پاندمی چیست؟ – مثال هایی ازانواع پاندمی ها

زمانی که یک بیماری فراتر از چندین کشور و چندین قاره را آلوده کرده و تعداد زیادی از مردم را درگیر کند، به آن پاندمی، دنیا گیری یا همه گیری می گویند. همه گیری ایدز، آبله، طاعون، آنفلوآنزا، وبا، آنفلوآنزای خوکی در سال ۲۰۰۹ و همه گیری اخیر کووید ۱۹ که دنیا را با چالش مواجه کرده است، از جمله مشهور ترین پاندمی ها بوده اند. همه گیری بیماری مرگ سیاه که در قرن ۱۴ رخ داد و جان ۷۵ تا ۲۰۰ میلیون انسان را گرفت، بزرگ ترین همه گیری تا به امروز محسوب می شود. پاندمی در کتاب علوم پایه ششم و هفتم آورده شده است. این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک موضوع پاندمی را بیان می کند.

فهرست مطالب :

۱- پاندمی یا همه گیری چیست؟

۲- فرق بین پاندمی و اپیدمی

۳- نحوه آماده شدن برای پاندمی

۴- تعدادی از پاندمیهای قرن اخیر

۱-۴- پاندمی آنفلوآنزا در سال ۱۹۱۸

۲-۴- پاندمی آنفلوآنزا در سال ۱۹۵۷

۳-۴- همه گیری آنفلوآنزا در سال ۱۹۶۸

۴-۴- همه گیری سارس در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳

۵-۴- پاندمی آنفلوآنزای خوکی در سال ۲۰۰۹

۶-۴- پاندمی ۲۰۱۲- ۲۰۱۳

۷-۴- پاندمی ابولا ۲۰۱۴-۲۰۱۶

۸-۴- پاندمی کرونا در سال ۲۰۱۹ تا به امروز

۵- پاندمی چگونه به پایان می رسد؟

۱- پاندمی یا همه گیری چیست؟

همه گیری بیماری کرونا در سال ۲۰۱۹ و شیوع آن که همچنان ادامه داشته و جان تعداد زیادی از انسان ها را در سراسر جهان گرفته است، یکی از نمونه های اخیر همه گیری است. پاندمی در واقع زمانی است که یک بیماری نا شناخته و خطرناک منطقه بزرگی از جهان را تحت تاثیر قرار داده و شیوع پیدا می کند. در واقع ویژگی مهم پاندمی که در تعریف آن نیز مشهود است، همه گیری و واگیر بودن بیماری می باشد و استفاده از آن برای بیماری ها و مسائل مرتبط با سلامتی مثل چاقی، دیابت یا استعمال دخانیات اشتباه است.

۲- فرق بین پاندمی و اپیدمی :

همه گیری و اپیدمی دو اصطلاح مرتبط و نزدیک به هم هستند که برای شیوع بیماری ها به کار برده می شوند. زمانی که در یک جامعه و منطقه طی زمان مشخصی یک بیماری شیوع پیدا می کند، اپیدمی نامیده می شود. اپیدمی ها بر اساس میزان مواجهه و ابتلای جمعیت و موقعیت بیماری می توانند انواع مختلفی داشته باشند. از طرف دیگر پاندمی در واقع نوعی اپیدمی شیوع یافته در حداقل یکی از سه کشور منطقه WHO می باشد.

۳- نحوه آماده شدن برای پاندمی :

همه گیری می تواند تعداد زیادی از انسان ها در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار دهد، تعدادی از نکات و فعالیت ها وجود دارد که می تواند ما را در پیشگیری از بیماری یاری کند. WHO یا سازمان جهانی بهداشت و CDC یا مرکز کنترل بیماری ها اطلاعات زیادی در رابطه با همه گیری از جمله شیوه محافظت در برابر بیماری و اطلاع از پروتکل ها و قوانین جدید مرتبط با همه گیری از طریق منابع خبری موثق بپردازیم. کار های دیگری که می توانیم برای آمادگی در برابر پاندمی انجام دهیم شامل :

٭ غذا ها و اقلام مورد نیاز خود برای چندین روز را تهیه کنید تا در صورت اعلام قرنطینه خانگی دچار مشکل نشوید.

٭ دارو های ضروری را قبل از این که تمام شوند تهیه کنید تا هنگامی که پاندمی به اوج خود رسیده و بیمارستان ها پر شده باشند، داشتن دارو های بدون نسخه برای تسکین در صورت ابتلا به بیماری از ضروریات است.

٭ حتی در صورت رعایت تمام پروتکل های بهداشتی لازم امکان ابتلای شما به بیماری وجود دارد، بنابراین لازم است از قبل در مورد کارهایی که باید در هنگام ابتلا انجام دهید یا این که چه کسی از شما نگهداری و مراقبت کند، با اطرافیانتان صحبت کنید.

۴- تعدادی از پاندمیهای قرن اخیر :

۷ اپیدمی جدی و حائز اهمیت از سال ۱۹۱۸ رخ داده اند که گروهی از آن ها در دسته پاندمی قرار می گیرند و تاثیر قابل توجهی بر جمعیت و مرگ و میر داشته اند.

۱-۴- پاندمی آنفلوآنزا در سال ۱۹۱۸ :

در سال ۱۹۱۸ ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر از مردم جهان، به دلیل اپیدمی آنفلوآنزا جان باختند. این همه گیری که با نام آنفلوآنزای اسپانیایی نیز شناخته می شود، از طریق پرندگان به انسان ها انتقال یافته و عامل ایجاد آن ویروس H1N1 بود. این بیماری در گروه سنی کمتر از ۵، ۲۰ تا ۴۰ و بالاتر از ۶۵ مرگ و میر بیشتری داشت. عدم توانایی در کنترل این بیماری و تجمع مردم در مناطق درمان و عدم رعایت نکات بهداشتی عامل بالا بودن میزان مرگ و میر در این همه گیری بود.

۲-۴- پاندمی آنفلوآنزا در سال ۱۹۵۷ :

این همه گیری که آنفلوآنزای آسیایی نیز نامیده می شد، از پرندگان به انسان منتقل شد و عامل آن ویروس H2N2 بود. میزان شیوع این بیماری در افراد بین ۵ تا ۳۹ سال و به خصوص نوجوانان بیشتر بود.

۳-۴- همه گیری آنفلوآنزا در سال ۱۹۶۸ :

یکی دیگر از همه گیری ها در طول تاریخ، توسط ویروس H3N2 در سال ۱۹۶۸ رخ داد که آنفولانزای هنک کنگی نیز نامیده می شد و باعث مرگ حدود ۱ میلیون نفر در جهان شد. در این بیماری افراد مسن بیشتر از سایر گروه های سنی مرگ و میر داشتند.

۴-۴- همه گیری سارس در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ :

در سال ۲۰۰۲ بیش از ۷۷۰ نفر در اثر شیوع سارس کرونا ویروس که نوعی ذات الریه ویروسی است، جان خود را از دست دادند. عفونت های ناشی از شیوع این بیماری در چین و هنگ کنگ شروع شد و سپس به سایر کشور ها گسترش یافت. منبع انتقال این بیماری ناشناخته بود.

۵-۴- پاندمی آنفلوآنزای خوکی در سال ۲۰۰۹ :

در سال ۲۰۰۹ حدود ۱۵۱۷۰۰ تا ۵۷۵۴۰۰ نفر در جهان در اثر ابتلا به آنفلوآنزای خوکی که از طریق ویروس H1N1 از خوک ها به انسان منتقل شد، جان خود را از دست دادند. میزان ابتلا به این بیماری در کودکان و بزرگسالان بیشتر بود زیرا کشف شد که در افراد بالای ۶۰ سال به دلیل وجود آنتی بادی حاصل از آنفولانزای قبلی میزان شیوع آن کمتر بود.

۶-۴- پاندمی ۲۰۱۲- ۲۰۱۳ :

کرونا ویروس MERS جان ۸۵۸ نفر را به خصوص در جزیره عربستان گرفت. این عفونت با عارضه تنفسی شدید همراه بود و از منبع حیوانی ناشناخته ای از عربستان سعودی شروع شد. این بیماری نسبت به کرونا ویروس قبلی میزان مرگ و میر بیشتری داشت.

۷-۴- پاندمی ابولا ۲۰۱۴-۲۰۱۶ :

همه گیری ابولای ایجاد شده توسط ویروس ابولا در سال ۲۰۱۴ با علائم تب خون ریزی دهنده، جان ۱۱۳۰۰ نفر را در منطقه آفریقای غربی گرفت این بیماری از خفاش به انسان منتقل شد. ۸ کشور جهان با شیوع این ویروس درگیر شدند و شروع آن از آفریقای غربی بود.

۸-۴- پاندمی کرونا در سال ۲۰۱۹ تا به امروز :

همه گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۱۹ که تا به امروز ادامه دارد، بیماری جدیدی است که با نام SARS-COV_2 شناخته شده و آمار شیوع و مرگ و میر آن تا به امروز در حال رشد و افزایش است.

۵- پاندمی چگونه به پایان می رسد؟

٭ محدود کردن :

تا هنگامی که بیماری به کشور های دیگر منتقل نشده است، محدود کردن  رفت و آمد به منطقه ای که بیماری در آن شیوع یافته و بستن مرز های آن می تواند در جلوگیری از پخش ویروس موثر باشد.

٭ خاموش شدن طبیعی :

خاموش شدن و پایان یافتن پاندمی به صورت طبیعی، یکی از راه های اتمام آن است. مثلا ویروس کرونا یا آنفلوآنزا با گرم شدن هوا کمتر شیوع میابند. البته بیماری COVID-19 از این قضیه مستثنی است.

٭ کنترل توسط بهداشت عمومی :

رعایت نکات بهداشتی مثل شستن دست ها، استفاده از ماسک و اقدامات درمانی و قرنطینه انفرادی.

٭ ساخت واکسن :

ساخت واکسن تایید شده روشی پر هزینه بوده و حداقل به ۱ سال زمان نیاز دارد. با این وجود حتی امکان دارد واکسن ساخته شده، پاسخگو نبوده، ایمنی کامل ایجاد نکند و ملزم تزریق چندین دوز باشد.