میکروتیوب چیست؟ – ویژگی ها و کاربردهای آن

ظرف های کوچک پلاستیکی که برای نگه داری نمونه های با مقدار خیلی کم کاربرد دارند و همچنین قابل استفاده در دستگاه های میکروسانتریفیوژ در آزمایشگاه ها هستند را میکروتیوب می گویند. در این مقاله نشریه جهان شیمی فیزیک به معرفی و بیان انواع این وسیله کوچک می پردازیم.

فهرست مطالب :

۱- میکروتیوب چیست؟

۲- حجم و رنگ میکروتیوب ها

۳- کاربرد ها

۴- قیمت خرید و فروش

۵- انواع میکروتیوب

۶- دستگاه میکروسانتریفیوژ

۱- میکروتیوب چیست؟

در آزمایشگاه های زیستی یکی از لوازم پرمصرف، میکروتیوب ها هستند که لوله هایی به شکل مخروط اند. این وسیله ها از جنس پلاستیکی و از ترکیب پلیمر (پروپیلن) بوده و دارای درب پلی اتیلنی می باشند. درب این وسیله به صورت جدا یا چسبیده به بدنه است و به راحتی باز و بسته می شود و دارای قفل ایمنی است. داشتن این نوع درب باعث می شود که هنگام سانتریفیوژ نمونه از داخل آن بیرون نریزد. این درب ها به دو شکل تخت و محدب هستند که نوع محدب آن، کاربرد بیشتری دارد چون تبخیر ماده درون آن با این مدل طراحی کمترین حد است. هنگام بستن درب آن صدایی شبیه کلیک شنیده می شود که نشانه چفت شدن درب است.

نکته :

میکروتیوب ها تحمل درجه ی دمایی بین -۸۰ تا ۱۲۱ درجه سانتی گراد را دارند. مقاومت آن ها در مقابل حلال های شیمیایی و آلی بالا بوده و در مقابل ضربه ها نیز مقاوم می باشد. به این وسیله لوله سانتریفیوژ نیز گفته می شود. این تیوب ها تا اندازه های ۲ میلی لیتر به شکل مخروطی اند و با افزایش حجم به شکلی با انتهای محدب ساخته می شوند و با افزایش حجم، انتهای آن محدب تر می شود. این لوله ها قابلیت اتوکلاو دارند.

۲- حجم و رنگ میکروتیوب ها :

اندازه تیوب ها بین ۲۵۰ میکرولیتر تا ۲ میلی لیتر می باشد که از نوع کم حجم آن ها که دارای دیواره نازکی هستند برای آزمایشات کم حجمی مثل PCR و از نوع بزرگتر بیشتر برای نگه داری و یا استخراج استفاده می شود. این وسیله به رنگ های مختلفی ساخته می شود اما نوع شفاف آن پرکاربردترین است. برای ترکیبات حساس به نور و همچنین ترکیبات پارامترهای خونی و ویتامین ها از نوع رنگی استفاده می شود. رنگ های موجود در بازار سبز، آبی، قرمز، زرد و قهوه ای هستند. وقتی از نمونه های رنگی استفاده می شود در صورتی که اطلاعات نوشته شده روی لوله پاک شود بازهم قابل شناسایی خواهد بود.

۳- کاربرد ها :

این تیوب ها در امور صنعتی و استفاده بالینی کاربرد دارد و برای انجام آزمایشات با حجم کم به کار گرفته می شود. در زیست شناسی برای واکنش های جداسازی و ذخیره کردن نمونه ها از میکروتیوب ها استفاده می شود. در استخراج RNA, DNA واکنش PCR داخل تیوب ها انجام می شود و همچنین برای نگهداری نمونه های DNA, RNA نیز کاربرد دارند. برای استفاده از این تیوب ها باید با توجه به نوع آزمایش به خواصی از آن چون مدرج بودن، قابلیت اتوکلاو، قدرت تحمل نیروی گریز از مرکز در دستگاه سانتریفیوژ و … توجه کرد.

توجه :

در برخی موارد در آزمایشگاه ها این تیوب ها را با شستشو استفاده مجدد می کنند که این امر به دلیل کدر شدن لوله ها و ایجاد رسوب در آن، با استفاده مجدد در دستگاه، کار دستگاه را دچار اختلال می کند.

۴- قیمت خرید و فروش :

این وسیله با نام تجاری میکروتیوب ایندرف با توجه به شکل های مختلفی که دارد و با در نظر گرفتن ابعاد و حجم های آن، با قیمت های مختلف در شرکت های مختلف عرضه می شود. این وسیله ارزان است و به طور عمده و به راحتی قابل تهیه می باشد. از این وسیله به صورت یکبار مصرف به کار گرفته می شود. ضمنا می توان آن را به صورت مجازی نیز خریداری کرد. در ایران نیز شرکت های معتبر زیادی این تیوب ها را تولید می کنند.

۵- انواع میکروتیوب :

میکروتیوب ها به دو نوع استریل و غیر استریل ساخته می شوند. استریلیزاسیون از مهمترین خصوصیات این لوله هاست. تیوب های بسیار کوچک به شکل استریل در دسترس اند و در نگه داری نمونه های بسیار حساس از آن ها استفاده می شود. از نمونه های حساس می توان به DNA اشاره کرد که با کوچکترین آلودگی نتیجه آزمایش های PCR واقعی نخواهد بود. همچنین در آزمایشات باستان شناسی و پزشکی قانونی نیز که از آزمایشات حساسی هستند باید از تیوب هایی استفاده کرد که میزان استریلیزاسیون بالایی داشته باشند تا با وجود حتی کمترین آلودگی نتیجه را تغییر ندهد.

اما در نمونه هایی که حساسیت کمی دارند از تیوب های بدون استریل استفاده می شود. با این که تیوب های کوچک استریل هستند اما در برخی موارد تیوب های بزرگتر نیز استریل می شوند.

نکته :

در یک دسته بندی دیگر این تیوب ها به دو صورت تکی و استریپ (خشابی) تقسیم می شوند. نوع خشابی دارای درب های محدب و تخت و با حجم های ۰.۱ و ۰.۲ در دسته های ۴ تایی و یا ۸ تایی در دسترس است و برای کارهای PCR استفاده می شود. از استریپ ۴ تایی در دستگاه های روتورژن و کوربت به کار گرفته می شود.

۶- دستگاه میکروسانتریفیوژ :

میکرو سانتریفیوژ دستگاه هایی هستند که با استفاده از نیروی گریز و در آزمایشگاه های تشخیص طبی و دیگر آزمایشگاه ها با به کار بردن میکروتیوب های حاوی نمونه کار می کنند. این دستگاه ها اجزای مخلوط مایع را از هم جدا می کنند. سانتریفیوژها بسته به این که چند جایگاه برای قرار گرفتن نمونه دارند، ۴ شاخه یا ۸ شاخه هستند. با روشن شدن موتور و چرخش حول محور افقی و قرار گیری محلول ها به طور عمودی و یا زاویه ۴۵ درجه، جداسازی مواد انجام می شود. دو دسته سانتریفیوژ ساده (بدون یخچال) و یخچال دار وجود دارد. نوع یخچال دار داخل سانتریفیوژ را به دمایی پایین تر از دمای یخچال می رساند. میکروتیوب ها می توانند در آزمایشگاه های مختلف داخل دستگاه های سانتریفوژ قرار گیرند و برای واکنش های گوناگون استفاده شوند.