سوء هاضمه چیست و چه علائمی دارد؟
سوء هاضمه (Indigestion) کلمه ای است که برای توصیف درد یا ناراحتی معده بعد از غذا خوردن استفاده می شود. این بیماری به خودی خود یک بیماری نیست ، بلکه گروهی از علائم (مانند درد معده ، نفخ یا احساس سیری) است که بلافاصله پس از خوردن غذا احساس می کنید.
سوء هاضمه بیماری بسیار شایعی است و هر ساله تعداد زیادی از مردمان جهان این بیماری را تجربه می کنند و اغلب با سوزش معده اشتباه گرفته می شود.
سوء هاضمه اصطلاحی است که می توان آن را به عنوان “هضم ضعیف” نیز طبقه بندی کرد. این شرایط معمولاً هنگامی ظاهر می شود که بیش از حد اسید معده ترشح می شود و مخاط معده را تحریک می کند. این بیماری می تواند منجر به علائمی شود که سریعا پس از غذا خوردن مانند نفخ ، دل درد ، آروغ یا معده درد ظاهر می شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
سوء هاضمه چگونه ایجاد می شود؟
این بیماری حالتی است که بعد از کمی غذا خوردن برای اکثر ما ایجاد می شود. در این شرایط علائم گذرا هستند و به سرعت برطرف می شوند. با این حال تا ۴۰٪ از افراد در کشورهای پیشرفته دارای علائم این بیماری به صورت مکرر و طولانی مدت هستند.
علائم این بیماری از قسمت فوقانی دستگاه گوارش ناشی می شود که تقریباً می تواند به دهان ، مری ، معده و اثنی عشر تعمیم داده شود. به طور کلی ، مشکلات ناشی از قسمت های انتهایی دستگاه گوارش (مانند یبوست یا IBS ) به عنوان سوهاضمه شناخته نمی شوند.
هنگام غذا خوردن ، غذا از دهان به مری و سپس به معده منتقل می شود ، معده عضوی عضلانی است که برای کمک به تجزیه غذایی که می خوریم ، آنزیم های اسیدی و گوارشی تولید می کند. اسید معده نقش بسیار مهمی دارد در گوارش غذا دارد زیرا سرعت عمل آنزیم های گوارشی را تسریع می کند ، اما باید به مقدار مناسب ترشح شود و اگر اسید کمی را ترشح کند به این معنی است که غذا به اندازه کافی هضم نمی شود و این خود می تواند باعث نفخ ، آروغ زیاد و سایر علائم شود.
ترشح بیش از حد اسید نیز به این معنی است که پوشش ظریف معده می تواند تحریک ، ملتهب و متورم شود و منجر به درد و ناراحتی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش شود.
چه زمانی علائم سوء هاضمه بروز می کند؟
اگرچه هر زمان شما می توانید به این بیماری مبتلا شوید ولی علائم این بیماری دقیقاً قبل یا بعد از غذا خوردن مشاهده می شود. برخی از افراد به ندرت تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند ولی عده ای دیگر با ماندگاری بیشتری علائم این بیماری را تجربه می کنند و هر روز احساس درد می کنند.
علائم سوء هاضمه چیست؟
افرادی که این بیماری را دارند اغلب موارد زیر را تجربه خواهند کرد :
- سیری زود هنگام غذا یا سیری ناخوشایند بعد از خوردن غذا
- درد شدید یا سوزش معده
- تهوع و استفراغ
- نفخ شکم
- آروغ زدن
سوزش سردل (heartburn) چیست؟
سوزش سردل احساس سوزش در پشت جناغ یا استخوان سینه است. این وضعیت مربوط به قلب نیست ، اما نام خود را از آن گرفته است زیرا این درد از مری ناشی می شود که نزدیک به قلب است.
موارد شدید دل درد گاهی به عنوان آنژین یا حمله قلبی اشتباه گرفته شده است و بالعکس ، برخی از افرادی که از بیماری های قلبی رنج می برند ممکن است فکر کنند که علائم آنها “فقط” سوزش سردل یا سوء هاضمه است.
سوزش سردل در اثر فرار مواد معدنی اسیدی به سمت عقب و بالا یعنی به قسمت تحتانی مری می باشد که باعث تحریک ، التهاب و درد در این ناحیه می شود این بیماری به عنوان رفلاکس اسید نیز شناخته می شود .
بسیاری از خانم ها در آخرین مرحله بارداری خود دچار سوزش سردل می شوند زیرا جنین فشار داخل شکم را افزایش می دهد ، به معده فشار می آورد و محتوای اسیدی را به داخل مری می راند.
چه عوارضی را می توان از بیماری سوء هاضمه انتظار داشت؟
تقریباً برای ۷۰٪ از بیمارانی که ازسوء هاضمه رنج می برند هیچ شکایت جزئی وجود ندارد زیرا این افراد با استفاده از داروها به راحتی این دردها را درمان می کنند. عوارض سوء هاضمه شایع نیست ، اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تداخل در فعالیت های روزمره به عنوان مثال ، اگر خم شدن شما باعث دل درد می شود و کاهش وزن اغلب به دلیل کم اشتهایی ایجاد می شود.
زخم معده (gastric) :
این بیماری که به عنوان peptic ulcer نیز شناخته می شود ، هنگامی اتفاق می افتد که اسید معده به میزانی که زخم ایجاد شود ، مخاط معده را تحریک می کند و بیشتر اوقات با عفونت توسط باکتری معروف به هلیکوباکتر پیلوری ( helicobactor pulori ) همراه است.
زخم اثنی عشر (Duodenal ulcer) :
باقی ماندن بیش از حد اسید در معده همچنین می تواند به مخاط قسمت بعدی دستگاه گوارش که اثنی عشر می باشد ، آسیب برساند.
زخم های سوراخ شده (Perforated ulcers) :
هر دو زخم معده و اثنی عشر می توانند به حدی شدید باشند که زخم ها به طور کامل از دیواره عضله عبور کرده و باعث ایجاد سوراخ شوند. در این شرایط محتوای سیستم گوارشی به حفره شکم می ریزد و باعث پریتونیت (peritonitis) می شود، این یک وضعیت تهدید کننده بسیار جدی برای زندگی می باشد.
مری بارت (Barrett’s esophagus) :
این بیماری به دلیل رفلاکس اسید معده به مدت طولانی ایجاد می شود و منجر به تغییر در ساختار سلول های قسمت تحتانی مری می شود . این بیماری می تواند باعث درد شدید و استفراغ شود .
تنگی مری (Oesophageal stenosis) :
رفلاکس طولانی مدت اسید معده می تواند باعث ایجاد زخم و باریک شدن قسمت تحتانی مری شود و این بیماری باعث دشواری در بلع و درد در هنگام غذا خوردن می شود.
تنگی پیلور (Pyloric stenosis) :
به همین ترتیب ، زخم نیز می تواند در دهانه خروجی معده ایجاد شود و باعث استفراغ شود و از هضم مناسب غذایی که می خورید، جلوگیری کند.
چه زمانی باید برای درمان بیماری سوء هاضمه به پزشک مراجعه کنیم؟
بسیاری از افراد می توانند علائم سوء هاضمه خود را بدون مراجعه به پزشک کنترل کنند ، به خصوص اگر علائم آن کم یا خفیف باشد. با این حال ، اگرعلائم زیر را داشتید حتما باید به پزشک مراجعه کنید :
- به یک بیماری پزشکی زمینه ای مانند زخم مشکوک شده اید
- درد شدیدی را تجربه می کنید
- کاهش وزن غیرمنتظره یا بدون دلیلی را تجربه کرده اید
- اگر لکه هایی از خون در استفراغ یا مدفوع خود مشاهده کرده اید
- ۵۵ سال یا بیشتر دارید و قبلا هرگز این بیماری را تجربه نکرده اید
- احساس می کنید دارویی که مصرف کرده اید علائم این بیماری را تشدید کرده است.
چه عواملی باعث سوء هاضمه می شوند؟
متداول ترین نوع این بیماری به عنوان سوء هاضمه عملکردی شناخته می شود و علت دقیق آن هنوز هم ناشناخته است اما اغلب مربوط به سبک زندگی می شود و ممکن است توسط غذا ، نوشیدنی یا دارو ایجاد شود. بعضی از علل این بیماری عبارتند از :
- پرخوری یا خیلی سریع غذا خوردن
- خوردن غذاهای چرب یا ادویه دار
- خوردن بیش از حد کافئین ، الکل ، شکلات یا نوشیدنی های گازدار
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا آسپرین
- استرس یا اضطراب
سوهاضمه عملکردی ۷۰٪ موارد این بیماری را تشکیل می دهد اما عواملی دیگری نیز وجود دارد که می تواند باعث ایجاد این بیماری شود ،عوامل دیگر عبارتند از:
- زخم معده (۱۵ تا ۲۰٪).
- رفلاکس اسید (۵ تا ۱۵٪).
همچنین بیماری های دیگری مانند سرطان ، بیماری های قلبی ، بیماری های دستگاه گوارش و اثرات دارو .
سوء هاضمه چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این بیماری ، پزشک شرح حال مفصلی گرفته و شما را معاینه فیزیکی می کند تا سعی کند علل احتمالی سوهاضمه شما را شناسایی کند.
بعضی اوقات ممکن است پزشک بخواهد آندوسکوپی را انجام دهد . این عمل ممکن است به این دلیل باشد که علائم شما بیماری در دستگاه گوارش را نشان می دهد یا ممکن است به این دلیل زیر باشد :
هیچ تغییری در علائم این بیماری پس از ایجاد تغییر در سبک زندگی نداشته اید و بعد از ۸ هفته مصرف دارو برای درمان این بیماری هنوز درد سردل دارید.
پیشگیری های لازم برای جلوگیری از ابتلاء به سوء هاضمه
علائم سوهاضمه با ایجاد برخی تغییرات ساده مانند تغذیه سالم یا کاهش وزن برطرف خواهد شد . نکات زیر ممکن است به جلوگیری از ابتلاء به این بیماری کمک کند :
- مصرف داروهای ضد التهاب بدون نسخه را متوقف کنید
- الکل کمتری بنوشید
- مصرف قهوه و نوشیدنی های گازدار را کاهش دهید
- سیگار کشیدن را ترک کنید
- از وعده های غذایی بزرگ در عصر خودداری کنید
- غذاهایی را که باعث بدتر شدن علائم می شوند از رژیم غذایی خود حذف کنید (به عنوان مثال: غذاهای چرب یا ادویه دار)
- اگر اضافه وزن دارید وزن خود را کاهش دهید
راه هایی برای کاهش میزان استرس خود پیدا کنید یا روش های سالم کنار آمدن با آن را کشف کنید و اگر احساس می کنید فشار روحی شما بیشتر می شود با پزشک خود صحبت کنید.
گزینه های درمانی موجود برای بیماری سوء هاضمه کدامند؟
۱- برای درمان سوهاضمه خفیف که بارها و بارها اتفاق می افتد ، داروهای ضد اسید ممکن است در تسکین علائم مفید باشند ، این داروها با خنثی سازی اسید معده کار می کنند.
۲- اگر علائم بیماری شما باعث درد و ناراحتی مداوم می شود ، برای بررسی مناسب به پزشک مراجعه کنید . درمان این بیماری به علت آن بستگی دارد:
۳- اگر ناراحتی ، نفخ ، احساس سیری و حالت تهوع دارید ، ممکن است نیاز به مصرف دارویی داشته باشید که به حرکت روده شما کمک کند (به عنوان مثال ، دامپریدون )
۴- اگر زخم معده یا رفلاکس اسید دارید ، ممکن است لازم باشد داروی مسدود کننده اسید مانند رانیتیدین ، فاموتیدین یا مهار کننده پمپ پروتون استفاده کنید .
۵- اگر عفونت باکتریایی علائم شما را ایجاد کند ، آنتی بیوتیک تجویز می شود.
۶- اگر پزشک فکر می کند دارویی که برای شما تجویز کرده باعث سوء هاضمه در شما می شود ، ممکن است لازم باشد که داروها را عوض کنید.
۷- اگر تصور شود که افسردگی یا اضطراب منجر به درد معده شما می شود ، ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب را برای شما تجویز کند.
۸- در صورت ادامه علائم پس از مصرف داروی تجویز شده ، به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز باشد که داروی شما تغییر کند یا آزمایشات دیگری انجام دهید.
