غدد لنفاوی چیست؟ – انواع و اختلالات مربوط به آن
اندام های بیضی شکلی که عضوی ازسیستم ایمنی بوده و مایع لنفی درونشان جریان دارد، گره ها یا غدد لنفاوی نامیده می شوند. این غدد در سراسر بدن به ویژه در زیر بغل و معده پراکنده شده اند و به رگ های لنفی متصل هستند. از آنجایی که این غدد جزو دستگاه ایمنی و لنفی بدن محسوب می شوند، حاوی تعداد زیادی سلول ایمنی از جمله ماکروفاژها و لنفوسیت ها هستند و از این طریق با عوامل بیگانه مبارزه می کنند. البته باید به این نکته توجه داشت که غدد لنفاوی جزو سیستم درون ریز بدن نیستند و عملکردی متفاوت با سلول های درون ریز دارند. غدد لنفاوی، موضوع مورد بحث ما در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک است.
فهرست مطالب :
۱- غدد لنفاوی چیستند؟
۲- سیستم لنفاوی چیست؟
۳- علت تورم غدد لنفاوی چیست؟
۱-۳-عفونت ها
۲-۳- اختلالات دستگاه ایمنی
۳-۳- تشخیص تورم غدد لنفاوی
۴-۳- درمان تورم غدد لنفاوی
۴- لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی
۱-۴- مواردی که ریسک ابتلا به لنفوم را بالا می برند
۲-۴- عوامل هشدار دهنده لنفوم
۳-۴- راه تشخیص لنفوم
۵- انواعی از ناهنجاری های غدد لنفاوی
۱- غدد لنفاوی چیستند؟
سیستم لنفاوی به صورت شبکه ای از عروق، اعضای بدن و غدد در بدن وجود دارد، غدد لنفاوی در واقع پایگاهی برای تجمع سلول های سیستم ایمنی و کنترل مایع لنفاوی که در آن ها جریان دارد، هستند. این غدد در سراسر بدن پراکنده شده اند ولی تراکم آن ها در گردن، زیر بغل، کشاله ران و زیر چانه بیشتر از سایر نواحی است. گاهی بر اثر ایجاد عفونت و تولید تعداد زیادی گلبول سفید، به دلیل مبارزه سلول های سیستم ایمنی با عوامل بیماریزا ممکن است متوجه ورم کردن این نواحی شویم.
۲- سیستم لنفاوی چیست؟
سیستم لنفاوی شامل رگ های لنفی، غدد لنفی و اندام های لنفاوی است، گره های لنفی مهم ترین بخش این سیستم محسوب می شوند. سیستم لنفاوی در واقع بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می شود، زیرا مایع لنف حاوی تعداد زیادی از سلول های سیستم ایمنی از جمله لنفوسیت ها و ماکروفاژها است که در عروق، عقده ها و اندام های لنفی به مبارزه با عوامل بیگانه می پردازند. کمک به حفظ تعادل مایعات بدن و کمک به جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی از دیگر وظایف این سیستم است.
۳- علت تورم غدد لنفاوی چیست؟
تورم گره های لنفاوی به ویژه گره های موجود در سر و گردن می تواند دلایل مختلفی از جمله بیماری های خود ایمنی، انواع سرطان ها، عفونت ها و مصرف داروهایی مثل داروی مالاریا و تشنج داشته باشد. تورم گره های لنفاوی، لنفادنوپاتی نامیده می شود که اگر این تورم در یک گره ظاهر شود لنفادنوپاتی موضعی و اگر در چندین گره رخ دهد لنفادنوپاتی عمومی نامیده می شود.
لنفادنوپاتی عمومی می تواند نشان دهنده مشکلی داخلی یا یک بیماری گسترده باشد و نیاز به مراجعه به پزشک و مراقبت دارد. بیشتر از دو سوم غدد لنفاوی بدن بدون دلیل مشخصی متورم می شوند، بیماری های ویروسی از جمله سرماخوردگی و آنژین چرکی گلو، بیماری های انگلی منتقل شده از حیواناتی مثل گربه ها یا خوردن گوشت نپخته حیوانات و بیماری های دیگری چون سل و سیفلیس نیز می توانند موجب تورم این گره ها شوند.
۱-۳- عفونت ها :
وقتی بدن با یک عامل بیگانه که می تواند ویروس، باکتری، انگل یا دیگر عوامل باشد مواجه می شود، به مبارزه با آن ها می پردازد، این عوامل بیماری زا از کانال لنف عبور کرده و موجب مسدود شدن گره های لنفاوی می شوند که این مسدود شدن در نتیجه به شکل تورم گره های لنفاوی نمایان می شود.
۲-۳- اختلالات دستگاه ایمنی :
تورم غدد لنفاوی می تواند به دلیل اختلالات و بیماری های مختلفی هم چون سرطان های خوش خیم یا بدخیم، لوپوس، سندرم شوگرن و آرتریت روماتوئید به وجود آید. تورم در گره های لنفاوی موجود در ناحیه کشاله ران می تواند نشان دهنده آسیب دیدگی پا، عفونت های ناحیه پایینی بدن و حتی عفونت های منتقل شده از راه مقاربت جنسی مثل سوزاک و سفلیس باشد.
۳-۳- تشخیص تورم غدد لنفاوی :
٭ ابتدا پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی می کند تا زمان و چگونگی ایجاد غدد متورم و نشانه ها و علائم آن را بررسی کند.
٭ از راحت ترین و بهترین روش های تشخیص، معاینه مستقیم گره های لنفاوی برای بررسی اندازه، حساسیت، گرما و بافت آن ها است.
٭ آزمایش خون، که به احتمال زیاد شامل شمارش کامل خون است و به ارزیابی وضعیت سلامتی فرد کمک می کند.
٭ عکس برداری از قفسه سینه با اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری از ناحیه مشکوک.
٭ نمونه برداری از گره های لنفی یکی دیگر از راه های تشخیص است که قسمتی یا کل گره لنفی را برای مشاهده زیر میکروسکوپ جدا می کنند.
۴-۳- درمان تورم غدد لنفاوی :
از آنجایی که این تورم ها معمولا به دلیل وجود عفونت است، باید با مراجعه به پزشک علت اصلی ایجاد تورم را فهمید و متناسب با آن به درمان پرداخت. مثلا اگر تورم در ناحیه گلو با درد همراه باشد، باید با انجام نمونه برداری نسبت به وجود استرپتوکوکوس مطمئن شویم تا در صورت وجود با تجویز آنتی بیوتیک درمان شود. در واقع دقیق ترین و راحت ترین روش تشخیص نمونه برداری از بافت غده لنفاوی است که در آن با استفاده از یک سوزن مقداری از بافت گره لنفاوی را برداشته و برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستند. پرتو نگاری نیز یکی دیگر از روش های تشخیص، در این عارضه است.
۴- لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی :
گروهی از سلول های ایمنی که منشأ لنفوسیت ها هستند، محل آغاز لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی هستند. در این سرطان نیز مانند سایر انواع سرطان علت به وجود آمدن، نامعلوم است و رشد و تکثیر بی رویه سلول ها، که در این جا لنفوسیت ها هستند، اتفاق می افتد. این سرطان به دو نوع هوکچین و غیرهوکچین تقسیم می شود و اگر زود تشخیص داده شود معمولا قابل درمان است.
۱-۴- مواردی که ریسک ابتلا به لنفوم را بالا می برند :
ایدز، سابقه پیوند عضو، داشتن بالای ۶۰ سال سن، بیماری های مربوط به سیستم ایمنی به ویژه خود ایمنی مثل لوپوس، امکان ابتلا بیشتر در مردان، سابقه ابتلا به بیماری های ویروسی، سابقه ابتلا به لنفوم در خانواده، تماس با مواد شیمیایی مضری چون بنزین و حشره کش ها، چاقی و اضافه وزن مواردی هستند که ریسک ابتلا به سرطان غدد لنفاوی را افزایش می دهد.
۲-۴- عوامل هشدار دهنده لنفوم :
تب، خارش بدن، سرفه، خستگی، شکم درد، تنفس دشوار، کاهش وزن، تعریق شبانه، ملتهب و قرمز شدن گره های لنفاوی نواحی کشاله ران و زیر بغل یا گردن از علائم این سرطان می باشد.
علائم ذکر شده شباهت زیادی با علائم بیماری های ساده عفونی مثل سرما خوردگی و آنفولانزا دارند، اما با دیدن این علائم بهتر است سریعا به پزشک مراجعه شود تا در صورت ابتلا به سرطان سریعا نسبت به درمان اقدام شود.
۳-۴- راه تشخیص لنفوم :
برای تشخیص این سرطان پزشک بعد از مشکوک شدن بر اساس علائم به تهیه آزمایش خون و نمونه بیوپسی از گره های لنفاوی می پردازد تا بعد از چک کردن این نمونه ها نظر قطعی را بدهد تا در صورت وجود سرطان روند درمانی را آغاز کند. راحت ترین و سریع ترین روش برای تشخیص وجود لنفوم، معاینه این غدد است.
۵- انواعی از ناهنجاری های غدد لنفاوی :
٭ ماکروکیستیک :
به وجود آمدن کیست هایی با شعاع بیشتر از ۲ سانتی متر در زیر پوست که با قرمزی و کبودی همراه است ماکروکیستیک نامیده می شود. این ناهنجاری بیشتر در نقاطی مثل گردن، سینه، زیر بغل یا کشاله ران ایجاد می شود.
٭ میکروکیستیک :
میکروکیستیک با افزایش سن در کودکان بزرگ می شود و در واقع مجموعه ای از کیسه های کوچک پر از مایع تشکیل شده در زیر پوست است.
٭ ناهنجاری های لنفاوی مرکب :
ناهنجاری های میکروکیستیک و ماکروکیستیک اگر همراه با هم رخ بدهند، ناهنجاری لنفاوی مرکب نامیده می شوند.
