرند.
- فلاسک جمع کننده میعانات : در قسمت پایین مخزن، فلاسک جمع کننده میعانات جهت گرفتن حلال تقطیر پس از تراکم مجدد آن قرار می گیرد.
- و در آخر مکانیزم مکانیکی یا موتوری جهت بالا بردن سریع فلاسک تبخیر از وان گرم کننده.
نکته :
سیستم خلأ مورد استفاده در انواع دستگاه روتاری می تواند مانند یک water aspirator ساده و یا اینکه به پیچیدگی یک پمپ خلأ مکانیکی تنظیم شده باtrap خنک کننده باشد.
ظروف شیشه ای که در مسیر جریان بخار و کندانسور استفاده می شود نیز می توانند ساده یا پیچیده باشند و این موضوع درواقع به کاربرد دستگاه روتاری بستگی دارد. کیفیت این ظروف نیز مهم بوده و در استفاده باید مورد توجه قرار بگیرد.
امروزه تجهیزات آزمایشگاهی تجاری مختلفی در دسترس وجود دارد که دارای قابلیت های اولیه هستند. به تجهیزات مدرن جدید، ویژگی هایی از قبیل کنترل دیجیتال وکیوم، نمایشگر دیجیتال دما و سرعت چرخش نیز اضافه شده است. حتی در برخی از انواع دستگاه روتاری، حسگر دمای بخار نیز وجود دارد.
کاربرد دستگاه روتاری چیست ؟
کاربرد دستگاه روتاری در بسیاری از آزمایشگاه ها وجود داشته و یکی از تجهیزات آزمایشگاهی مهم در آزمایشگاه های مختلف به شمار می آید.
- تقطیر چند حلال
- تغلیظ محلول و سوسپانسیون
- کریستالیزاسیون مجدد
- خشک کردن پودر و گرانول
- سنتز های شیمیایی
- استخراج سوکسله
- بازیافت حلال
- برای تهیه مقطر و عصاره
انواع دستگاه روتاری را می شناسید ؟
روتاری تخلیه از پایین : این انواع دستگاه روتاری با دمیدن گاز نیتروژن به داخل نمونه باعث سرعت بخشیدن به تبخیر فاز مایع می شود.
روتاری های چرخشی : در این نوع دستگاه با ایجاد نیروی گریز از مرکز، سرعت تبخیر افزایش داده می شود.
روتاری های ترکیبی : در کاربرد انواع دستگاه روتاری از حرکت دورانی و سیستم تقطیر استفاده می شود.
کاربرد دستگاه روتاری اغلب برای جداسازی حلال های با نقطه جوش پایین مانند هگزان یا اتیل استات از تركیباتی كه در دما و فشار اتاق حالت جامد دارند، صورت می گیرد. حلال های با نقطه جوش بالاتر نظیر : آب و DMF و DMSO (دی متیل سولفوكسید) در صورتی كه سیستم خلأ دستگاه قادر باشد فشار پایین مناسبی ایجاد نیز می توانند تبخیر شوند.
خطرات کاربرد دستگاه روتاری چیست ؟
انفجار هایی که ممکن است به دلیل استفاده از glass wave هایی که حاوی نقص هایی هستند، اتفاق بیفتد، مانند : star-crak ها. این انفجار ها ممکن است در طی تبخیر از تمرکز ناخالصی های ناپایدار ایجاد شود. از طرفی زمانی که مصرف برخی ترکیبات ناپایدار، مانند : ارگانیک اسیدها و استیلید ها، ترکیبات حاوی نیترو، مولکول های با انرژی کرنشی و غیره به خشکی میل یابند، این اتفاق می تواند رخ دهد.
طرز کار و نحوه عملکرد انواع دستگاه روتاری چگونه است؟
کارکرد روتاری به این صورت است که این دستگاه مکانیکی، فلاسک حاوی ترکیب در محلول را در یک حمام آب گرم می چرخاند. این دستگاه به یک پمپ خلأ متصل بوده که فشار بالای حلال را کاهش می دهد و جداسازی بخارات از نمونه را تسهیل می نماید. همچنین تا زمانی که ترکیب باقی است، حلال تبخیر می شود.
یک دستگاه روتاری اواپراتور می تواند در یک فشار کاهش یافته آب یا حلال را در خلأ حذف نماید. اصل کاربرد دستگاه روتاری به این دلیل است که آب و حلال در فشار کاهش یافته، دارای نقطه جوش کمتری خواهند بود. و بنابراین آب و حلال در دمای پایین تبخیر شده و یا اینکه خارج می گردند.
لازم به ذکر است که کاربرد انواع دستگاه روتاری اواپراتور با توجه به کاهش نقاط جوش مایعات با کاهش فشار آن‌ها استوار بوده و این دستگاه امکانی را فراهم می کند تا حلال ها در دماهای بسیار پایین تر از نقاط جوششان و در فشار نرمال بخار شوند.
انواع دستگاه روتاری چگونه کار می کنند ؟
- ابتدا دیگ دستگاه را برداشته و تا حدود دو سوم آن را از آب مقطر پر نمایید.
- سپس به زبانه شير مانندی كه در قسمت بالایی مبرد قرار دارد، شيلنگ پمپ خلأ را متصل نمایيد.
- شيلنگ مربوط به شير آب را كه به مبرد وصل است نیز به شير آب متصل كنيد. شيلنگ در قسمت پایينی مبرد قرار گرفته و به حلقه های مارپيچی داخل آن متصل می باشد.)
- دهانه‌ی شيلنگ سوم را در داخل سينک قرار دهيد.
- در جلوی دیگ دستگيره دستگاه واقع است، آن را به پایين فشار داده و به سمت راست حركت دهيد تا جایی كه
- برای نصب بالن حاوی نمونه ارتفاع مناسبی حاصل شود.
- با استفاده از گيره دستگاه، بالن حاوی نمونه را به دهانه مبرد كه در بالای دیگ قرار دارد متصل نمایید.
- حالا دستگيره را به پایين فشار داده و به سمت چپ ببرید به طوری که حدود نصف بالن داخل آب قرار گيرد.
- حتماً از اتصال بالن جمع آوری حلال اطمينان پیدا کنید.
- کلید های دستگاه را فشار داده و دما و دور را با چرخاندن پيچ مربوطه تنظيم كنيد.
- شير مبرد را ببندید. (کافی است تا آن را به حالت عمودی قرار دهيد)
- پمپ خلأ را روشن نمایید.
- و در آخر شير آب را تا حدی كه آب در حلقه های مارپيچی مبرد جریان یابد، باز نمایید.
بنابراین به طور ساده تر می توان گفت : ابتدا دستگاه روتاری را روشن نموده و دمای حمام را بین ۳۵-۴۵ درجه سانتی گراد تنظیم کنید. سپس، پمپ خلأ را روشن نموده و در سمت راست بالا، کنترلر شدت تبخیر را تنظیم کنید (عموما ۱۰۰ میلی بار). در هنگام تنظیم شدن خلأ، منتظر بمانید تا هر دو سیم پیچ و حمام به دما رسیده و سیستم به نقطه تنظیم برابری دست یابد.
نکته :
تمیز کردن قسمت بیرونی انواع روتاری ساده است. می توان دستگاه را با پارچه ای مرطوب با آب و مواد شوینده ملایم پاک نمود، لازم به ذکر است از استفاده ماده تمیز کننده قابل اشتعال مانند اتانول خودداری نمایید.
ایمنی در کاربرد دستگاه روتاری چگونه است ؟
در صورتی که نمونه به جوش آمد به سرعت شير مبرد را به حالت افقی برگردانده تا باز شود و پس از رفع حالت جوش دوباره آن را به حالت عمودي برگردانيد.
از قرار دادن مواد فرار و سمی با درب باز جدا خود داري نمایید.
بعد از پایان کار با دستگاه و پمپ خلأ، آن ها را خاموش نموده و شير آب را ببنديد. بالن هاي استفاده شده را نیز به خوبی شستشو دهید.
قیمت دستگاه روتاری چگونه است ؟
قیمت دستگاه روتاری می تواند به عوامل گوناگونی وابسته باشد. قیمت دستگاه روتاری ساخت ایران می تواند با نمونه های خارجی تفاوت های داشته باشد. اغلب نمونه های خارجی به دلیل وارداتی بودن، قیمت های بسیار بیشتری نسبت به نمونه های تولید داخل خواهند داشت. امروزه با توسعه در حوزه علم و تکنولوژی و توجه بیشتر به تولید داخل، شرکت های ایرانی توانسته اند محصولات خود را تولید و به بازار خرید و فروش عرضه کنند. لازم به ذکر است که شرکت ها و کارخانه های مختلفی اقدام به تولید دستگاه و یا قطعات آن و همچنین واردات این دستگاه نموده اند و قیمت هر شرکت بنا بر نوع و امکانات محصول، برای این دستگاه متفاوت خواهد بود. معمولاً دستگاه هایی که کیفیت ساخت بیشتری دارند یا توسط شرکت های معتبر و مشهور تجهیزات آزمایشگاهی خارجی تولید شده اند، قیمت های فروش بالاتری نیز خواهند داشت.
همان‌طور که پیش تر اشاره شد، انواع این دستگاه برای کاربرد های مختلف وجود دارد و هر کدام از این انواع برحسب کارایی هایی که دارند، قیمت های تمام شده متفاوتی هم می توانند داشته باشند. از دیگر موارد تأثیر گذار در قیمت این دستگاه اتصالات آن است. مبرد و بالن ها و سایر اتصالات دستگاه نیز می توانند کیفیت های مختلفی داشته باشند و توسط شرکت های مختلفی ارائه گردند که خود می تواند بر قیمت تمام شده روتاری تأثیر گذار باشد.
خرید و فروش دستگاه روتاری چگونه است ؟
برای خرید و فروش دستگاه روتاری می توان به آسانی و با مراجعه به مراکز فروش دستگاه ها و لوازم آزمایشگاهی اقدام نمود. بسیاری از شرکت های معتبر واردکننده و تولید کننده، سایت و فروشگاه اینترنتی محصولات تولیدی یا وارداتی خود را، راه اندازی نموده‌اند و به آسانی می توان برای خرید دستگاه روتاری از آن ها اقدام نمود. قیمت فروش دستگاه روتاری می تواند بسته به برند و تولید داخل یا خارج بودن دستگاه، کیفیت اتصالات و… مقادیر متفاوتی را در بر گیرد. همچنین قیمت خرید و فروش انواع دستگاه روتاری با هم متفاوت می باشد.
معمولاً کارشناسان خرید لوازم آزمایشگاهی در آزمایشگاه ها، بودجه و نیاز آزمایشگاه را برآورد کرده و با بررسی نوع کاربرد دستگاه روتاری در آزمایشگاه، می توانند انواع مناسب از این دستگاه با قیمت مناسب و متناسب با بودجه تعیین شده را از مراکز خرید و فروش انواع دستگاه های آزمایشگاهی تهیه نموده و در اختیار کاربران قرار دهند. امروزه بسیاری از شرکت ها امکان تحویل در محل را فراهم نموده اند و محصول مورد نظر را می توان به روش های مختلف سفارش و در محل دریافت نمود.
لازم به ذکر است که امروزه به دلیل شرایط تحریم ها علیه کشورمان ایران و عدم بودجه آزمایشگاه ها و کاهش قدرت خرید، خرید و فروش دستگاه روتاری دست دوم هم در برخی از مراکز صورت می پذیرد.
سخن آخر
اشتغال در محیط های آزمایشگاهی همواره دقت و توجه فراوانی را می طلبد. وجود انواع حلال ها و مواد شیمیایی و دستگاه های آزمایشگاهی گوناگون در صورت بی توجهی می تواند خطرات متعددی را برای افرادی که در آن جا مشغول به کار هستند، ایجاد نمایند. استفاده از تجهیزات ایمنی آزمایشگاه مانند : ماسک های مخصوص، وجود جعبه کمک های اولیه و کپسول آتش نشانی از ملزومات هر آزمایشگاهی بشمار می رود. لازم به ذکر است که خطرات محیط های آزمایشگاهی برای کارشناسان آزمایشگاهی بیشتر می باشد، زیرا کارشناسان به دلیل سپری کردن زمان بیشتر در آزمایشگاه ها، بیشتر در معرض مواد شیمیایی مختلف قرار می گیرند.
