برونشیت چیست و چگونه می توان از آن پیشگیری کرد؟
برونشیت (Bronchitis) التهاب مجاری تنفسی منتهی به ریه ها (برونش ها) است که در نتیجه این گرفتگی ، مخاط تولید می شود و باعث تنگی نفس در فرد بیمار می گردد . این بیماری دو حالت ، حاد (کوتاه مدت) و مزمن (طولانی مدت) دارد و نوع مزمن آن نوعی بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) می باشد.
بیماری برونشیت یک اختلال تنفسی شایع در جهان می باشد و خطر ابتلا به نوع حاد این بیماری در نوزادان ، کودکان خردسال و سالخوردگان بسیار بیشتر است ، در حالی که افراد سیگاری و افراد بالای ۴۵ سال به احتمال زیاد به برونشیت مزمن مبتلا خواهند شد. زنان بیشتر از مردان به بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) مبتلا می شوند .
شیوه های زندگی سالم ، از جمله شستن مناسب دست ها برای جلوگیری از عفونت ، استراحت کافی و خودداری از استعمال دخانیات می تواند خطر ابتلا به این بیماری را بسیار کاهش دهد. بدون درمان مناسب ، این بیماری می تواند با علائم جدی یا حتی تهدید کننده زندگی همراه باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه در ادامه مقاله با ما در نشریه جهان شیمی فیزیک همراه باشید.
انواع مختلف بیماری برونشیت کدامند؟
برونشیت حاد (Acute bronchitis) که گاهی اوقات آن را سرماخوردگی قفسه سینه می نامند ، بیشتر به دلیل عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد می شود .
برونشیت مزمن (Chronic bronchitis) نوعی بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD) می باشد که بیشتر در اثر سیگار کشیدن ایجاد می شود و همچنین قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا ، گرد و غبار یا گازهای سمی نیز می تواند به بروز این بیماری کمک کند .
سیگار شایع ترین علت بروز بیماری برونشیت مزمن است و همچنین می تواند منجر به بروز بیماری برونشیت حاد شود. علت اصلی برونشیت حاد ، عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است و وجود اختلالات ریوی از قبل مانند آسم می تواند خطر ابتلا به این بیماری را بسیار افزایش دهد و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ، دود سیگار و آلرژی ها می تواند شدت این بیماری را افزایش می دهد. علامت مشخصه این بیماری سرفه است و باید بیش از سه ماه طول بکشد تا اینکه به عنوان بیماری برونشیت مزمن شناخته شود .
علائم بیماری برونشیت چیست؟
این بیماری باعث التهاب نایژه ها می شود و منجر به خس خس سینه ، سرفه همراه با مخاط و سایر علائم می شود و بسته به اینکه شما به برونشیت حاد یا مزمن مبتلا هستید ، علائم می توانند کوتاه مدت باشند یا به مدت بیشتری ادامه داشته باشند. شما ممکن است علائم این بیماری را روزانه یا به صورت گاه گاهی تجربه کنید و در بعضی مواقع ، هر یک از این علائم می تواند بسیار شدید باشد ،علائم شایع این بیماری عبارتند از :
- درد یا فشار در قفسه سینه
- سرفه کردن مخاط شفاف ، زرد ، قهوه ای روشن یا سبز
- خستگی
- تنگی نفس یا تنفس سریع (تاکی پنه – tachypnea )
- خس خس (صدای سوت ایجاد شده با تنفس)
اگر بیماری برونشیت درمان نشود ، در بعضی موارد می تواند زندگی را تهدید کند و اگر شما یا کسی که با او در ارتباط هستید ، این علائم را مشاهده کردید سریع به دنبال خدمات پزشکی اورژانسی باشید ،این علائم اورژانسی عبارتند از :
- تغییر رنگ مایل به آبی در لب ها و ناخن ها
- تغییر در سطح هوشیاری ، مانند از دست دادن تکلم یا عدم پاسخگویی
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی – tachycardia )
- مشکلات تنفسی ، مانند تنگی نفس ، دشواری تنفس ، تنفس سخت ، خس خس ، تنفس نکردن یا خفگی
ریسک فاکتورهای بیماری برونشیت چیست؟
تعدادی از عوامل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند اما همه افراد در معرض ریسک فاکتورها به این بیماری مبتلا نخواهند شد. عوامل خطر برای این بیماری عبارتند از:
- نوزادان و افراد مسن بیشترین گروه های سنی در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند
- آلودگی هوا ، از جمله دود ناشی از اتومبیل ، سوخت پخت و پز و آتش سوزی
- آلرژی به شوره حیوانات ، ذرات گرد و غبار یا گرده گل
- سینوزیت مزمن (Chronic sinusitis )
- لوزه های بزرگ شده (Enlarged tonsils )
- جنسیت زن
- بیماری ریفلاکس معده و مری (GERD)
- مشاغل کار با دام ، غلات یا ذغال سنگ
- بیماری ریوی زمینه ای
- دود سیگار
- سیگار کشیدن
چگونه خطر ابتلا به بیماری برونشیت را کاهش دهیم؟
شما می توانید خطر ابتلا به این بیماری را با رعایت موارد زیر بسیار کاهش دهید :
- دریافت واکسن های آنفلوانزا و پنوموکوک (pneumococcal)
- رعایت بهداشت مناسب با شستن همیشه دست ها
- خودداری از استعمال دخانیات
- مصرف دارو طبق تجویز پزشک ، حتی اگر علائمی نداشته باشید
- اجتناب از مواد تحریک کننده ریه ، مانند دود ، پاک کننده های خانگی ، بخار رنگ یا عطرها
- اگر هوای سرد سرفه شما را تشدید می کند یا کیفیت هوا ضعیف است از ماسک استفاده کنید
پزشکان چگونه بیماری برونشیت را تشخیص می دهند؟
برای تشخیص این بیماری ، پزشک از شما سوالات مختلفی در مورد سابقه پزشکی ، سابقه بیماری های خانوادگی و سوالات مربوط به علائم این بیماری را از شما خواهد پرسید و سپس شما را معاینه فیزیکی خواهد کرد. برای تشخیص بهتر ممکن است آزمایشاتی را برای شما تجویز کند. برخی از این آزمایشات عبارتند از :
آزمایش اشعه ایکس قفسه سینه برای جستجوی علائم بیماری ذات الریه یا سایر شرایطی که ممکن است باعث سرفه یا اینگونه علائم در شما شود. این آزمایش تصویربرداری می تواند مایعات داخل یا اطراف ریه ها و علائمی را مشخص کند که ممکن است نشان دهنده سایر بیماری های ریوی باشد .
آزمایش عملکرد ریوی که برای بررسی علائم وجود بیماری آسم یا آمفیزم مورد استفاده قرار می گیرد . این آزمایش ظرفیت ریه شما و سرعت بازدم هوای ریه ها را اندازه گیری می کند.
آزمایش خلط برای بررسی مخاطی که از ریه ها دفع می کنید برای تشخیص بیماری هایی که نیاز به آنتی بیوتیک دارند مورد استفاده قرار می گیرد. آزمایش خلط همچنین می تواند آلرژی را بررسی کند.
بیماری برونشیت چگونه درمان می شود؟
درمان این بیماری با مراجعه به پزشک توسط شما آغاز می شود و هدف از درمان این بیماری ، کاهش التهابات و احتقان و بهبود تنفس است. این بیماری به طور معمول با استفاده از داروهای آنتی بیوتیک درمان نمی شود ، زیرا به ندرت در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شود.
برای بیماران مبتلا به بیماری برونشیت مزمن ممکن است آنتی بیوتیک طولانی مدت تجویز شود تا خطر ابتلا به عفونت باکتریایی کاهش یابد .سیگار کشیدن ، در مورد برونشیت مزمن و عفونت ویروسی در مورد برونشیت حاد ، مهمترین علت بروز این بیماری می باشند.
درمان بیماری برونشیت مزمن شامل استفاده از داروهای گشاد کننده برونش ، داروهای ضد التهاب و درمان فیزیکی قفسه سینه برای از بین بردن مخاط در ریه ها می باشد و درمان بیماری برونشیت حاد شامل پرهیز از دود سیگار ، نوشیدن مایعات فراوان ، استراحت کافی ، مصرف آسپیرین یا استامینوفن و استفاده از مرطوب کننده هوا خواهد بود. در همه موارد ، ترک سیگار برای جلوگیری از آسیب بیشتر به ریه ها بسیار مهم است.
روش درمان برونشیت حاد
بیماری برونشیت حاد به طور معمول در طی یک هفته بدون درمان از بین می رود و تمرکز درمان برونشیت حاد ، تسکین علائم آن است. درمان ها این بیماری عبارتند از:
- استفاده از آنتی بیوتیک ها ، اگر مبتلا به عفونت باکتریایی قابل درمان هستید (مانند سیاه سرفه – pertussis)
- استفاده از داروهایی برای کمک به ترک سیگار ، مانند وارنیکلین (varenicline) یا بوپروپیون هیدروکلراید (bupropion hydrochloride)
- استفاده از داروهای ضد درد ، مانند آسپرین یا استامینوفن ، برای کاهش ناراحتی و درد
- استفاده از رطوبت ساز محیط
- استفاده از داروهای گشادکننده برونش کوتاه مدت (Short-acting bronchodilators) برای بهبود تنفس ، مانند آلبوترول (albuterol) و لووالبوترول (levalbuterol)
روش درمان بیماری برونشیت مزمن
- استفاده از آنتی بیوتیک ها برای کاهش خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی
- فیزیوتراپی قفسه سینه (CPT) برای کمک به شما در سرفه کردن مخاط
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدهای استنشاق شده (Inhaled corticosteroids) برای کاهش التهاب ، مانند فلوتیکازون ( fluticasone ) و بودزونید ( budesonide )
- انجام اکسیژن درمانی در صورت پایین بودن سطح اکسیژن خون
عوارض احتمالی بیماری برونشیت چیست؟
عوارض ناشی از بیماری برونشیت درمان نشده یا ضعیف کنترل شده می تواند بسیار جدی باشد ، حتی در بعضی موارد می تواند تهدید کننده جدی برای زندگی نیز باشد . شما می توانید با پیروی از برنامه درمانی خود که به صورت حرفه ای توسط پزشک برای شما طراحی شده است ، خطر ابتلا به عوارض جدی این بیماری را به حداقل برسانید. عوارض ناشی از این بیماری عبارتند از:
