دبیری شیمی شاخه ای از علم شیمی در مقطع کارشناسی است که در واقع وظیفه تدریس شیمی در دبیرستان را بر عهده دارد. این رشته دانشگاهی جهت پرورش و تربیت معلمان جهت فعالیت در دوره های اول و دوم متوسطه علم شیمی می پردازد. در مقالات پیشین نشریه جهان شیمی فیزیک، درباره رشته های دانشگاهی شیمی، شیمی محض، شیمی کاربردی، شیمی آلی، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، شیمی تجزیه، فیتو شیمی، شیمی پلیمر، نانو شیمی، شیمی دریا، شیمی کاتالیست، شیمی و فناوری اسانس، شیمی پیشرانه و آموزش شیمی مطالبی را مطرح کرده ایم. در این مقاله به معرفی گرایش دبیری شیمی در دانشگاه پرداخته می شود. لطفا با ما همراه باشید.
فهرست مطالب این مقاله
۱- مقدمه
۲- رشته دبیری شیمی در دانشگاه
۳- دروس دانشگاهی رشته دبیری شیمی
۴- گرایش دبیری برای چه کسانی مناسب است
۵- بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته دبیری شیمی
مقدمه
همانطور که می دانید علم شیمی دامنه گسترده ای دارد و به موضوعاتی همچون چگونگی برهمکنش میان اتم ها یا مولکول ها از طریق انواع پیوند های شیمیایی و تشکیل ترکیب شیمیایی جدید نیز می پردازد. این علم به شکل مستقیم در علوم مختلفی مانند زیست شناسی، بیوشیمی، بیوتکنولوژی، زمین شناسی، صنایع معدنی، پتروشیمی، نفت و گاز، رشته های متعدد مهندسی مانند مهندسی شیمی و مهندسی مواد، پزشکی، داروسازی و غیره ارتباط دارد. از این رو شناخت علم شیمی به جامعه و آموزش آن اهمیت زیادی دارد.
دبیری یکی از مشاغل مهم و اساسی هر کشور محسوب می شود. رشته دبیری شیمی به آموزش، پرورش و تربيت کارشناسان متخصص در زمينه های آموزش شيمی در دوره های مختلف دبيرستان، تربيت کمک پژوهشگر و آماده نمودن دانش آموزان برای ورود به دانشگاه های می پردازد. از جمله وظایفی که یک دبیر شیمی بر عهده دارد عبارتند از:
- آموزش و پرورش دیگران، شناسایی نیازهای آموزشی دیگران، توسعه برنامه ها و کلاس های آموزشی، تهیه محتویات دوره ها مانند سر فصل ها و تکالیف
- ارزیابی و نمره دهی به فعالیت کلاسی دانش آموزان، بررسی عملکرد آزمایشگاهی آنها، بررسی تکالیف و برگه های امتحانی آنها
- توانایی گرد آوری اطلاعات، مشاهده، به روز رسانی، دریافت و کسب اطلاعات از تمام منابع مربوطه
- سرپرستی فعالیت های آزمایشگاهی دانش آموزان
- تهیه و ارائه سخنرانی ها برای درک یا فارغ التحصیلی دانش آموزان در مورد موضوعات شیمی
- تحلیل اطلاعات، شناسایی علت ها، حقایق اساسی اطلاعات با شکستن اطلاعات به بخش های مجزا
رشته دبیری شیمی در دانشگاه
این رشته دانشگاهی از زیر مجموعه های کنکور علوم تجربی در انتخاب رشته کنکور سراسری می باشد. پذیرش در رشته دبیری شیمی در دانشگاه های دولتی (نوبت اول و نوبت دوم) صورت می گیرد. با توجه به ماهیت آموزشی که رشته های دبیری دارند و همچنین کار کردهایی که از فارغ التحصیلان این رشته انتظار می رود، مراکز آموزشی تربیت دبیر (دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی) و دانشگاه فرهنگيان این رشته دانشگاهی را ارایه می دهند. مقطع کارشناسی رشته دبیری شیمی ۸ نیم سال تحصیلی می باشد.
توجه داشته باشید که نحوه پذیرش در این رشته به شکل قبولی در کنکور سراسری و قبولی در انتخاب رشته انجام می گیرد. رشته دبیری از جمله رشته های نیمه متمرکز محسوب می شود. در حقیقت بعد از قبولی در کنکور لازم است که در مصاحبه و گزینش اختصاصی دانشگاه فرهنگیان شرکت نمایید. در واقع، پذیرفته شدگان نهایی این رشته، باید از مراحل زیر با موفقیت عبور کنند:
- مجاز به انتخاب رشته در آزمون سراسری (بر اساس معیار های معدل کتبی و تراز در زیر گروه امتحانی)
- انتخاب رشته، پذیرش اولیه و در نهایت دعوت به مصاحبه علمی
- گرفتن تاییدیه صلاحیت جسمی – روحی در معاینات پزشکی
- دعوت به گزینش و کسب تاییدیه صلاحیت های عمومی
- پذیرش و در نتیجه قبولی نهایی در دانشگاه فرهنگیان
نکته
لازم به ذکر است که رشته دبیری شیمی در ایران تنها در مقطع کارشناسی (لیسانس) وجود دارد. دانشجویان می توانند در مقطع کارشناسی ارشد (فوق لیسانس) در دانشگاه های خاص به ادامه تحصیل بپردازند. علاوه بر آن، برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری می توانند در هر یک از زمینه ها و گرایش های تخصصی شیمی ادامه تحصیل نمایند. ذکر این نکته حایز اهمیت است که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر با موافقت و اجاره آموزش پرورش وکسب شرایط علمی امکان پذیر است.
لازم به ذکر است که دانشجو معلمان در دانشگاه فرهنگیان، از تسهیلات ویژه برخودار خواهند بود. این دانشجویان با آغاز تحصیلات خود، حقوق دریافت می کنند تا بتوانند هزینه مخارج زندگی دانشجویی خود از قبیل شهریه خوابگاه، هزینه های خورد و خوراک، هزینه های خرید کتاب درسی، هزینه رفت و آمد و سایر موارد را تامین کنند.
دروس دانشگاهی رشته دبیری شیمی
تعداد کل واحد های رشته دبیری شیمی ۱۳۲ واحد می باشد. در این رشته دانشگاهی، دانشجویان در واقع همان واحد هایی که برای دانشجویان رشته شیمی محض ارائه می شود را به همراه دروس تربیتی ویژه آموزش و پرورش می گذرانند. به طور کلی می توان لیست واحد های درسی رشته دبیری شیمی در دانشگاه ها را به ۴ دسته دروس عمومی، دروس پایه، دروس اصلی و تخصصی و دروس تربیتی تقسیم کرد.
-
دروس عمومی ۲۰ واحد.
- اندیشه اسلامی ۱
- اندیشه اسلامی ۲
- تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
- انقلاب اسلامی ایران
- اندیشه و وصایای امام
- تربیت بدنی ۱
- تربیت بدنی ۲
- آیین زندگی
- تفسیر موضوعی قرآن
- زبان خارجه
- فارسی
- تنظیم خانواده
-
دروس پایه ۲۶ واحد.
- شیمی عمومی ۱
- شیمی عمومی ۲
- ریاضی عمومی ۱
- ریاضی عمومی ۲
- فیزیک عمومی ۱
- فیزیک عمومی ۲
- آزمایشگاه شیمی عمومی ۱
- آزمایشگاه شیمی عمومی ۲
- آزمایشگاه فیزیک عمومی ۱
- آزمایشگاه فیزیک عمومی ۲
-
دروس اصلی و تخصصی ۶۲ واحد.
- ایمنی در آزمایشگاه
- شیمی آلی ۱
- آزمایشگاه شیمی آلی ۱
- شیمی آلی ۲
- آزمایشگاه شیمی آلی ۲
- شیمی آلی ۳
- شیمی تجزیه ۱
- آزمایشگاه شیمی تجزیه ۱
- شیمی تجزیه ۲
- آزمایشگاه شیمی تجزیه ۲
- شیمی تجزیه دستگاهی
- آزمایشگاه شیمی تجزیه دستگاهی
- شیمی فیزیک ۱
- آزمایشگاه شیمی فیزیک ۱
- شیمی فیزیک ۲
- آزمایشگاه شیمی فیزیک ۲
- مبانی شیمی کوانتومی
- شیمی معدنی ۱
- آزمایشگاه شیمی معدنی ۱
- شیمی معدنی ۲
- آزمایشگاه شیمی معدنی ۲
- زبان تخصصی شیمی
- شناسایی و جداسازی ترکیبات آلی
- معادلات دیفرانسیل
- کاربرد طیف سنجی در شیمی آلی
- متون علمی شیمی
- مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی
- بررسی متون شیمی دبیرستان
-
دروس تربیتی ۲۴ واحد.
- اصول فلسفه آموزش و پرورش
- روان شناسي تربيتي
- روان شناسي کودکي و نوجواني
- روش ها و فنون تدریس
- سنجش و اندازه گيری
- مدیریت آموزشي
- اصول و فنون مشاوره
- مباني برنامه ریزی آموزشي
- توليد و کاربرد مواد آموزشي
- تمرین دبيری ۱
- تمرین دبيری ۲
گرایش دبیری برای چه کسانی مناسب است
دانشجویان رشته دبیری شیمی در وهله اول بايد به علم شيمی علاقمند باشند. علاوه بر آن بایستی علاقه و اشتیاق به تدریس و آموزش شیمی نیز داشته باشند. بعد از آن، این دانشجویان باید اشخاصی صبور، خوش اخلاق، اجتماعی، جستجوگر، آرام و واقع گرا باشند که تسلط خوبی نیز بر روی علم شیمی دارند. همچنین داشتن قدرت بیان، توانایی استدلال قیاسی، استدلال استنتاجی، درک زبانی و درک نوشتاری از امتیازات خوب یک دانشجو معلم محسوب می شود.
یکی از مهمترین توانایی های مورد نیاز برای انجام فعالیت به عنوان دبیر، توانایی انتقال مفاهیم و مطالب به دانش آموزان می باشد. این دانشجو معلمان باید علاوه بر موارد گفته شده، توانایی های، مهارت و وظایف زیادی از جمله توانایی برنامه ریزی دروس و برنامه امتحانی، تهیه محتوای درسی و همچنین تقویم آموزشی، نمره دادن و ارزیابی دانش آموزان، رفع اشکال آنها، توانایی مدیریت کلاس و برخورد صحیح با رفتار های نا مناسب دانش آموزان، توانایی برقراری ارتباط با تمام دانش آموزان، داشتن تعهد کاری و رعایت عدالت بین دانش آموزان، توانایی انجام کار تیمی در کادر مدرسه با داشتن ابتکار عمل، توانایی مدیریت زمان و سازماندهی کارها، توانایی ایجاد انگیزه و شوق یادگیری در دانش آموزان، توانایی برقراری ارتباط و صحبت با والدین در خصوص فرآیند پیشرفت دانش آموزان، شرکت در جلسات مدرسه، توانایی ایجاد و گسترش روابط خوب با دانش آموزان، والدین، مسئولان مدرسه و… داشته باشند.
بازار کار و آینده شغلی فارغ التحصیلان رشته دبیری شیمی
از آنجاییکه رشته دبیری شیمی در دانشگاه فرهنگیان و یا دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ارائه می شود، بنابراین می توان گفت که ورود به شغل بعد از فارغ التحصیلی حتمی خواهد بود. این فارغ التحصیلان از سوی آموزش و پرورش به عنوان دبیر شیمی در دوره های مختلف دبيرستاني به مناطق مورد نیاز اعزام می گردند. همچنین معلمان می توانند در مدارس غیر دولتی، مدارس غیر انتفاعی، مؤسسات و سازمان های غیر دولتی نیز تدریس داشته باشند. در واقع به تدریس خصوصی و فعالیت های آموزشی جانبی بپردازند. از طرفی دیگر، معلمان می توانند با کسب تجربه و سابقه کاری به سمت های معاون و یا سایر پست ها در آموزش و پرورش دست یابند.
