اسید معده چیست – کم یا زیاد بودن آن چه عوارضی دارد؟
اسید معده یا گاستریک اسید مایعی هضم کننده بی رنگ و آبکی است که هدف اصلی آن تجزیه غذا است. از نظر شیمیایی اسید معده یک محلول اسیدی با pH بین ۱ و ۳ است که عمدتا از اسید کلریدریک – یا HCl تشکیل شده است. معده یک بزرگسال هر روز حدود ۱.۵ لیتر اسید معده تولید می کند.
در طی فرآیند هضم ، اسید معده باکتری ها را از بین می برد و به تجزیه مواد غذایی به ذرات بسیار کوچک مواد مغذی و موادی که می توانند از طریق دیواره روده و در نهایت در جریان خون جذب شوند کمک می کند.
هیپوکلریدریا و هایپر کلریدریا اصطلاحات پزشکی است به ترتیب به پایین و بالا بودن سطح HCl اشاره دارد و هر دو می تواند مشکلات گوارشی ، کمبودهای تغذیه ای و عفونت های دستگاه گوارش را را برای فرد به وجود بیاورد. در ادامه مقاله در نشریه جهان شیمی فیزیک توضیحات بیشتری در این رابطه ارائه می گردد لطفا همراه ما باشید.
عملکرد اصلی اسید معده چیست؟
عملکرد اصلی HCl حفظ یک محیط استریل و شروع تبدیل پپسینوژن به پپسین است. HCI آنزیم پپسین را که با شکستن پیوندهای اسید آمینه به هضم پروتئین ها کمک می کند ، فعال می کند و باعث تجزیه بافت های همبند و دیواره سلول های گیاهی می شود.
همچنین یون های فریک خورده شده را به یون های آهن تبدیل می کند که برای سنتز هموگلوبین استفاده می شود. HCl با از بین بردن بیشتر عوامل بیماری زا و باکتری های بلعیده شده در غذاهایی که می خورید به محافظت در برابر بیماری کمک می کند.
عوامل تاثیرگذار بر اسید معده
معده شما حاوی ماده گوارشی برای هضم پروتئین ها است که به آن گاستریک اسید گفته می شود. این ماده عمدتا از HCl ، یک ماده شیمیایی قوی تولید شده توسط سلول های پوشاننده معده (سلول های جداری) و غدد معده شما تشکیل شده است.
اسید کلریدریک یک ماده سوزاننده است بنابراین بدن شما آن را در معده محفظه می کند که برای مقاومت در برابر اسیدیته شدید طراحی شده است. گاهی اوقات این مکانیسم از کار می افتد و اسید به درون مری – لوله عضلانی که دهان شما را به معده متصل می کند راه می یابد.
در جایی که مری با HCl روبرو می شود ، دریچه عضلانی خاصی وجود دارد که اسفنکتر مری نام دارد و جریان یک طرفه از شکم به معده را تضمین می کند. هنگام غذا خوردن ، برای عبور غذا به معده باز می شود ، اما برای باقی زمان ها باید کاملاً بسته بماند تا محتوای معده بیرون نیایند.
بهتر است بدانید:
اگر این دریچه نتواند وظیفه خود را (به طور موقت یا دائم) انجام دهد ، محتوای معده (غذا و آب معده) دوباره به مری برگردانده می شود. این وضعیت ریفلاکس معده نامیده شده و باعث سوزش معده می شود ، اما اگر شدید و طولانی باشد ، اسید می تواند باعث التهاب در مری و گلوی شما و زخم های بسیار دردناک شود.
برخلاف تصور عمومی ، بیماری ریفلاکس به دلیل زیادی HCL ایجاد نمی شود بلکه نتیجه رفتن اسید به جای نامناسب است. شیوه زندگی می تواند بر سوزش سردل تأثیر بگذارد زیرا تحقیقات نشان می دهد که غذای سرخ شده ، الکل ، سیگار کشیدن و عدم فعالیت بدنی در آن دخیل است. اما اینها تنها علل نیستند ، دلایلی وجود دارد که نمی توانید از آنها جلوگیری کنید.
چه چیزی می تواند باعث افزایش اسید معده شود؟
بیماری های مختلفی وجود دارد که می تواند منجر به افزایش HCl شود. اغلب این بیماری ها با افزایش بیش از حد هورمون گاسترین باعث می شوند معده اسید بیشتری تولید کند. برخی از علل شایع عبارتند از:
برگشت بیش از حد اسید به مری
مسدود کننده های H2 نوعی دارو هستند که HCl را کاهش می دهند. گاهی اوقات ، افرادی که از این دارو استفاده می کنند HCl آنها افزایش می یابد.
سندرم زولینگر-الیسون
در این بیماری نادر تومورهایی به نام گاسترینوم در لوزالمعده و روده کوچک ایجاد می شود. گاسترینوما مقادیر زیادی گاسترین تولید می کند که باعث افزایش HCl می شود.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری
هلیکوباکتر پیلوری نوعی باکتری است که می تواند معده را استعمار کرده و باعث زخم شود. برخی از افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری ممکن است دارای HCl زیادی نیز باشند.
انسداد اسفنگتر خروجی معده
وقتی مسیر معده به روده کوچک مسدود شود این مسئله می تواند منجر به افزایش ترشح HCl شود.
نارسایی مزمن کلیه
در برخی موارد نادر نارسایی کلیه یا دیالیز ممکن است باعث تولید مقادیر زیادی گاسترین شود که منجر به افزایش تولید گاستریک اسید می شود. در عین حال بعضی اوقات نمی توان علت خاصی برای افزایش HCl شناسایی کرد و آن به عنوان ایدیوپاتیک اعلام می کنند.
عوارض افزایش اسید معده چیست؟
داشتن مقادیر بالای اسید معده می تواند خطر ابتلا به سایر بیماری های مرتبط با معده را افزایش دهد که شامل موارد زیر است:
زخم معده: زخم معده زخم هایی است که می تواند با شروع خوردندگی HCl در مخاط معده ایجاد شود.
بیماری ریفلاکس معده (GERD) : بیماری است که در آن HCl به مری شما برمی گردد.
خونریزی دستگاه گوارش: این وضعیت شامل خونریزی در هر نقطه از دستگاه گوارش است.
ریسک فاکتورهای افزایش اسید معده کدامند؟
داروها: اگر از داروها برای کاهش تولید HCl استفاده می کنید ممکن است پس از قطع دارو دچار افزایش اسید معده شوید. با این حال ، این امر به طور معمول با گذشت زمان به خودی خود برطرف می شود.
عفونت : عفونت باکتریایی H.pylori فعال در معده شما ممکن است منجر به افزایش HCl شود.
ژنتیک: حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از مبتلایان به گاسترینوما به دلیل تومورهای موجود در لوزالمعده یا اثنی عشر اسید معده بیشتری در معده خود تولید می کنند.
گزینه های درمانی افزایش اسید معده چیست؟
اسید بالای معده اغلب با مهارکننده های پمپ پروتئین (PPI) درمان می شود. این داروها برای کاهش تولید HCl کار می کنند. PPI نسبت به مسدود کننده های H2 دارای اثربخشی بیشتری هستند. آنها اغلب به صورت خوراکی تجویز می شوند ، اما در موارد شدیدتر تزریق IV نیز امکان پذیر است.
اگر اسید بالای معده شما ناشی از عفونت H.pylori باشد این داروها به همراه آنتی بیوتیک برای شما تجویز می شود. آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتری ها کار می کنند در حالی که PPI به کاهش تولید اسید معده کمک می کند.
گاهی اوقات برای کاهش گاستریک اسید برداشتن گاسترینوم در افراد مبتلا به سندرم زولینگر-الیسون با جراحی توصیه می شود. در افراد مبتلا به زخم معده شدید نیز بخشی از معده (گاسترکتومی) یا عصب واگ (واگوتومی) با جراحی برداشته می شود.
عوارض حاصل از کاهش اسید معده چیست؟
هیپوکلریدریا یا آکلریدریا یک اصطلاح پزشکی برای اشاره به پایین بودن سطح پایین گاستریک اسید است. افراد مبتلا به این بیماری قادر به تولید اسید کلریدریک کافی (HCL) در معده خود نیستند. از آنجاییکه HCl به همراه آنزیم های مختلف به تجزیه غذا کمک می کند در صورت ابتلا به این عارضه جذب برخی مواد مغذی مانند پروتئین و ویتامین B12 دچار مشکل خواهد شد.
علت کاهش اسید معده چیست؟
دلایل عمومی هیپوکلرویدریا عبارتند از:
گاستریک اسید در نتیجه افزایش سن کاهش می یابد. طبق یک بررسی در سال ۲۰۱۳ افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض خطر قرار دارند. اگرچه استرس روزمره ممکن است تأثیر زیادی در تولید اسید معده نداشته باشد ، اما استرس مزمن می تواند منجر به کاهش یا افزایش HCl شود.
استفاده طولانی مدت از آنتی اسیدها یا سایر داروها برای ریفلاکس اسید یا سوزش سر دل ممکن است تولید اسید کلریدریک معده را کاهش دهد. پزشکان اغلب برای درمان ریفلاکس اسید داروهایی به نام بازدارنده های پمپ پروتون تجویز می کنند ، و اینها می توانند باعث هیپوکلریدریا شوند.
بیش از ۵۰ درصد افراد در سراسر جهان به یک باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) آلوده هستند. این عفونت می تواند باعث افزایش HCl و زخم معده شود. کمبود روی و جراحی بای پس معده عوامل دیگری هستند که می توانند باعث هیپوکلریدریا شوند.
تشخیص و درمان کاهش سطح اسید معده
برای تشخیص هیپوکلریدریا معمولاً پزشک شرح حال فرد را می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین می توانند با یک کپسول کوچک که حاوی یک فرستنده است میزان اسید موجود در دستگاه گوارش را مشخص کنند.
پزشکان اسیدیته معده را در مقیاس pH اندازه گیری می کنند. pH 3–۵ نشان دهنده هیپوکلریدریا است در حالی که PH کمتر از ۳ سطح طبیعی اسید معده را نشان می دهد. اگر pH معده بیشتر از ۵ باشد ، نشان دهنده عدم وجود اسید کلریدریک است که آن را آکلروهیدریا می نامند.
در صورت هیپوکلریدریا یا آکلرو هیدریا پزشک ممکن است آزمایش خون انجام دهد تا کمبود آهن یا سایر مواد مغذی را بررسی کند. در این شرایط مکمل های HCL تجویز می شود.
در صورت عدم درمان ، هیپوکلریدریا می تواند بر سلامتی فرد تأثیر منفی بگذارد. هنگامی که پزشک دلیل کم بودن میزان اسید کلریدریک در فرد را تشخیص داد ، می تواند روش هایی را برای تسکین یا جلوگیری از علائم توصیه کند. درمان سریع خطر عوارض را کاهش می دهد. گزینه های درمانی شامل ایجاد تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی ، مصرف مکمل ها و تغییر دوز داروها است.
