شیمی آفت کش ها شاخه ای از علم شیمی است که به مطالعه و بررسی آفات و عوامل مختلف بیماری های گیاهی می پردازد. در دنیای امروز به متخصصانی که در زمینه شناسایی سموم و آفات آشنا باشند و همچنین توانایی سنتز آفت کش هایی که تاثیری بر روی محصولات کشاورزی ندارند نیازمندیم. در این رشته دانشگاهی در واقع دانشجویان را با علوم و تکنولوژی در زمینه های شناخت آفات، سموم و عوامل بیماری زای گیاهان و همچنین اصول و روش های مبارزه با آنها را از طریق شیمیایی آشنا می کنند. این رشته دانشگاهی از گرایش های کارشناسی شیمی محسوب می شود. در مقالات پیشین نشریه جهان شیمی فیزیک، درباره رشته های دانشگاهی شیمی، شیمی محض و شیمی کاربردی مطالبی را مطرح کرده ایم. در این مقاله به معرفی رشته شیمی آفت کشها در دانشگاه پرداخته می شود. لطفا با ما همراه باشید.
فهرست مطالب این مقاله
۱- مقدمه
۲- رشته شیمی آفت کش ها در دانشگاه
۳- دروس دانشگاهی رشته شیمی آفت کش ها
۴- گرایش آفت کش ها برای چه کسانی مناسب است
۵- بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته شیمی آفت کش ها
مقدمه
آفت به موجوداتی گفته می شود که از اندام های مختلف یک گیاه استفاده می کنند. بنابراین برای بدست آوردن غذای خود با انسان رقابت کرده و در نتیجه به تولیدات و محصولات کشاورزی انسان آسیب می رسانند. این آفات متاسفانه سالانه خسارت های بسیار هنگفتی هم به اقتصاد و هم به سلامت انسان وارد می کنند. بنا بر تعریف آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا، آفت کش به هر ماده ای که جهت پیشگیری، دور کردن، نابودی، تنظیم و یا کنترل آفات استفاده شود، گفته می شود. در واقع آفت کش به موادی گفته می شود که به شکل جامد، مایع و گاز و به منظور نابودی آفات بکار می روند.
به بیان دیگر، آفت كش به ترکیب شیمیایی گفته می شود که برای آسیب رساندن به آفت مورد نظر طراحی شده است. بنابراین به صورت آگاهانه در محیط استفاده مي شود تا به وسیله آن بتوان حشرات، جوندگان، باکتری ها، علف های هرز و آفت های دیگر را کنترل و حذف نمود. آفت‌کش ها از نظر ارگانیسم هدف به دسته های حشره کش ها، باکتری کش ها، قارچ کش ها، علف کش ها، جونده کش ها، نرم تن کش ها، نماتد کش ها، موش کش ها، راب کش ها، جلبک کش ها و تخم کش ها تقسیم بندی می شوند. اما انواع آفت کش ها را از نظر ترکیب آنها می توان به دو دسته آفت کش های شیمیایی و آفت کش های زیستی طبقه بندی کرد. توجه داشته باشید که دسته آفت کش های شیمیایی خود به دو دسته آفت کش های ارگانیک و آفت کش های سنتیکی تقسیم می شوند.
نکته
یکی از راه های مبارزه با آفات، استفاده از سموم شیمیایی می باشد. این سموم بایستی ضمن از بین بردن آفات، خسارت های زیست محیطی نداشته باشند. پس تولید و سنتز سموم جدید، آگاهی از فرمول شیمیایی آنها، شناخت از آفات، بیماری ها و فیزیولوژی گیاهان ضروری خواهد بود. هدف شیمی آفت کش ها در حقیقت تهیه و سنتز سموم شیمیایی گوناگون است تا در سریع ترین زمان ممکن و بدون آسیب زدن به گیاهان و محصولات کشاورزی، بتواند آفات را از بین ببرند.
رشته شیمی آفت کش ها در دانشگاه
این رشته دانشگاهی از زیر مجموعه های کنکور تجربی در انتخاب رشته کنکور سراسری می باشد. پذیرش در رشته شیمی آفت کش ها در دانشگاه های دولتی (دوره های روزانه و شبانه) و دانشگاه آزاد صورت می گیرد. توجه داشته باشید که نحوه پذیرش در این رشته بیشتر به شکل قبولی در آزمون می باشد. لازم به ذکر است که ظرفیت این رشته دانشگاهی در ایران زیاد نیست. این دوره دانشگاهی ۸ نیم سال تحصیلی می باشد اما می تواند تا یک نیم سال بیشتر (۹ نیم سال تحصیلی) نیز افزایش یابد. توجه داشته باشید که فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته شیمی آفت کش ها، برای ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و دکتری بایستی در سایر گرایش های شیمی به تحصیل خود ادامه دهند. زیرا فعلا در ایران، پذیرش در گرایش آفت کش ها فقط در دوره کارشناسی انجام می گیرد.
آفت کش ها علاوه بر کنترل آفات و ناقلین بیماری های گیاهی، به کنترل بیماری های انسان و دام نیز کمک می کنند. به بیان دیگر مزیت اصلی آنها حفاظت و نگه داری محصولات کشاورزی در برابر کلیه آفات کشاوری، افزایش تولید غذا، تولید محصولات کشاورزی با کیفیت، حفظ محیط زیست و در نهایت پیشگیری از بیماری ها می باشد. از دیگر اثرات مثبت آفت کش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱.افزایش تولید محصولات کشاورزی
۲.افزایش کیفیت این محصولات
۳.تولید محصولات با ارزش غذایی بالا
۴.کمک به هزینه و در نتیجه مقرون به صرفه بودن تولیدات
۵.کمک به کاهش دادن بیماری های منتقله از طریق آب و یا حشرات
۶.کمک به حفظ و نگه داری محیط زیست
۷.کمک به کشورهای در حال توسعه
۸.ذخیره ذخایر موجود در انبار ها
جالب است بدانید
بر طبق گزارشات وزارت کشاورزی ایران، میزان خسارت آفات و سایر عوامل بیماری زای گیاهی در حدود ۳۲ درصد می باشد. در واقع ایران سالانه مبالغ هنگفتی را بابت زیان آفات و بیماری های گیاهی پرداخت می کند. از طرفی دیگر نیز مبالغی جهت مبارزه با این زیان ها متحمل می شود. پس وجود دانش پژوهانی در زمینه های کنترل شیمیایی آفات و عوامل بیماری زای گیاهی ضروری خواهد بود. فارغ التحصیلان این رشته در حقیقت دانش علمی و فنی علوم شیمی (چگونگی نشر و تجزیه مواد شیمیایی و فرمولاسیون آنها) و گیاه پزشکی را جهت شناخت و کنترل عوامل زیان آور یاد می گیرند.
دروس دانشگاهی رشته شیمی آفت کش ها
تعداد کل واحد های رشته شیمی آفت کش ها ۱۳۶ واحد می باشد. به طور کلی می توان لیست واحد های درسی رشته شیمی آفت کش ها در دانشگاه ها را به ۵ دسته دروس عمومی، دروس پایه، دروس اصلی، دروس تخصصی و دروس اختیاری تقسیم نمود.
- دروس عمومی ۲۱ واحد.
- اندیشه (معارف) اسلامی ۱
- اندیشه (معارف) اسلامی ۲
- اخلاق و تربیت اسلامی
- انقلاب اسلامی ایران و ریشه های آن
- تاریخ اسلامی
- تربیت بدنی ۱
- تربیت بدنی ۲
- تفسیر موضوعی قرآن
- زبان خارجه
- فارسی عمومی
- تنظیم خانواده
- دروس پایه ۲۴ واحد.
- شیمی عمومی ۱
- شیمی عمومی ۲
- ریاضی عمومی ۱
- ریاضی عمومی ۲
- فیزیک پایه ۱
- فیزیک پایه ۲
- آزمایشگاه شیمی عمومی ۱
- آزمایشگاه شیمی عمومی ۲
- آزمایشگاه فیزیک پایه ۱
- آزمایشگاه فیزیک پایه ۲
- دروس اصلی ۴۶ واحد.
- گیاه شناسی عمومی
- خاکشناسی عمومی
- آزمایشگاه خاکشناسی
- شیمی آلی ۱
- آزمایشگاه شیمی آلی ۱
- شیمی آلی ۲
- آزمایشگاه شیمی آلی ۲
- بیوشیمی
- شیمی تجزیه ۱
- آزمایشگاه شیمی تجزیه ۱
- شیمی تجزیه ۲
- آزمایشگاه شیمی تجزیه ۲
- شیمی فیزیک ۱
- آزمایشگاه شیمی فیزیک ۱
- شیمی فیزیک ۲
- آزمایشگاه شیمی فیزیک ۲
- شیمی معدنی ۱
- آزمایشگاه شیمی معدنی ۱
- شیمی معدنی ۲
- آزمایشگاه شیمی معدنی ۲
- روش های جداسازی و شناسایی ترکیبات آلی
- زبان تخصصی شیمی
- دروس تخصصی ۳۵ واحد.
- شیمی هتروسیکل ها
- اصول سنتز مواد آلی و آفت کش ها
- بیماری شناسی گیاهی
- آزمایشگاه بیماری شناسی گیاهی
- شیمی تجزیه دستگاهی
- آزمایشگاه شیمی تجزیه دستگاهی
- کاربرد طیف سنجی
- آفت شناسی گیاهی
- آزمایشگاه آفت شناسی گیاهی
- قارچ شناسی
- آزمایشگاه قارچ شناسی
- سم شناسی
- آزمایشگاه سم شناسی
- سم شناسی آفت کش ها
- تکنولوژی مبارزه شیمیایی
- پروژه
- حشره شناسی
- آزمایشگاه حشره شناسی
- دروس اختیاری ۱۰ واحد.
- شیمی آلی فلزی
- سنتز آفت کش ها
- اصول صنایع آفت کش ها
- فرمولاسیون
- شیمی سطح
- آزمایشگاه شیمی سطح
- علف های هرز
گرایش آفت کش ها برای چه کسانی مناسب است
دانشجویان رشته شیمی آفت کش ها در وهله اول بايستی به علوم شيمی، گیاه شناسی و سم شناسی علاقمند باشند. این افراد بهتر است که دارای روحیه ای خلاق، پویا و جستجوگر باشند تا بتوانند با استفاده از مهارت های ذهنی و استدلالی بالای خود، راه حل های منطقی برای حل مسایل پیدا کنند. همچنین باید صبور، منظم، دقیق، محتاط و با پشتکار باشند.
از آنجایی که درصد زیادی از کارهای مربوط به این رشته دانشگاهی می تواند در محیط آزمایشگاهی انجام شود، بنابراین دانشجویان این رشته باید به آزمایشگاه و کارهای آزمایشگاهی علاقه داشته باشند. این دانشجویان باید به خوبی کار با مواد شیمیایی (به ویژه مواد شیمیایی خطرناک و سمی) را یاد بگیرند. همچنین این دانشجویان نباید از کار با باکتری ها یا ویروس ها واهمه داشته باشند و یا اینکه حساسیت شدید و یا غیر قابل کنترل نسبت به مواد شیمیایی داشته باشند.
رشته شیمی آفت کش ها برای افرادی که به انجام کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در زمینه گیاهان و محصولات کشاورزی تمایل دارند بسیار مناسب می باشد. در نهایت توجه داشته باشید که دانشجویان و فارغ التحصیلان این رشته دانشگاهی باید از لحاظ جسمی، توانایی کار در شرایط سخت و ساعات طولانی را داشته باشند.
بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته شیمی آفت کش ها
اگر بخواهید تخصصی نگاه کنید، بازار کار شيمی آفت کش ها، در صنایع کشاورزی کشور می باشد. کارشناسان این رشته دانشگاهی به دلیل داشتن دانش مبارزه با عوامل خسارت زا و بیماری زای گیاهان و همچنین بلد بودن تکنیک های شیمیایی و اثرات زیست محیطی آنها می توانند در سنتز و تولید مواد شیمیایی مناسب جهت کنترل آفات گیاهان و در نتیجه بالا بردن بازده محصولات موثر باشند. در حقیقت این فارغ التحصیلان ارتباط بین پژوهش و کشاورز خواهند بود.
علاوه بر آن این فارغ التحصیلان می توانند به عنوان پژوهشگران اجرایی و فنی در مراکز پژوهش کشاورزی و سم شناسی فعالیت داشته باشند. زیرا در واقع این افراد توانایی ساخت و تولید مواد شیمیایی ضد آفت و بیماری ها را دارند. از طرفی، این افراد می توانند به ارائه انواع خدمات آموزشی در مدارس بکار مشغول شوند و یا اینکه حتی کسب و کار خودشان را راه بیندازند.
