با خواص و فواید عالی روغن میخک بیشتر آشنا شویم

روغن میخک روغنی است که از گل های گیاه میخک به دست می آید . گیاه میخک بومی مناطق گرمسیر مانند جزایر اندونزی و اقیانوسیه است ، اما امروزه به دلیل خواص دارویی فراوان و عطر و طعم دلپذیر در سایر نقاط جهان نیز پرورش می یابد . سابقه ی استفاده از آن به هزاران سال پیش باز می گردد و در آسیای میانه از محبوبیت بالایی برخوردار است . از این گیاه و فراورده های آن هم در درمان بیماری ها و هم در آشپزی استفاده می شود .

روغن میخک منبعی غنی از انواع آنتی اکسیدان ها ، ویتامین ها و مواد معدنی است و می توان آن را به تنهایی و یا به صورت ترکیبی با روغن های دیگر مورد استفاده قرار داد .

این روغن به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی ، ضد ویروسی ، ضد باکتریایی و ضد قارچی برای درمان بسیاری از بیماری ها مانند دیابت ، آرتریت ، مشکلات تنفسی ، استرس ، سرطان ، سرماخوردگی ، سرفه ، بیماری های عفونی و تقویت سیستم ایمنی ، پوست و مو مورد استفاده قرار می گیرد .

نکته :

ویژگی ضد درد بودن این روغن موجب می شود به عنوان یک تسکین دهنده ی قوی شناخته شود . خاصیت ضد عفونی کنندگی آن موجب می شود برای شستشوی دهان و دندان و ضد عفونی کردن آن مورد استفاده قرار گیرد .

روغن میخک علاوه بر صنایع غذایی در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوانی دارد و از آن برای تولید خمیر دندان ، صابون ، لوسیون ، شامپو و … استفاده می شود .

جالب است بدانیم که :

نام لاتین گیاه میخک دیانتوس است که برگرفته از کلمه تاج گذاری یا تاج خورشید می باشد . یونانیان باستان از گیاه میخک در تاج گذاری پادشاهان استفاده می کردند . امروزه این گیاه به عنوان نماد عشق ، دوستی ، برتری و جذابیت شناخته می شود .

در این مقاله از نشریه ی علمی جهان شیمی فیزیک به معرفی کامل خواص و کاربرد های روغن میخک می پردازیم .

مهم ترین ترکیبات شیمیایی موجود در روغن میخک

روغن میخک از ترکیبات شیمیایی مهمی مانند اوژنول ، اربوفیلین ، الکل بنزیلیک ، بنزوات  دو متیل ، فورفوول ، اتیلن ، ویتامین های A و B ، کلسیم ، آهن ، سدیم ، فسفر و پتاسیم تشکیل شده است .

چگونه می توان آن را تهیه کرد ؟

این روغن به روش های سنتی و صنعتی قابل تهیه می باشد . این روغن را می توان به راحتی از بازار و یا فروشگاه های آنلاین خریداری نمود اما تهیه آن در منزل از مزایایی برخوردار است . در این روش فرد از ارگانیک و خالص بودن روغنی که تهیه می کند اطمینان دارد . در این قسمت به روش تهیه ی روغن میخک خالص می پردازیم .

• ابتدا مقداری گل میخک را در ظرفی فلزی حرارت می دهیم تا تفت داده شود .
• سپس آن را به خوبی آسیاب می کنیم تا پودر شود . دو قاشق غذا خوری از پودر میخک را درون ظرف شیشه ای در دار ریخته و مقدار ۲۰۰ میلی لیتر روغن زیتون به آن اضافه می کنیم .
• پس از دو هفته محتویات درون ظرف را از صافی عبور می دهیم . روغن صاف و یک دستی که به دست می آید همان روغن میخک است .
• روغن به دست آمده را به ظرف شیشه ای در دار و تیره رنگ انتقال می دهیم . این روغن به مدت یک ماه قابل استفاده می باشد .

از چه خواص درمانی برخوردار است ؟

مشکلات تنفسی را برطرف می کند

با توجه به خاصیت ضد باکتریایی و ضد التهابی روغن میخک ، مصرف آن ترشحات بینی و مجاری تنفسی را به بهترین شکل پاک کرده و به درمان مشکلات تنفسی مانند برونشیت ، آسم ، سینوزیت ، سل ، سرفه ، سرماخوردگی و گلودرد کمک می کند .

در پیشگیری از سرطان موثر است

بیماری سرطان از جمله بیماری هایی است که هر ساله تعداد زیادی از افراد را درگیر می کند و درمان آن علاوه بر پیچیده بودن ، مستلزم صرف هزینه های فراوان است . با وجود اینکه منشاء ابتلا به این بیماری به روشنی مشخص نیست اما مطالعات نشان می دهد مصرف روغن میخک به دلیل ترکیبات فعالی که دارد موجب پیشگیری از سرطان ریه ، خون و سینه شده و یا علائم آن را کاهش می دهد .

به درمان آرتریت کمک می کند

بیماری آرتریت همان التهاب مفاصل است که می تواند دلایل عفونی و غیر عفونی داشته باشد . بیماری های عفونی مانند روماتیسم و بیماری های غیر عفونی و مزمن مانند آرتروز موجب بروز آرتریت می شوند . در این بیماری که ممکن است یک یا چند مفصل را به طور همزمان درگیر کند مفاصل ملتهب و دردناک می شوند .

روغن میخک حاوی ماده ای به نام اژنول است . این ماده فعالیت مولکول های ایجاد کننده ی آرتریت را مهار کرده و به درمان آن کمک می کند .

تسکین دهنده ی درد دندان است

این روغن دارای خاصیت ضد میکروبی است و یک ضد عفونی کننده ی موثر به حساب می آید . شستشوی دهان و دندان ها باکتری های مضر را از بین برده و موجب تسکین درد دندان می شود . به دلیل ویژگی ضد التهاب بودن در درمان زخم های دهان موثر است . همچنین به از بین بردن بوی بد دهان کمک می کند .

مجموع این عوامل موجب می شود در ساخت خمیر دندان مورد استفاده قرار گیرد . غرغره کردن دهان با ترکیب روغن میخک و آب گرم موجب تسکین درد دندان و عفونت های دهان می شود . توصیه می شود این کار دو بار در هفته تکرار شود تا نتیجه ی مطلوب حاصل شود .

تقویت کننده ی سیستم ایمنی بدن است

رادیکال های آزاد به دلیل انرژی و فعالیت بالایی که دارند موجب آسیب سلول های بافت های بدن می شوند . روغن میخک به دلیل داشتن انواع آنتی اکسیدان ها فعالیت رادیکال های آزاد را مهار می کند . به این ترتیب سیستم ایمنی بدن تقویت یافته و از ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان جلوگیری می شود .

به درمان سرما خوردگی کمک فراوانی می کند

این روغن به دلیل داشتن خاصیت ضد باکتریایی ، ضد التهابی و ضد ویروسی در درمان سرماخوردگی و مشکلات وابسته به آن مانند تب ، سرفه ، سینوزیت و گلو درد موثر است . همچنین مصرف این روغن مشکلات تنفسی ناشی از سرما خوردگی را کاهش می دهد .

سردرد را درمان می کند

برخی از بیماری سردرد مزمن رنج می برند . این افراد در طول روز و به طور مکرر دچار سردرد می شوند . به این دسته از افراد توصیه می شود برای کاهش سردرد چهار قطره روغن میخک و یک قاشق چایخوری نمک را با یکدیگر مخلوط کرده و روی سر خود ماساژ دهند . فلانوئید های موجود در روغن از این طریق جذب شده و علاوه بر کاهش درد میزان التهاب ناشی از آن را نیز کم می کند .

تسکین دهنده ی درد گوش است

به افرادی که از درد گوش رنج می برند توصیه می شود ۳ تا ۴ قطره از روغن میخک را با مقداری کمی روغن کنجد مخلوط کنند . پنبه ای را به ترکیب آغشته کرده و آن را درون گوش خود قرار دهند و برای مدت کوتاهی نگه دارند . این کار علاوه بر ضد عفونی کردن مجرای شنوایی ، التهاب را کم کرده و در درمان درد موثر است .

در زیبایی پوست موثر است

 

داشتن پوست سالم و زیبا در گرو رسیدگی و رعایت نکات بهداشتی است . یکی از مشکلات پوستی ایجاد جوش و آکنه و لک های تیره حاصل از آن است . جوش های صورت در اثر تجمع چربی و فعالیت باکتری های روی پوست ایجاد می شود که می تواند دلایل مختلفی مانند دلایل هورمونی داشته باشد .

خاصیت ضد باکتریایی روغن میخک فعالیت باکتری های روی پوست را مهار کرده و از ایجاد جوش و آکنه جلوگیری می کند . به این منظور توصیه می شود صبح و شب پیش از خواب از روغن رقیق شده ی میخک برای شستشوی صورت استفاده کرد .

توجه :

وجود انواع آنتی اکسیدان های مفید موجود در روغن ، تولید کلاژن را افزایش داده و از شل شدن و افتادگی پوست و همچنین ایجاد چین و چروک جلوگیری می کند . از این رو توصیه می شود مقداری از روغن را به کرم صورت و لوسیون ها اضافه کرده و مورد استفاده قرار داد .

از ریزش مو جلوگیری می کند

ریزش مو می تواند دلایل مختلفی داشته باشد . تغییرات هورمونی بدن ، آلودگی هوا ، مواد شیمیایی مضر در برخی شامپو ها ، استرس و فشار های عصبی از جمله عواملی هستند که موجب ریزش مو می شود . ماساژ پوست سر با ترکیب روغن میخک و روغن زیتون موجب افزایش گردش خون در پوست سر می شود .

افزایش گردش خون در پوست سر موجب تغذیه بیشتر و بهتر فولیکول های مو شده به تقویت آن کمک می کند . به این ترتیب مانع از ریزش مو می شود .

در بهبود هضم غذا موثر است

استفاده از روغن میخک در تقویت عملکرد معده و سایر بخش های دستگاه گوارش موثر است . به این ترتیب از ایجاد نفخ و سوء هاضمه جلوگیری می کند .

به درمان دیابت نوع دو کمک می کند

بیماری دیابت نوع دو با افزایش سن و به دلیل نداشتن تحرک ، رژیم غذایی نامناسب و فشار عصبی ایجاد می شود . در این حالت کبد توانایی خود در تواید انسولین را از دست می دهد . استفاده از روغن میخک میزان گلوکز موجود در خون را تنظیم کرده و به درمان این بیماری کمک می کند .

در آروماتراپی مورد استفاده قرار می گیرد

آروماتراپی یا رایحه درمانی روشی است که در آن روغن های معطر را به کمک اسپری یا دستگاه پخش کننده در هوا پراکنده می کنند . استشمام عطر و رایحه ی مطبوع این روغن در کاهش استرس ، بی خوابی ، اختلالات عصبی مانند اضطراب و افسردگی نقش بسیار موثری دارد .

روغن میخک از چه عوراضی برخوردار است ؟

استفاده از روغن میخک مانند سایر روغن های گیاهی و طبیعی ، در کنار مزایا و فواید بسیاری که دارد ممکن است عوارضی نیز به همراه داشته باشد . از این رو توصیه می شود مصرف آن با مشورت پزشک یا افراد متخصص در طب سنتی صورت پذیرد . در این قسمت به عوارض و مشکلاتی که مصرف این روغن می تواند به دنبال داشته باشد اشاره می کنیم .

• با وجود نقشی که در درمان زخم خصوصا زخم های لب دارد زیاده روی در مصرف آن ممکن است موجب سوزش و خشکی لب شود .
• استفاده زیاد و بی رویه آن در درمان درد دندان نه تنها به کاهش درد کمکی نمی کند بلکه می تواند موجب آسیب و ایجاد حفره در دندان شود .
• از تماس روغن با چشم به شدت پرهیز شود زیرا ممکن است موجب نابینا شدن چشم شود .

توجه :

استفاده ی موضعی از این روغن در برخی افراد حساسیت های آلرژیک مانند التهاب ، قرمزی ، خارش و تنگی نفس شود . به همین دلیل بهتر است پیش از استفاده ، مقداری از روغن میخک را در داخل پوست آرنج امتحان نمود تا در صورت عدم بروز حساسیت مصرف شود .

• از استفاده موضعی روغن میخک با غلظت بالا به شدت پرهیز شود زیرا موجب آسیب بافت های پوست می شود . به همین دلیل توصیه می شود همیشه روغن رقیق شده ی میخک مورد استفاده قرار گیرد .
• مصرف آن به زنان باردار و کودکان زیر دو سال توصیه نمی شود .
• به افرادی که از دارو های رقیق کننده ی خون مصرف می کنند یا در آستانه ی عمل جراحی هستند توصیه می شود از مصرف این روغن خودداری کنند . استفاده از این روغن موجب نازک شدن رگ های خونی شده و خونریزی را افزایش می دهد . بهتر است دو هفته قبل و بعد از عمل جراحی از روغن میخک استفاده نشود .

گیاه شناسی گیاه میخک

گل میخک با نام علمی Dianthus ، گیاهی چند ساله و نیمه مقاوم است که ساقه های منشعبی دارد . طول ساقه ها از ۱۵ تا ۹۰ سانتیمتر متغیر است . محل اتصال برگ ها به ساقه برجسته و متورم است و اصطلاحا گره نامیده می شود .

گل های میخک در انتهای ساقه می رویند . لبه ی گلبرگ ها دندانه دار و به هم پیچیده است . گل میخک به دو شکل پر پر و کم پر وجود دارد . این گل به رنگ های سفید ، صورتی ، قرمز ، زرد ، نارنجی و یا ترکیبی از دو رنگ دیده می شود .

قسمت های مختلف گیاه مانند گل ، برگ ، ساقه و ریشه کاربرد های فراوان دارند . این گیاه به صورت ادویه در تهیه ی غذاهای هندی بسیار پرکاربرد است .